ปี 2563 ปีแห่งการเปลี่ยนแปลงสู่ 'สังคมดิจิทัล'

ปี 2563 ที่เพิ่งผ่านพ้นไป เป็นปีที่ผู้คนปรับตัวเข้าสู่ชีวิตการใช้เทคโนโลยีดิจิทัลมากที่สุด สาเหตุหลักเกิดจากโควิด-19 ที่ทำให้เกิดการล็อกดาวน์และผู้คนต้องหันมาพึ่งเทคโนโลยีดิจิทัลกันมากขึ้น รูปแบบการทำงานเปลี่ยนแปลงไปอย่างมาก คนทำงานคุ้นเคยกับการประชุมออนไลน์ สามารถใช้เครื่องมือได้อย่างคล่องแคล่วขึ้น ทั้งที่ก่อนหน้านั้น หลายคนแทบไม่เคยรู้จักการใช้เครื่องมือเหล่านี้

เทคโนโลยีอย่าง Zoom หรือ Microsoft Meet กลายเป็นเครื่องมือที่นำมาใช้เป็นส่วนหนึ่งของงานในสำนักงาน การเก็บเอกสารก็เปลี่ยนแปลงไป ลดการใช้กระดาษ มีการเก็บไฟล์ต่างๆ ขึ้นไปไว้บน Cloud มากขึ้น และมีการส่งไฟล์เอกสารผ่านระบบอิเล็กทรอนิกส์มากขึ้น

ผมเห็นการเปลี่ยนแปลงมากมายในการทำงาน ทุกองค์กรที่ผมทำงานร่วมอยู่สามารถปรับตัวเองมาทำงานและประชุมออนไลน์ได้ บางการประชุมที่มีผู้ใหญ่เข้าร่วมก็สามารถใช้เครื่องมือได้อย่างคล่องตัวและดำเนินการประชุมได้อย่างมีประสิทธิภาพเสมือนการประชุมปกติ และหลายท่านสามารถบริหารการประชุมได้ดีกว่าคนรุ่นใหม่ที่เก่งด้านเทคโนโลยี

ความพยายามที่จะผลักดันให้เกิดการเรียนการสอนออนไลน์มาหลายปี เริ่มสัมฤทธิผลปีนี้ โรงเรียนและมหาวิทยาลัยต่างต้องทำการสอนออนไลน์ช่วงล็อกดาวน์ เพราะเป็นภาคบังคับ แม้จะมีเสียงสะท้อนว่า บางวิชาการสอนออนไลน์ผู้สอนยังทำไม่ดี แต่ก็จำเป็นต้องมีการพัฒนาให้ดีกว่านี้ ซึ่งนับเป็นจุดเริ่มต้นที่ดี และแม้จะผ่านช่วงการล็อกดาวน์ไปแล้ว การเรียนการสอนในหลายวิชายังเป็นแบบผสมผสานที่มีทั้งการสอนตามปกติและระบบออนไลน์ ผู้เรียนเริ่มคุ้นเคยกับการหาความรู้ผ่านสื่อออนไลน์มากขึ้นจนกลายเป็น New normal และเริ่มมีคำถามเกี่ยวกับรูปแบบการศึกษาในระบบเดิมว่าจะคงอยู่รอดได้หรือไม่ในบางสาขาวิชา ที่ผู้เรียนอาจไปศึกษาจากระบบออนไลน์มากขึ้น

ปีนี้เป็นปีที่รัฐบาลผลักดันโครงการกระตุ้นเศรษฐกิจต่างๆ มากมาย ทั้งโครงการ “เราไม่ทิ้งกัน” (เงินเยียวยา 5,000 บาท) โครงการ “เราเที่ยวด้วยกัน” และล่าสุดโครงการ “คนละครึ่ง” โครงการเหล่านี้ทำให้ประชาชนต้องเข้ามาใช้ระบบดิจิทัลทั้งการลงทะเบียนหรือการชำระเงิน ทำให้ผู้คนในประเทศทุกระดับทุกท้องที่คุ้นเคยกับการใช้เทคโนโลยีดิจิทัลมากขึ้น ซึ่งนอกเหนือจากโครงการเหล่านี้แล้วยังต้องใช้โปรแกรมเพื่อป้องกันการระบาดของโควิดอย่าง โปรแกรม “ไทยชนะ” หรือล่าสุดคือ “หมอชนะ” จนทำให้การใช้ QR code การชำระเงินออนไลน์ได้กลายเป็นเรื่องปกติในสังคมแล้ว

ปีนี้เป็นปีที่ผมเองใช้บริการออนไลน์เป็นจำนวนมาก ทั้งการสั่งอาหารออนไลน์ การซื้อของออนไลน์ รวมถึงการชำระเงินออนไลน์ ที่เพิ่มขึ้นจากปีก่อนๆ หลายสิบเท่าตัว ซึ่งก็เชื่อว่าคนจำนวนมากก็มีพฤติกรรมคล้ายกัน ร้านอาหารจำนวนมากต้องปรับตัวให้บริการทั้งในร้านและการสั่งอาหารออนไลน์ เราเห็นคนส่งอาหารค่ายต่างๆ จำนวนมาก มีรถมอเตอร์ไซค์ส่งอาหารวิ่งอยู่เต็มถนน ฝ่ายนิติบุคคลในอาคารคอนโด หรือหมู่บ้านจัดสรรได้กลายเป็นไปรษณีย์สาขาย่อยๆ ที่ต้องคอยรับจ่ายพัสดุที่ผู้อยู่อาศัยสั่งมาในแต่ละวันอย่างมากมาย ร้านค้าต่างๆ ต้องเพิ่มช่องทางการให้บริการออนไลน์ขึ้นมา 

ทั้งร้านสะดวกซื้อ ซูเปอร์มาร์เก็ต เครื่องใช้ไฟฟ้า พ่อค้าแม่ค้ารายเล็กๆ ก็หันมาทำการค้าออนไลน์กันมากขึ้น ทั้งในระบบอีคอมเมิร์ซเดิมหรือช่องทางโซเชียลมีเดีย จนทำให้ร้านค้าทั่วไปได้รับผลกระทบ

นอกจากนี้ธุรกิจต่างๆ ก็ได้รับผลกระทบอย่างมากจากทั้งเทคโนโลยีดิจิทัลและโควิด ในปี 2563 ธุรกิจสื่อสิ่งพิมพ์และทีวี ต้องพบกับวิกฤติที่ผู้คนหันไปบริโภคสื่อออนไลน์มากขึ้นกว่าเดิม เช่นเดียวกับธุรกิจการเงินที่จำนวนธุรกรรมออนไลน์เพิ่มขึ้นอย่างมหาศาล ส่วนธุรกิจภาคการท่องเที่ยวที่ได้รับผลกระทบอย่างหนักจากการล็อกดาวน์อาจไม่สามารถทดแทนได้ด้วยเทคโนโลยีออนไลน์ ก็จำเป็นจะต้องปรับตัวเพื่อรอให้สถานการณ์ของโควิดดีขึ้น

การเปลี่ยนแปลงในปี 2563 ทำให้สังคมเข้าสู่เทคโนโลยีดิจิทัลจนกลายเป็น New Normal ไปแล้ว และเราต้องใช้ชีวิตอยู่กับเทคโนโลยีอีกนานจนกว่าจะมีสิ่งใหม่มาทดแทน ธุรกิจจำเป็นจะต้องตระหนักถึงการเปลี่ยนแปลงและนำเทคโนโลยีดิจิทัลมาใช้เพื่อเกิดมูลค่าเพิ่มอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้

ต้อนรับปีใหม่ 2564 ปีที่เรายังต้องนำเทคโนโลยีดิจิทัลเข้ามาใช้ในการฝ่าวิกฤติไปให้รอด เพื่อให้สามารถแข่งขันและมีความยั่งยืนต่อไป