ปม‘ปราสาทตาเมือนธม’ เซ่น'ศาลาตรีมุข' เสี่ยงเผามิตรภาพ 3 ประเทศ ?

เมื่อระดับนโยบาย “ภูมิธรรม เวชยชัย” รองนายกฯ และรมว.กลาโหม ส่งสัญญาณ อย่าเพิ่งแตกตื่น ขยายประเด็นจนลามเป็นความขัดแย้ง กรณีไฟไหม้“ศาลาตรีมุข” บริเวณสามเหลี่ยมมรกต ใกล้ช่องบก อ.น้ำยืน จ.อุบลราชธานี ชายแดนไทย-กัมพูชา

พร้อมทั้งขอใช้เวทีประชุม คณะกรรมการชายแดนทั่วไป (GBC) ไทย-กัมพูชา วันที่ 21 มีนาคม 2568 เพื่อเคลียร์ปัญหาชายแดนม้วนเดียวจบ รวมทั้งกรณีทหารกัมพูชาตัดรั้วลวดหนามที่ทหารไทยวางแสดงอาณาเขตไว้ตั้งแต่ปี 2554

ฟาก “กองทัพบก” แม้รู้ดีว่าข้อเท็จจริงเป็นอย่างไร แต่ต้องออกมายืนยัน โดยอ้างคำพูดทหารกัมพูชา แค่ไฟป่าไหม้บ้านเรือนประชาชนของกัมพูชาลามไปยังศาลาตรีมุข ซึ่งอยู่ในขอบเขตที่ทางฝ่ายกัมพูชาเป็นผู้ดูแล เสียหายทั้งหมด

สำหรับศาลาตรีมุข สร้างในยุค “น้าชาติ” พล.อ.ชาติชาย ชุณหะวัณ เป็นนายกฯ มีพล.ท.อิสระพงศ์ หนุนภักดี เป็นแม่ทัพภาคที่ 2 บิดา พล.อ.ทรงวิทย์ หนุนภักดี ผู้บัญชาการทหารสูงสุดคนปัจจุบัน

ซึ่งเป็นยุคที่ประเทศไทยมีความแข็งแกร่งในทุกด้าน และใหญ่สุดในอาเซียนกับนโยบายของรัฐบาลในขณะนั้น “เปลี่ยนสนามรบ เป็นสนามการค้า” จนประเทศรอบบ้านให้ความเกรงใจ

ไทยจึงเกิดไอเดีย ปักหมุดพื้นที่ที่เรียกว่าสามเหลี่ยมมรกต ซึ่งเป็นแนวชายแดนรอยต่อ 3 ประเทศไทย สปป.ลาว และกัมพูชา ที่ต่างฝ่ายต่างอ้างสิทธิ์

พร้อมใช้กำลังทหาร 3 ประเทศ ร่วมกันก่อสร้างศาลาตรีมุข มีลักษณะหน้าจั่ว 3 ด้าน แต่ละด้านมีสัญลักษณ์ของแต่ละชาติ ได้แก่ ไทย สปป.ลาว และกัมพูชา

สัญลักษณ์แห่งมิตรภาพ 3 ประเทศ ภายในศาลามีพระพุทธรูป 3 องค์ ที่อัญเชิญมาจากแต่ละประเทศ ประดิษฐานอยู่ด้วย เพื่อให้ประชาชน และกำลังพลของทั้ง 3 ประเทศสักการะ

กระทั่งต่อมา ตั้งแต่"ฮุนเซน" ก้าวขึ้นเป็นนายกฯ กัมพูชา สมัยแรก ก็มีแนวคิดทุบทิ้งศาลาตรีมุข บนพื้นที่สามเหลี่ยมมรกต มาโดยตลอด เพราะมองว่าไทยได้เปรียบเรื่องเขตแดน พร้อมสั่งห้ามทหารกัมพูชาขึ้นมาร่วมทำกิจกรรมกับทหารไทย

ขณะที่สภาพศาลาตรีมุขก่อนถูกไฟไหม้วอดเมื่อวันที่ 1 มี.ค.2568 มีความทรุดโทรม เพราะไร้การดูแล พระพุทธรูป 3 องค์ที่เคยประดิษฐานภายในหายไปทั้งหมด มีเพียงทหารฝ่ายไทยเข้าไปตรวจพื้นที่ และทำกิจกรรมในวันพระเท่านั้น

ปัจจุบันสถานการณ์ชายแดนไทย-กัมพูชา ยังคงตึงเครียด ทหารไทยในพื้นที่รับรู้ถึงความระอุคุกรุ่น จากปัจจัยเรื่องการเมืองของสองประเทศ 

โดยเฉพาะเร็วๆ นี้กัมพูชาจะมีการเลือกตั้งภายใน แน่นอนว่า การ“จุดกระแสชาตินิยม” เป็นประเด็นที่เรียกเรตติ้งการเมืองได้เป็นอย่างดี

ไม่ต่างกับฝ่ายไทย ที่มีความพยายามหยิบยกประเด็นความมั่นคง การกระทบกระทั่งบริเวณชายแดนไทย-กัมพูชา มากดดันรัฐบาลแพทองธาร ชินวัตร ที่มีความสัมพันธ์กับคนตระกูลฮุนเซนถึงระดับครอบครัว

ทั้งนี้ มีข้อสังเกตว่า ก่อนเกิดเหตุการณ์ไฟไหม้ศาลาตรีมุข ก็เพิ่งเกิดเหตุการณ์แม่บ้านบิ๊กทหารกัมพูชา ไปทำกิจกรรมร้องเพลงปลุกใจบนปราสาทตาเมือนธม ซึ่งอยู่ในเขตแดนไทย และมีการปะทะคารมกันดุเดือดเมื่อทหารไทยเข้าไปห้ามปราม

ก่อนเหตุการณ์จะบานปลายทหารไทย-ทหารกัมพูชา นัดพูดคุยปรับความเข้าใจ มีการจับไม้จับมือโชว์ออกสื่อ ส่วนระดับนโยบายของสองรัฐบาลต่างเคลียร์ใจกันไปเรียบร้อย

ทว่า เรื่องเขตแดนไม่มีใครยอมใคร หลังเกิดเหตุมีคำสั่งไปถึงกองทัพภาคที่2 ให้ประคับประคองยึด2ประการ คือ การพูดคุยเจรจาและรักษาจุดยืนปกป้องอธิปไตยไทย ส่วน ปราสาทตาปราสาทตาเมือนธม หากคนกัมพูชาขึ้นมาแล้วสร้างปัญหา ให้พิจารณาไม่อนุญาตให้ขึ้นมา

อีกทั้งประจวบเหมาะ กองกำลังสุรนารี ตรวจสภาพความพร้อมรบ กองร้อยทหารราบ กองทัพภาคที่ 2 ประจำปี 2568 “พร้อมรบ เมื่อสั่ง” ตามแผนเผชิญ หากเกิดสถานการณ์ความขัดแย้งหรือมีภัยคุกคาม

เรื่องเหมือนจะจบกลับไม่จบ หลังมีรายงานข่าวว่า ก่อนไฟไหม้ ศาลาตรีมุข พล.อ. เมา โซะพัน รอง ผบ. ทหารสูงสุด และ ผบ.ทบ.กัมพูชา ลงตรวจเยี่ยมกำลังพลและตรวจภูมิประเทศในพื้นที่สามเหลี่ยมมรกต เมื่อ 27 ก.พ.2568 พบข้อมูลว่า ทหารไทยเข้ามาทำกิจกรรมทุกวันพระ ศาลาตรีมุข

จึงเป็นที่มาของการส่งกำลังทหารกัมพูชาประมาณ 80 นาย อาวุธครบมือ วางกำลังในพื้นที่บริเวณช่องบก พื้นที่ชายแดนด้าน อ.น้ำยืน จ.อุบลราชธานี ประจัญหน้ากำลังทหารไทย 20 นาย บริเวณสามแยกใกล้ช่องบก ไม่ให้ทหารไทยเข้าทำกิจกรรมดังกล่าว

หากพิจารณา จะเห็นได้ว่าชายแดนไทย-กัมพูชา เริ่มมีสถานการณ์อ่อนไหว เปราะบาง จากประเด็นสั่งห้ามแม่บ้านบิ๊กทหารกัมพูชาร้องเพลงปลุกใจบนปราสาทตาเมือนธม ทำให้รู้สึกถูกหยามศักดิ์ศรี

มีการนำไปผูกโยงปมข้อพิพาทเขตแดน จากอดีตถึงปัจจุบัน ผสมโรงด้วยเรื่องการเมือง ปั่นกระแสรักชาติ เรียกเรตติ้ง เป็นที่มาเหตุการณ์ศาลาตรีมุข สัญลักษณ์แห่งมิตรภาพ 3 ประเทศ ถูกไฟไหม้เป็นจุณ

ส่วนต้นเพลิงจะเป็นไฟป่า หรือตั้งใจจุดไฟเผานั้น ทหารไทยกับทหารกัมพูชาต่างรู้กันดี