นักท่องเที่ยวแห่ชม“เขาคลังนอก”เมืองโบราณศรีเทพ (19 กย.ประกาศเป็นมรดกโลก)

โบราณสถาน “เขาคลังนอก” อ.ศรีเทพ จ.เพชรบูรณ์ หนึ่งในสามส่วนที่สำคัญในการนำเสนอ “เมืองโบราณศรีเทพ” เข้าสู่บัญชี “มรดกโลกทางวัฒนธรรม” อันประกอบด้วย เมืองโบราณศรีเทพ เขาคลังนอก และ เขาถมอรัตน์

โดยคาดว่าในคืนนี้ (18 กันยายน ปี2566) ยูเนสโก น่าจะประกาศผลการพิจารณาอย่างเป็นทางการ โดยทางกรมศิลปากรจะประกาศให้คนไทยทราบอย่างเป็นทางการในวันที่ 19 กันยายนนี้  ณ พระที่นั่งอิศราวินิจฉัย พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ 

โบราณสถานเขาคลังนอก มีเจดีย์ขนาดใหญ่และสมบูรณ์ที่สุดแห่งหนึ่งในวัฒนธรรมทวารวดี อายุราวพุทธศตวรรษที่ 13-14 ได้รับอิทธิพลทั้งรูปแบบและแนวความคิดเรื่องศูนย์กลางจักรวาลจากวัฒนธรรมอินเดีย แต่มีคติความเชื่อของท้องถิ่นที่แตกต่างไปจากศูนย์กลางจักรวาลที่พบในอินเดีย อินโดนีเซีย และกัมพูชา

เมืองโบราณศรีเทพยามพลบค่ำ อ.ศรีเทพ จ.เพชรบูรณ์

โบราณสถานเขาคลังนอก ตั้งอยู่นอกเมืองโบราณศรีเทพ ในตำแหน่งแนวแกนทิศเดียวกันกับโบราณสถานถ้ำเขาถมอรัตน์ มีมหาเจดีย์เป็นประธาน และมีเจดีย์บริวารล้อมรอบด้านละ 3 ชั้น ขนาดของเจดีย์บริวาร มีขนาดลดหลั่นกันจากใหญ่ไปหาเล็ก

แผนผังเช่นนี้สันนิษฐานว่าได้รับอิทธิพลทั้งรูปแบบและแนวความคิดในเรื่องของศูนย์กลางจักรวาล มหาเจดีย์เปรียบเสมือนเขาพระสุเมรุ ส่วนเจดีย์บริวารแต่ละชั้น อาจมีแนวคิดจากภูเขา 7 ชั้นที่ล้อมรอบเขาพระสุเมรุ สูงลดหลั่นกันลงมาตามลำดับที่เรียกว่า “เขาสัตบริภัณฑ์”

 

รูปแบบการวางผังเช่นนี้พบในศิลปะอินเดีย ทั้งที่เป็นศาสนาฮินดูและศาสนาพุทธมหายาน เช่น “บุโรพุทโธ” ประเทศอินโดนีเซีย ศาสนสถานที่มีระบบเจดีย์ประธานและเจดีย์บริวารล้อมรอบเป็นวงกลม, “จันทิกาละสัน” กลุ่มปราสาท ที่มีปราสาทประธานและปราสาทบริวารล้อมรอบ

รวมทั้งพบในปราสาทเขมรบางกลุ่มที่มีแนวความคิดเรื่องความเป็นศูนย์กลางจักรวาล เช่น ปราสาทบาแค็ง ที่มีปราสาทประธานอยู่บนยอดเขา และมีระบบของปราสาทบริวารล้อมรอบหลายชั้นเป็นต้น

...........

ภาพ : กอบภัค พรหมเรขา (Korbphuk Phromrekha)