คชสาร 10 ตระกูลประดับสระอโนดาต (มีคลิป)
งานประติมากรรมประดับตกแต่งประเมรุมาศในงานพระราชพิธีถวายพระเพลิงพระบรมศพพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดชนั้น สระอโนดาตที่รายล้อมพระเมรุมาศทั้ง 4 ทิศมีสัตว์หิมพานต์ อย่าง ช้างหรือคชสาร เป็นในหนึ่งองค์ประกอบสำคัญ
ช้างหมู่พรหมพงศ์ หนึ่งในช้างมงคงล ทรงพละกำลังตามความเชื่อจากตำราพระคชศาสตร์ ที่มหาเทพ 4 องค์สร้างขึ้น ถูกนำมาเป็นต้นแบบลักษณะช้างทั้ง 10 ตระกูล ในป่าหิมพานต์ ที่นำไปประดับตกแต่งบริเวณสระอโนดาต ทางทิศเหนือของพระเมรุมาศ ในงานพระราชพิธีถวายพระเพลิงพระบรมศพพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช โดยยึดหลักแนวคิดคติไตรภูมิ
เพื่อถ่ายทอดงานประติมากรรมคชสารทั้ง 10 ตระกูล ซึ่งประกอบด้วย ฉัททันต์, อุโบสถ ,เหมหัตถี, มงคลหัตถี, คันธหัตถี, ปิงคัล, ดามพหัตถี, บัณฑระนาเคนทร, คังไคย, และกาฬวกะหัตถี ออกมาให้สมบูรณ์แบบมากที่สุด โดยศิษย์เก่า ศิษย์ปัจจุบันและคณาจารย์ วิทยาลัยเพาะช่าง มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลรัตนโกสินทร์ เป็นผู้ศึกษาค้นคว้ารูปลักษณะและอิริยาบถต่างๆ ของช้างแต่ละเชือก จากตำราและข้อมูลเกี่ยวกับคชลักษณ์ต่างๆ
ความพิเศษในงานประติมากรรมดังกล่าว ลงรายละเอียดเกี่ยวเนื่องถึงในหลวงรัชกาลที่ 9 อีกด้วย รวมทั้งขั้นตอนการผลิตโดยขึ้นแกนโฟมให้เป็นลักษณะกายวิภาคช้าง ต่อจากนั้นนำดินน้ำมันเก็บรายละเอียดเป็นรูปคชสาร แล้วนำต้นแบบที่เสร็จสมบูรณ์มาถอดพิมพ์เป็นงานซิลิโคน และนำยางซิลิโคนมาหล่อเป็นแบบไฟเบอร์กลาส เพื่อส่งมอบให้สาขาประติมากรรมไทย วิทยาลัยเพาะช่าง มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลรัตนโกสินทร์ เป็นผู้ลงสีเพื่อความสวยงาม
วันนี้งานประติมากรรมช้าง บริเวณสระอโนดาต ประกอบประเมรุมาศคืบหน้าไปมากกว่า 90% แล้ว ซึ่งกระบวนการทำงานทุกขั้นตอนที่ถ่ายทอดออกมาอย่างพิถีพิถัน นั่นคือหนึ่งในสำนึกพระมหากรุณาธิคุณ ของผู้ปฏิบัติหน้าที่ ซึ่งจะได้รับใช้ใต้เบื้องพระยุคลบาทเป็นครั้งสุดท้าย
(ภาพ : จักรพันธ์ สังข์ขาวและณพวุฒิ กาญจนภิญโญวงศ์)
