วันพ่อ 2563 รำลึกถึงความสุขพระราชทาน สุขในความทรงจำ

วันพ่อ 2563 รำลึกถึงความสุขพระราชทาน สุขในความทรงจำ

ใน “วันพ่อ 2563” นี้ ขอชวนผู้อ่านรำลึกถึงความสุขที่พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร เคยพระราชทานให้ชาวไทยทุกปีใหม่

วันที่ 5 ธันวาคม ยังคงเป็น “วันพ่อ” ของชาวไทยเสมอ และเราทุกคนร่วมระลึกถึงพระราชกรณียกิจต่างๆ ที่ผ่านมาของพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร สำหรับสิ่งหนึ่งซึ่งเกิดขึ้นในเวลาใกล้เคียงกันที่ชาวไทยเฝ้ารอ นั่นคือ ส.ค.ส.พระราชาทาน

พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตรทรงปรารถนาให้ประชาชนชาวไทยมีความสุข ทั้งการกินดีอยู่ดี และมีรอยยิ้มในวาระพิเศษ อย่างที่เราทราบกันดีว่าพระองค์ทรงเปี่ยมด้วยพระอัจฉริยภาพด้านศิลปะหลายแขนง ด้านการออกแบบนิเทศศิลป์นั้น พระองค์ก็ออกแบบและประดิษฐ์สิ่งต่างๆ เช่น ตราสัญลักษณ์มูลนิธิชัยพัฒนา หรือการประดิษฐ์ตัวอักษรด้วยคอมพิวเตอร์

แต่สิ่งที่อยู่ในความทรงจำของชาวไทยมากที่สุด ก็คือ ส.ค.ส.พระราชทาน ซึ่งทรงออกแบบโดยคอมพิวเตอร์ส่วนพระองค์ เพื่อส่งความสุขให้แก่พสกนิกรของพระองค์ และกลายเป็นสิ่งที่คนไทยเฝ้ารออยู่ทุกวันขึ้นปีใหม่

  • ส.ค.ส.พระราชทาน

ส.ค.ส.พระราชทานฉบับแรกได้กำเนิดขึ้นในปี 2529 โดยพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตรทรงปรุแถบโทรพิมพ์ด้วยพระองค์เอง เพื่อพระราชทานแก่เจ้าหน้าที่ผู้ถวายงานเป็นการอวยพรปีใหม่ 2530 และทรงใช้รหัสแทนพระองค์ว่า ‘ก.ส.9’ เช่นเดียวกับที่ทรงใช้ทางวิทยุสื่อสาร จึงลงท้าย ส.ค.ส.พระราชทานว่า ‘ก.ส.9 ปรุ’ (และทรงปรับเป็น ‘ก.ส.9 ปรุง’ ตั้งแต่ปี 2531 เป็นต้นมา)

ต่อมาทรงใช้คอมพิวเตอร์ส่วนพระองค์ออกแบบ ส.ค.ส. พระราชทานขึ้น โดยในปีแรกๆ นั้นยังไม่มีการตกแต่งลวดลาย จนถึงในปี 2532 ส.ค.ส.พระราชทานก็เริ่มมีการออกแบบลวดลายทั้งเส้นตรงและกราฟิกที่ยากขึ้นตามลำดับ แสดงถึงความตั้งพระราชหฤทัยที่จะส่งความสุขผ่านไปยัง ส.ค.ส.อันเรียบง่ายแต่มีความหมายลึกซึ้งซ่อนอยู่ เพื่อสะท้อนคุณค่าของความประหยัดมัธยัสถ์ การใช้ทุกสิ่งให้มีคุณค่า แม้ไม่หรูหราแต่มีความหมายยิ่ง

157546608848
การลงรหัสพระนาม และเลขระบุวันเวลาในรูปแบบเฉพาะ ดังนี้ ววชชนน ดด ปปป (ว = วันที่ ช = เวลาเป็นชั่วโมง น = เวลาเป็นนาที ด = เดือน และ ป = ปี)

โดยเฉพาะข้อความพรพระราชทานที่ทรงใช้ภาษาเข้าใจง่าย แต่ชัดเจนหนักแน่น คล้ายทรงประมวลสิ่งที่เกิดขึ้นตลอดปีที่ผ่านมา แล้วทรงสรุปเป็นข้อคิดเตือนใจแก่ประชาชนในการใช้ชีวิตให้มีความสุขในปีใหม่ที่กำลังจะมาถึง และบางปีก็ทรงออกแบบราวกับปริศนาธรรมฝากให้ชาวไทยไปขบคิดอย่างลึกซึ้ง เพื่อให้เกิดสติปัญญาแล้วน้อมนำไปปฏิบัติตาม

ส.ค.ส.พระราชทานปี 2531

157546643797

ส.ค.ส.พระราชทานปี 2532 เริ่มทรงออกแบบลวดลายในส.ค.ส.เป็นครั้งแรก

157546648092

ส.ค.ส.พระราชทานปี 2533 ทรงใช้เส้นเฉียงในการตกแต่งลวดลาย

157546663450

ส.ค.ส.พระราชทานปี 2534 ทรงใช้อักษรสัญลักษณ์มาสร้างกรอบตกแต่ง พร้อมพรพระราชทานที่อุปมาให้ขัดเกลาปัญญาให้เฉียบแหลม แต่ต้องใช้อย่างระมัดระวังมิให้เดือดร้อนผู้อื่นและตนเอง

157546731058

ส.ค.ส.พระราชทานปี 2535 ทรงใช้อักษรสัญลักษณ์มาประดับประดาราวกับดวงดาวแห่งการอวยพร พร้อมกลอนพระราชทานที่มุ่งให้ประชาชนดำรงตนอยู่ในความดีทุกวัน แล้วผลดีก็จะตอบแทนกลับมา

157546737330

ส.ค.ส.พระราชทานปี 2536 ทรงออกแบบลวดลายที่ซับซ้อนขึ้น และกลายมาเป็นดั่งเอกลักษณ์ประจำในการออกแบบส.ค.ส.พระราชทาน นั่นคือภาพกราฟิกใบหน้าคนเล็กๆ ซึ่งแทนใบหน้าของประชาชน ด้วยทรงปรารถนาที่จะพระราชทานพรให้ประชาชนมีความสุข และตระหนักถึงวิธีเข้าถึงความสุข ด้วยการแก้ปัญหาให้ตรงจุด

1575467565100

ส.ค.ส.พระราชทานปี 2537 ทรงขยายสัญลักษณ์ใบหน้าคนจากปีที่แล้วให้ใหญ่ขึ้น เห็นเป็นภาพใบหน้ายิ้มบ้าง ไม่ยิ้มบ้าง และลวดลายลูกน้ำที่เรียงกันไปมา สะท้อนถึงสถานการณ์ในปีที่ผ่านมาที่มีทั้งสุขและทุกข์ แต่ปีนี้ทรงอวยพรให้มีความสุข ใจเย็นกับปัจจัยรอบตัวที่ติดขัดบ้าง เพราะชีวิตของคนก็เป็นเช่นนี้ คือมีทั้งสุขและทุกข์นั่นเอง

157546789720

ส.ค.ส.พระราชทานปี 2538 ทรงใช้ภาพวาดที่ชัดเจนขึ้น และซับซ้อนขึ้น มาอธิบายสัจธรรมว่าด้วยการพูดและการฟัง ทรงวางองค์ประกอบศิลป์ของการพูด เพื่อให้เห็นภาพผลที่แตกต่างกันของการพูดมาก พูดเร็ว และพูดดี

157546792647

ส.ค.ส.พระราชทานปี 2539 ทรงออกแบบกรอบด้วยการเรียงตัวของลายกราฟิกเล็กๆ และเพิ่มความซับซ้อนด้วยภาพประกอบเครื่องดนตรีดีด สี ตี เป่า ทรงแสดงถึงสถานการณ์ความวุ่นวายของโลก รวมถึงการเมืองไทย ที่มีการเล่นเกมอำนาจกันจนแตกเป็นเสียงต่างๆ ทรงพระราชทานข้อคิดอย่างแยบยลในพรปีใหม่ที่ตีความได้ลึกซึ้ง

157546795526

ส.ค.ส.พระราชทานปี 2540 ทรงออกแบบส.ค.ส.พระราชทานในปีนี้อย่างเรียบง่าย ในปีที่ผ่านมาเป็นปีที่มีเหตุการณ์หลายอย่างเกิดขึ้นทั้งเรื่องที่น่ายินดีและเรื่องที่น่าอาลัย

157546803184

ส.ค.ส.พระราชทานปี 2541 ส.ค.ส.พระราชทานในปีที่เกิดวิกฤติการเงิน ฟองสบู่แตก ทรงออกแบบอย่างเรียบเกลี้ยง และให้กำลังใจประชาชนที่อยู่ในสถานการณ์อันยากลำบาก หากมีสติตั้งมั่นก็จะสามารถฝ่าวิกฤติได้

157546807413

ส.ค.ส.พระราชทานปี 2542 ทรงนำภาพประกอบในบทพระราชนิพนธ์พระมหาชนกมาใช้ในแบบขาวดำ บทพระราชนิพนธ์นี้ทรงดัดแปลงเล็กๆ น้อยๆ จากชาดกในพระสุตตันตปิฎกเพื่อตีพิมพ์เผยแพร่ให้ประชาชนอ่านเข้าใจง่ายขึ้นในปี 2539 ซึ่งเป็นปีกาญจนาภิเษก ทรงครองสิริราชสมบัติครบ 50 ปี ความเพียรในการแหวกว่ายแม้จะมองไม่เห็นฝั่ง และความสำเร็จจากการลงมือทำ ยังคงเป็นธรรมะซึ่งทนต่อกาลเวลา นำมาสอนใจได้ดีเสมอ

157546812096

ส.ค.ส.พระราชทานปี 2543 ทรงหยิบยกความตื่นตระหนกในการก้าวสู่สหัสวรรษใหม่ ในปีค.ศ. 2000 ที่ทั่วโลกหวั่นต่อเหตุร้ายที่อาจเกิดจากคำทำนายในอดีต และการล่มสลายของระบบคอมพิวเตอร์ แต่แท้จริงแล้วทุกอย่างเป็นเพียงสมมติ เป็นปีแรกที่ทรงใส่ตัวเลขปีค.ศ.ลงไปในส.ค.ส.ด้วย

157546815581

ส.ค.ส.พระราชทานปี 2544 ทรงนำแพทเทิร์นการเรียงตัวของกราฟิกเล็กๆ มาอยู่ในโครงร่างรูปนกที่โบกบินคล้ายเคลื่อนผ่านปีเก่าสู่ปีใหม่ บรรยากาศของส.ค.ส.มีความเรียบนิ่ง พร้อมพรเตือนใจให้ตั้งมั่นอยู่ในความสุจริต

157546819336

ส.ค.ส.พระราชทานปี 2545 ทรงออกแบบภาพประกอบรูปสัตว์ประเภทต่างๆ ที่มีจำนวนขาต่างกัน แต่ไม่ว่าสัตว์ใดจะมีขามากแค่ไหนก็ไม่เท่ากับ ‘มนุษย์ ทวิบาท’ ที่ช่างขัดแข้งขัดขากันเอง สะท้อนความวุ่นวายของสถานการณ์การเมืองในช่วงปีนั้น ท้ายที่สุดทวิบาททุกคนก็ต้องใช้สมองในการควบคุมขามิให้ขัดกันให้ได้ เป็นส.ค.ส.พระราชทานฉบับที่มีคนพูดถึงและตีความกันมาก

157546831148

ส.ค.ส.พระราชทานปี 2546 ทรงออกแบบกราฟิกรูปสุนัขเรียงในตาราง 64 ช่อง พร้อมข้อความสรุปสถานการณ์ในปีที่ผ่านมา ท้ายที่สุด ‘จตุบาท’ สัตว์ 4 เท้า ซึ่งตามภาพประกอบก็คือสุนัขนั้น คาดเดาได้ว่าทรงหมายถึง ‘คุณทองแดง’ สุนัขทรงเลี้ยงที่แสนซื่อสัตว์ ส่วนความหมายแฝงนั้นประชาชนคงตีความได้ไม่ยาก

157546827132

ส.ค.ส.พระราชทานปี 2547 ทรงออกแบบกราฟิกเป็นรูปแผนที่คาบสมุทรอินโดจีน มีสัญลักษณ์ระเบิดอยู่ทั่วโลก และสำเภาขนาดใหญ่ที่แล่นเข้ามา นี่คือส.ค.ส.พระราชทานอีกหนึ่งฉบับที่มีผู้วิเคราะห์ความหมายที่ซ่อนอยู่ในรหัสภาพนี้มากมาย ถึงขนาดพลอตจุดลงไปในแต่ละสัญลักษณ์ระเบิดที่หมายถึงเหตุการณ์ระเบิดที่เกิดขึ้นทั่วโลกในอดีต วิกฤติในด้านต่างๆ ที่ล้อมรอบประเทศไทยอยู่ทำให้ยิ่งต้องรวมพลังสามัคคี คำว่ามหาวิทยาลัยปูทะเลย์อาจหมายถึงสรรพวิชาความรู้ที่ต้องมีเป็นพื้นฐาน สัญลักษณ์คุณทองแดงที่อยู่รอบๆ อาจหมายถึงความซื่อสัตย์ที่ช่วยค้ำจุน และอื่นๆ อีกมากมาย ซึ่งไม่ว่าจะตีความอย่างไร ก็ล้วนหมายไปถึงความปรารถนาดีที่พระองค์ทรงมีต่อประเทศและชาวไทย

157546835152

ปี 2548 ไม่มีส.ค.ส.พระราชทาน

เนื่องจากปลายปีที่ผ่านมาได้เกิดเหตุการณ์แผ่นดินไหวและคลื่นสึนามิในคาบสมุทรอินเดีย ส่งผลกระทบใหญ่หลวงต่อหลายประเทศรวมถึงหลายจังหวัดในภาคใต้ของไทย และพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตรต้องทรงงานอย่างหนักเพื่อช่วยเหลือประชาชนที่ได้รับความเดือดร้อน พระราชดำรัสเนื่องในวันปีใหม่จึงเป็นการตรัสถึงชาวไทยว่า ทรงปลื้มใจที่คนไทยไม่ทิ้งกัน และช่วยเหลือกันในยามเดือดร้อน

  • ส.ค.ส.พระราชทานปี 2549 - 2559

หลังจากปี 2549 เป็นต้นมา ส.ค.ส.พระราชทานก็เปลี่ยนรูปแบบมาเป็นการพิมพ์สี และเป็นภาพพระบรมฉายาลักษณ์ ภายในกรอบที่มีลายกราฟิกฝีพระหัตถ์ที่ทรงประดิษฐ์เป็นรูปใบหน้าคนยิ้มเรียงรายหมายความถึงรอยยิ้มของคนไทยที่ล้อมรอบพระองค์อยู่ และข้อความอวยพรสั้นๆ มีเพียงส.ค.ส.ปี 2558 เท่านั้นที่เป็นภาพวาดสีจากหนังสือบทพระราชนิพนธ์พระมหาชนกที่ทรงย้ำถึงพรแห่งความเพียร

ส.ค.ส.พระราชทานปี 2549

157546893533

ส.ค.ส.พระราชทานปี 2550 

157546918330

ส.ค.ส.พระราชทานปี 2551 

157546926486

ส.ค.ส.พระราชทานปี 2552 

157546929467

ส.ค.ส.พระราชทานปี 2553 

157546931843

ส.ค.ส.พระราชทานปี 2554 

157546934541

ส.ค.ส.พระราชทานปี 2555 

157546937961

ส.ค.ส.พระราชทานปี 2556 

157546940520

ส.ค.ส.พระราชทานปี 2557 

157546943267

ส.ค.ส.พระราชทานปี 2558 

157546946133

ส.ค.ส.พระราชทานปี 2559 

157546949493

พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตรพระราชทาน ส.ค.ส. ปี 2559 โดยเป็นพระบรมฉายาลักษณ์ครึ่งพระองค์ ฉลองพระองค์เชิ้ตด้านใน ฉลองพระองค์คลุมสีขาวปักภาพคุณทองแดง สุนัขทรงเลี้ยง และกลางภาพพระราชทานพรปีใหม่ให้แก่ชาวไทยใจความว่า

“ให้มีกำลังกายที่แข็งแรง มีกำลังใจที่เข้มแข็งหนักแน่น และมีสติรู้เท่าทันเสมอ” ล้อมด้วยภาพใบหน้าคนเล็กๆ เรียงรายกันทุกใบหน้ามีแต่รอยยิ้ม

นี่คือส.ค.ส.ฉบับสุดท้ายที่พระราชทานโดยพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร ทรงได้พระราชทานพรให้มีกำลังใจที่หนักแน่นเพื่อผ่านสถานการณ์อันยากลำบากแก่ประชาชนชาวไทยไว้แล้ว ทุกคนจึงควรมีจิตใจที่เข้มแข็งน้อมนำพรที่พระองค์ได้พระราชทานมาแล้วในอดีตมาปฏิบัติ เพื่อประเทศชาติในวันข้างหน้าต่อไป

 

(บทความนี้เผยแพร่ในหน้า 4 - 5 ของเซคชั่นจุดประกาย หนังสือพิมพ์กรุงเทพธุรกิจ วันอังคารที่ 18 ต.ค. 2559)