ชมความงดงาม 'นิมมานรดี' กล้วยไม้ป่านามพระราชทาน 'สมเด็จพระพันปีหลวง'

บนผืนป่าสูงแห่งเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าภูหลวง มีดอกไม้เล็ก ๆ ดอกหนึ่ง ที่แม้จะมีขนาดไม่ถึง 2 เซนติเมตร แต่กลับบรรจุพระมหากรุณาธิคุณอันยิ่งใหญ่ไว้ในนาม 'นิมมานรดี' กล้วยไม้ป่าที่ได้รับพระราชทานนามจาก สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง 'องค์พระมารดาผู้ทรงคุ้มครองผืนป่า' ของปวงชนชาวไทย

ย้อนไปเมื่อเดือนมีนาคม พ.ศ. 2534 เป็นวันสำคัญของผืนป่าภูหลวง เมื่อ สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง เสด็จพระราชดำเนินไปทอดพระเนตรความงดงามของธรรมชาติ ณ ลานสุริยัน หน่วยพิทักษ์ป่าโคกนกกะบา ท่ามกลางพรรณไม้นานาพันธุ์ พระองค์ทรงสนพระราชหฤทัยในกล้วยไม้อิงอาศัยชนิดหนึ่งที่มีความงามเรียบง่าย แต่โดดเด่น

'กล้วยไม้ดอกเล็กนี้มีกลีบสีขาวบริสุทธิ์ ประดับด้วยเส้นสีแดงเข้มพาดผ่านตามยาว และกลีบปากสีเหลืองเข้มที่แต้มด้วยสีแดงที่โคน ราวกับธรรมชาติได้วาดภาพอันงดงามไว้บนผืนผ้าขาว'

ด้วยพระราชหฤทัยที่ทรงเห็นคุณค่าและทรงต้องการอนุรักษ์พรรณไม้หายากนี้ไว้เป็นสมบัติของชาติ พระองค์จึงได้พระราชทานนามว่า 'นิมมานรดี' ชื่อที่ไม่เพียงแต่ยกระดับดอกไม้ป่าเล็ก ๆ ให้กลายเป็นพรรณไม้ทรงเกียรติ แต่ยังเป็นสัญลักษณ์แห่งพระราชปณิธานในการอนุรักษ์ผืนป่าอีกด้วย

บุปผาราชินีแห่งภูหลวง

'เอื้องนิมมานรดี' หรือที่มีชื่อทางวิทยาศาสตร์ว่า 'Pinalia amica (Rchb.f.) Kuntze' เป็นกล้วยไม้อิงอาศัยที่มีลักษณะเฉพาะตัว ลำลูกกล้วยรูปทรงกระบอกสูง 7-10 เซนติเมตร ใบรูปขอบขนานแกมรีกว้าง 2-3 เซนติเมตร ดอกออกเป็นช่อยาว 12-15 เซนติเมตร โดยก้านดอกมีขนนุ่มสีขาว

ความงามที่โดดเด่นที่สุด คือ ดอกที่บานเต็มที่กว้างเพียง 1-1.5 เซนติเมตร กลีบเลี้ยงและกลีบดอกสีขาวประดับด้วยขีดสีแดงเข้มตามยาว ส่วนกลีบปากมีสีขาวปลายเหลืองเข้ม พร้อมแต้มสีแดงเข้มที่หูกลีบปาก ราวกับเป็นงานศิลปะที่ธรรมชาติสรรค์สร้างขึ้นอย่างประณีต

'นิมมานรดี จะผลิดอกในช่วงเดือนกุมภาพันธ์ถึงเมษายน กระจายพันธุ์ตามคบไม้ในป่าดิบเขาที่โล่งแจ้งแสงแดดจัด ที่ความสูง 1,000-1,800 เมตร ในภาคเหนือ ภาคตะวันออก และภาคตะวันออกเฉียงเหนือ'

มรดกสีเขียวที่ภูหลวง

ปัจจุบัน 'เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าภูหลวง' ยังคงเป็นผืนป่าที่อุดมสมบูรณ์ด้วยความหลากหลายทางชีวภาพ การเสด็จพระราชดำเนินและการพระราชทานนาม 'นิมมานรดี' ในครั้งนั้น กลายเป็นหมุดหมายสำคัญที่กระตุ้นให้เกิดความสนใจในการอนุรักษ์พืชพรรณหายาก ควบคู่ไปกับ 'กุหลาบพันปี' ที่บานสะพรั่งเต็มภูเขาในช่วงต้นปี

'นิมมานรดี' มิใช่แค่ดอกไม้ป่าธรรมดา แต่เป็นสัญลักษณ์แห่งพระราชปณิธานสีเขียวที่ สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง ทรงมอบให้แก่ปวงชนชาวไทย เป็นเครื่องรำลึกถึงพระมหากรุณาธิคุณในการดูแลผืนป่าและสิ่งแวดล้อมของประเทศ และเป็นมรดกทางธรรมชาติอันล้ำค่าที่เราทุกคนมีหน้าที่ร่วมกันปกป้องรักษาไว้สืบไป

'ทุกครั้งที่ดอกนิมมานรดีเบ่งบานบนภูหลวง คือการเตือนใจเราให้จดจำว่า 'ผืนป่าคือชีวิต และชีวิตไม่สมบูรณ์หากปราศจากป่า' ดังพระราชดำรัสที่ทรงประทานไว้อย่างจริงใจและลึกซึ้ง'

อ้างอิง : สวนพฤกษศาสตร์สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ /สมพงษ์ บุญอิน เจ้าหน้าที่ ขสป.ภูหลวง