อภัยภูเบศร... พัฒนาโปรดักส์ 'สมุนไพรไทย' ต้านโควิด-19

 

ในช่วงสถานการณ์โควิด-19 ประเทศไทยได้รับการยอมรับจากทั่วโลกว่าสามารถควบคุมการแพร่ระบาดได้อย่างรวดเร็ว และมีการพูดถึงจุดแข็งที่สามารถจะต่อยอดไปสู่ความมั่นคงด้านการดูแลสุขภาพสามารถดึงนักท่องเที่ยวที่รักสุขภาพจากต่างประเทศให้เข้ามาในประเทศไทย 

'สมุนไพร' เป็นหนึ่งในปัจจัยสำคัญ ที่เป็นจุดแข็งของประเทศไทย มีการใช้กันมายาวนานนับพันปีเป็นภูมิปัญญารุ่นต่อรุ่น  จนปัจจุบันที่ได้มีการศึกษาวิจัยต่อยอดจนเป็นที่ยอมรับกันอย่างกว้างขวาง โดยเฉพาะโรงพยาบาลเจ้าพระยาอภัยภูเบศร แกนนำหลักในการพัฒนาสมุนไพร กระทั่งจังหวัดปราจีนบุรี ได้รับการคัดเลือกให้เป็นเมืองสมุนไพรของประเทศไทย 

ดร.ภญ.สุภาภรณ์ ปิติพร ผู้ช่วยผู้อำนวยการด้านการแพทย์แผนไทยและสมุนไพร โรงพยาบาลเจ้าพระยาอภัยภูเบศร กล่าวว่า สถานการณ์โควิด-19 ทำให้คนหันมาให้ความสำคัญกับสมุนไพรมากขึ้น ถือเป็นโอกาสดีในการพัฒนาสมุนไพรในประเทศไทย เพื่อเตรียมการรองรับการแพร่ระบาดของโรคอุบัติใหม่ อุบัติซ้ำ ที่ไม่มีใครคาดเดาได้ โดยหยิบยก 8 สมุนไพรที่จะมีการศึกษาวิจัยต่อยอดได้แก่ ฟ้าทะลายโจร กระชาย ขมิ้นชัน ขิง มะขามป้อม กระเทียม สันพร้าหอม และสายน้ำผึ้ง เพื่อชูเป็นโปรดักส์แชมป์เปียนส์ของประเทศไทยในอนาคต 

 

ดร.ภญ.สุภาภรณ์ ปิติพร

 

• ฟ้าทะลายโจร

ฟ้าทะลายโจร เป็นสมุนไพรที่มีการศึกษาวิจัยกันอย่างแพร่หลายทั้งจีน สิงคโปร์ รวมถึงประเทศไทย และได้มีการนำเสนอผ่านสื่ออย่างต่อเนื่อง โดยงานวิจัยที่ได้รับการรับรองแล้วพบว่า กลไกต้านไวรัสของฟ้าทะลายโจรป้องกันไม่ให้ไวรัสเข้าเซลล์ ,ลดการแบ่งตัวไวรัสภายในเซลล์ ,เพิ่มภูมิคุ้มกันในการต่อสู่กับไวรัส ,ลดการอักเสบที่ปอดจากการติดเชื้อไวรัส 

• กระชาย

จากการวิจัยพบว่าสารสกัดของกระชายขาวสามารถแสดงฤทธิ์ในการต้านไวรัสซาร์ส ในระยะหลังการติดเชื้อและยังพบว่าสาร panduratin ของกระชายขาวมีฤทธิ์ในการต้านไวรัสทั้งในระยะก่อนและหลังการติดเชื้อ และยังมีฤทธิ์ยับยั้งการทำงานของเชื้อเอดส์  ต้านไวรัสไข้เลือดออกในกลุ่ม Flaviviridae family และยับยั้งเชื้อไวรัส picornavirus ซึ่งก่อโรคมือเท้าปาก นอกจากนี้ยังพบว่า ช่วยยับยั้งการแบ่งตัวของเชื้อไวรัสโควิด-19 ได้อีกด้วย  

 

ฟ้าทลายโจร

 

• ขมิ้นชัน

จากการศึกษาสมุนไพรชนิดนี้ในหลอดทดลอง พบว่า 'ขมิ้นชัน' มีฤทธิ์ต่อเชื้อไวรัสไข้หวัดใหญ่สายพันธุ์เอ ในการป้องกันไม่ให้เชื้อเข้าเซลล์ ยับยั้งการแบ่งตัวของเชื้อไวรัส และช่วยยับยั้งการหลั่งสารอักเสบ ในส่วนของการศึกษาในหนูทดลองพบว่าขมิ้นชันช่วยลดการอักเสบของปอดที่ติดเชื้อไวรัสไข้หวัดใหญ่สายพันธุ์เอ และช่วยเพิ่มภูมิคุ้มกัน ทั้งนี้จากการจำลองภาพสามมิติในคอมพิวเตอร์ พบว่าสารสำคัญของขมิ้นชัน และ demethoxycurcumine สามารถแย่งจับกับตำแหน่งของไวรัสที่จะเข้าสู่เซลล์ปอด และตำแหน่งที่มีผลยับยั้งการแบ่งตัวของไวรัสได้

• ขิง

สมุนไพรรสเผ็ดร้อน มีคุณสมบัติอุ่น พบฤทธิ์ต้านไวรัสไข้หวัดใหญ่ โดยภูมิปัญญาพื้นบ้านนั้นนิยมนำมาใช้กินแก้หวัด และจากการจำลองภาพสามมิติในคอมพิวเตอร์ พบว่า สารสำคัญ Zingerol และ Gingerol สามารถแย่งจับกับตำแหน่ง main protease ที่ช่วยยับยั้งการแบ่งตัวของไวรัสโคโรนาสายพันธุ์ 2019 ได้

 

ขมิ้นชัน

 

• มะชามป้อม

เป็นสมุนไพรในตำรับยาสามัญประจำบ้านหลายแขนง เช่น ยาแก้ไอ ละลายเสมหะ ใช้รักษาหลอดลมอักเสบ วัณโรคปอด หอบหืด ช่วยส่งเสริมการทำงานของ NK cells และ cytotoxic T lymphocytes (CTL) และยังช่วยส่งเสริมการทำงานของ natural killer (NK) cells และ cytotoxic T lymphocytes (CTL) activities โดยสาร Phyllanthin และ Chebulagic acid มีฤทธิ์ยับยั้งกระบวนการอักเสบ NF-κB signaling pathway จากการจำลองภาพสามมิติในคอมพิวเตอร์ พบว่า สาร Phyllaemblicin G7 มีความสามารถในการจับกับขาโปรตีน และตัวรับ ACE2 ในการผ่านเข้าเซลล์ปอดของไวรัสโคโรน่าสายพันธุ์ 2019 โดยสามารถยับยั้งการสร้างและการแบ่งตัวของเชื้อ ซึ่งเป็นกระบวนการสำคัญในการเพิ่มจำนวนของไวรัส

• กระเทียม

มีฤทธิ์ต่อระบบภูมิคุ้มกัน สาร allicin ในกระเทียม มีฤทธิ์ลดการอักเสบ ป้องกันการหลั่งสาร cytokine ที่ทำให้เกิดการอักเสบ นอกจากนี้ยังส่งเสริมการทำงานของเม็ดเลือดขาว นอกจากนี้ยังช่วยเพิ่มแอนติบอดี้ชนิด immunoglobulin A (IgA) ซึ่งเป็นด่านแรกของภูมิคุ้มกันในร่างกาย โดยพบมากที่ระบบทางเดินหายใจและระบบทางเดินอาหาร ตามเยื่อเมือกต่างๆ และยังช่วยกระตุ้นการทำงานของ B-cell lymphocyte รวมทั้งกระตุ้นการหลั่งของสาร interferon ซึ่งเป็นสารที่สร้างในระบบภูมิคุ้มกันเพื่อต้านไวรัส และจากการจำลองภาพสามมิติในคอมพิวเตอร์พบว่าสารสำคัญ quercetin และ allicin ที่พบสามารถแย่งจับกับตำแหน่ง main protease ที่ช่วยยับยั้งการแบ่งตัวของไวรัสเช่นกัน

 

มะขามป้อม

 

• สันพร้าหอม

พบว่า quercetin, quercitrin และ psoralen ในสารสกัดของสันพร้าหอม มีประสิทธิภาพในการเป็นสารต้านไวรัส โดยสามารถยับยั้งการแบ่งตัวของไวรัสใน macrophage ของหนูผ่านทางการเหนี่ยวนำของ pro-inflammatory cytokines และ Type I IFN จึงมีฤทธิ์เป็น immunomodulator ของภูมิคุ้มกันโดยกำเนิดในหนูทดลอง จากการจำลองภาพสามมิติในคอมพิวเตอร์พบว่าสารสำคัญ quercetin ที่พบสามารถแย่งจับกับตำแหน่ง main protease ที่ช่วยยับยั้งการแบ่งตัวของไวรัสโคโรน่า

• สายน้ำผึ้ง

ตำราการแพทย์แผนจีนระบุว่า 'สายน้ำผึ้ง' เป็นสมุนไพรที่มีฤทธิ์เย็นต่อปอด และกระเพาะอาหาร ใช้ขับพิษร้อนถอนพิษไข้ โดยเฉพาะในผู้ป่วยไข้หวัดใหญ่ รักษาโรคผิวหนังและแก้ลำไส้อักเสบ ท้องเสีย ใช้เป็นยาขับปัสสาวะ การจำลองภาพสามมิติในคอมพิวเตอร์พบว่าสารสำคัญ luteolin-7-glucoside สามารถแย่งจับกับตำแหน่ง main protease ที่ช่วยยับยั้งการแบ่งตัวของไวรัสโคโรน่าเช่นเดียวกับสมุนไพรทั้ง 7 ชนิดที่กล่าวมา 

 

สายน้ำผึ้ง