Magic of Peace ความมหัศจรรย์เริ่มต้น เมื่อเด็กอาเซียนบอกว่า สันติภาพ ไม่ใช่เรื่องไกลเกินเอื้อม

หากพูดถึงคำว่า "สันติภาพ" หลายคนอาจมองว่าเป็นเรื่องไกลตัว ที่มักไปผูกโยงกับภาพใหญ่ เช่น การยุติการสู้รบ การสร้างความสงบในสงคราม หรืออาจเป็นคำตอบบนเวทีนางงามระดับโลกที่ดูเหมือนฝันเกินเอื้อม ทว่าหากลองมองให้ใกล้ตัวยิ่งขึ้น เราอาจค้นพบความหมายใหม่ ที่ว่า "สันติภาพ" อาจไม่ได้มีความหมายไปไกลกว่า "การไม่ใช้ความรุนแรง การไม่สร้างความเกลียดชัง ยอมรับความแตกต่างและเคารพในศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์ในกันและกัน" เท่านั้นเอง

แนวคิดนี้ได้รับการสะท้อนอย่างชัดเจนจากน้องๆ เด็กและเยาวชนหลายร้อยชีวิต จาก 10 ประเทศในภูมิภาคอาเซียน ที่มารวมตัวกันในงาน "เทศกาลสื่อเด็กและเยาวชนเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ครั้งที่ 5" (5th Southeast Asia Video Festival for Children) ภายใต้แนวคิด "มหัศจรรย์แห่งสันติภาพ" (Magic of Peace) ณ โรงแรมแมนดาริน กรุงเทพฯ เมื่อกลางเดือนพฤศจิกายน 2568 ที่ผ่านมา พวกเขาได้พิสูจน์ว่าสันติภาพไม่ได้อยู่ไกลตัวเลย แต่มันอยู่ในห้องเรียน ในบ้าน และบนหน้าจอโทรศัพท์มือถือที่พวกเขาถืออยู่ทุกวัน และสามารถสร้างขึ้นได้ด้วยมือของคน "ทุกคน"

เมื่อความรุนแรงย้ายไปอยู่บน "หน้าจอ"

แม้ เด็กและเยาวชน จำนวนมากในปัจจุบันจะไม่เติบโตมากับเสียงระเบิดหรือสงครามจริงมากขึ้นแล้ว แต่พวกเขากำลังเผชิญกับสงครามแบบใหม่ หรือ "สงครามเงียบ" ที่รุนแรงไม่แพ้กัน นั่นคือ "สงครามไซเบอร์" และการกลั่นแกล้งบนโลกออนไลน์ (Bullying) นำไปสู่ความเหลื่อมล้ำในหลายมิติ ข้อมูลจากเวทีเสวนาในงาน โดย เข็มพร วิรุณราพันธ์ ผู้จัดการมูลนิธิส่งเสริมสื่อเด็กและเยาวชน อ้างอิงรายงานผลการสำรวจดัชนีชี้วัดความปลอดภัยบนสื่อออนไลน์สำหรับเด็ก ปี 2566 โดยสถาบันดีคิว พบว่า เด็กและเยาวชนอายุ 8-18 ปีทั่วโลก กว่า 70% ต้องเผชิญกับความเสี่ยงทางไซเบอร์ และ 50% ตกเป็นเหยื่อถูกกลั่นแกล้งออนไลน์

ที่น่ากังวลคือ เด็กไทย 41% ถูกกลั่นแกล้งทางออนไลน์ ซึ่งสูงกว่าค่าเฉลี่ยของประเทศอื่นๆ ที่อยู่ที่ 39% เท่านั้น สะท้อนว่าปัญหา ความรุนแรงทางออนไลน์ ในสังคมกำลังเพิ่มสูงขึ้นอย่างยิ่ง

ด้าน มัทนา ถนอมพันธุ์ หอมลออ ประธานคณะกรรมการกำกับทิศทางแผนระบบสื่อและวิถีสุขภาวะทางปัญญา สสส. ได้ขยายความว่า สันติภาพ ไม่ใช่เรื่องไกลตัวที่ต้องรอให้เกิดสงคราม แต่คือ Everyday Life หรือวิถีชีวิตประจำวัน ความรุนแรงในปัจจุบันแทรกซึมผ่านการบูลลี่ในห้องเรียนหรือบนโซเชียลมีเดีย ซึ่งสำหรับเด็กคนหนึ่ง นี่คือสงครามที่ปราศจากอาวุธ แต่สามารถทำลายความมั่นใจและตัวตนได้อย่างรุนแรงไม่แพ้กัน

ดังนั้น โจทย์ของสันติภาพในวันนี้จึงไม่ใช่แค่การเรียกร้องให้วางอาวุธ แต่คือการสร้างภูมิคุ้มกันทางใจ และสร้างนิเวศสื่อที่ปลอดภัย เพื่อให้เด็กๆ สามารถก้าวผ่านความขัดแย้งไปได้โดยไม่ใช้ความรุนแรง

"เทศกาลสื่อเด็กเยาวชนเอเชียฯ ที่ถูกจัดขึ้นในครั้งนี้ เกิดจากความร่วมมือของ 10 ประเทศในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ มีหมุดหมายที่สำคัญคือ การร่วมกันยกระดับพลังของสื่อสร้างสรรค์ให้เป็นพลังแห่งสันติภาพ ใช้ความคิดสร้างสรรค์ของเด็กและเยาวชนผลิตสื่อเพื่อสื่อสารสร้างสันติภาพในระดับภูมิภาค พร้อมยกระดับเป็นพลเมืองรู้เท่าทันสื่อ เป็นนักสื่อสารที่เคารพความแตกต่างของคนในสังคม สร้างให้เกิดระบบนิเวศสื่อที่ปลอดภัยและเอื้อต่อการมีสุขภาวะที่ดีอย่างยั่งยืน" มัทนา กล่าว

สสส. สานพลังสร้างนิเวศสื่อเพื่อสันติภาพ

จากแนวคิดดังกล่าว ที่ผ่านมา สสส. จึงได้สานพลังภาคีเครือข่าย เพื่อขับเคลื่อนการสร้างค่านิยมการใช้สื่อเพื่อสร้าง สันติภาพ ในสังคมอย่างต่อเนื่อง ไม่ว่าจะเป็น การไม่ใช้ความรุนแรง การไม่สร้างความเกลียดชัง การใส่ใจระหว่างกัน การยอมรับความแตกต่าง และการเคารพศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์ โดยมีการดำเนินงานผ่านกิจกรรมสำคัญ คือ

1. อบรมผลิตสื่อสร้างสรรค์ หัวข้อ "มหัศจรรย์แห่งสันติภาพ" ส่งเสริมให้เด็ก เยาวชน และผู้ผลิตสื่อ 225 คน มีทักษะการรู้เท่าทันสื่อและผลิตผลงานที่สื่อสารอย่างมีสติ เคารพสิทธิ และรับผิดชอบต่อสังคม
2. จัดงานสัปดาห์เยาวชนเท่าทันสื่อ เปิดพื้นที่แลกเปลี่ยนเรียนรู้สร้างทักษะการใช้สื่อสารสนเทศและดิจิทัลอย่างสร้างสรรค์ โดยมีผู้เข้าร่วมงาน 1,200 คน
3. จุดประกายการผลิตสื่อสร้างสรรค์ เกิดผลงานหนังสั้น คลิปวิดีโอ อินโฟกราฟิก และงานศิลปะ รวม 147 ผลงาน

มัทนา กล่าวเสริมว่า สำหรับเทศกาลสื่อเด็กเยาวชนเอเชียฯ ครั้งนี้ เกิดจากความร่วมมือของ 10 ประเทศในภูมิภาคที่มีหมุดหมายร่วมกันคือ การยกระดับพลังของสื่อสร้างสรรค์ให้เป็นพลังแห่งสันติภาพ และสร้างพลเมืองรู้เท่าทันสื่อ เพื่อให้เกิดระบบนิเวศสื่อที่ปลอดภัยและเอื้อต่อการมีสุขภาวะที่ดีอย่างยั่งยืน

Magic of Peace พื้นที่ปล่อยของ ลองเป็นผู้สร้างสันติภาพ

งานเทศกาลฯ ซึ่งเกิดขึ้นจากความร่วมมือของสสส. และภาคีเครือข่าย อาทิ สถาบันสื่อเด็กและเยาวชน (สสย.) Thai PBS จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย และบริษัท บี อเมซซิ่ง เอ็ดดูเทนเม้นท์ จำกัด ไม่ได้เป็นเพียงแค่การประกวดภาพยนตร์สั้น แต่เปรียบเสมือน "Bootcamp" สำหรับนักสื่อสร้างสรรค์รุ่นเยาว์ ที่ได้ร่วมกิจกรรมหลากหลาย ทั้งเวทีเสวนาวิชาการ Workshop การผลิตสื่อ และการฉายผลงานภาพยนตร์สั้นกว่า 100 เรื่อง จาก 10 ประเทศ โดยมีภาษาและวัฒนธรรมที่แตกต่างกัน แต่ถูกเชื่อมโยงด้วยความเชื่อที่ว่า "สื่อสร้างสรรค์สามารถเปลี่ยนโลกได้"

เอลวิรา แยพ โก (Ms. Elvira Yap Go) ผู้ก่อตั้งงานเทศกาลฯ ย้ำว่า การส่งเสริมให้เด็กและเยาวชนผลิตสื่อด้วยความสร้างสรรค์และความรับผิดชอบ เป็นเครื่องเตือนใจว่าสันติภาพไม่ใช่ความฝัน แต่เป็นทางที่เราเลือกได้โดยเริ่มต้นจากความเข้าใจ ความเห็นอกเห็นใจ และความกล้าหาญและการที่เด็กๆ ลุกขึ้นมาทำสื่อด้วยความเข้าใจและความเห็นอกเห็นใจ นั่นคือจุดเริ่มต้นของการเปลี่ยนแปลงที่ยิ่งใหญ่

ด้าน ญาณี รัชต์บริรักษ์ ผู้อำนวยการสำนักสร้างเสริมระบบสื่อและสุขภาวะทางปัญญา เผยว่า เทศกาลนี้เปรียบเสมือนจิ๊กซอว์ชิ้นเล็กๆ ที่กระตุ้นเตือนสังคม แต่การขับเคลื่อนที่แท้จริงต้องอาศัยความร่วมมือจากทุกภาคส่วนเป็น "องคาพยพ" ไม่ใช่แค่องค์กรเดียว อีกทั้งต้องดำเนินการในหลายรูปแบบ ทั้งการพัฒนาศักยภาพเยาวชน การส่งเสริมผู้ผลิตสื่อ และการผลักดันเนื้อหาที่ดีเข้าสู่ระบบนิเวศสื่อให้ได้มากที่สุด เยาวชนคือพลังสำคัญ ที่จะทำให้ระบบสื่อของประเทศไทยเป็นระบบสื่อเพื่อสุขภาวะและสันติภาพ

ดังนั้น เป้าหมายสูงสุดของกิจกรรมคือการสร้างพลเมืองที่รู้เท่าทันสื่อ ที่มี Mindset ของสันติภาพ เพื่อให้เด็กๆ เติบโตมาเป็นผู้ใช้สื่อที่มีความรับผิดชอบ ไม่ด่วนตัดสิน ไม่ส่งต่อความเกลียดชัง และรู้จักใช้ความคิดสร้างสรรค์เพื่อแก้ปัญหา

"เยาวชนเป็นพลังสำคัญในการสร้างสรรค์สื่อที่จะสร้างผลกระทบได้ แต่สิ่งจำเป็นคือการปลูกฝังแนวคิดเพื่อสันติภาพตั้งแต่เด็ก เพื่อให้เกิดทั้งสันติภาพภายใน ระหว่างบุคคล และในภาพรวมของสังคม เพราะเมื่อเยาวชนได้รับการปลูกฝังแนวคิดนี้ พวกเขาจะสื่อสารด้วยความเข้าอกเข้าใจ มีสติ รับผิดชอบมากขึ้น และไม่ใช้ความรุนแรงในโลกออนไลน์"

"Piece of Peace": ชิ้นส่วนเล็กๆ ที่เรียกว่า "การแบ่งปัน"

ท่ามกลางผลงานกว่า 100 เรื่องที่ส่งเข้าประกวด ผลงานหนังสั้นชื่อ "ชิ้นส่วนแห่งสันติภาพ (Piece of Peace)" จาก โรงเรียนสามแยกผดุงวิทย์ จังหวัดอำนาจเจริญ ซึ่งสร้างสรรค์โดย อนันตชัย นารักษ์ (บอม) ธัญญภรณ์ ยอดหอ และประภัสสร ชาทุม ได้รับถึง 2 รางวัล ได้แก่ รางวัล Heart Award Children's video makers และรางวัลชนะเลิศ Winner Children video makers 13-15 years old เป็นตัวอย่างที่สะท้อนมุมมองของเยาวชนรุ่นใหม่มีความตระหนักว่า "สันติภาพเป็นเรื่องที่เราทุกคนเริ่มต้นลงมือทำได้ทุกคน" อย่างชัดเจน

อนันตชัย นารักษ์ (บอม) ตัวแทนทีมงาน เล่าว่า ผลงานหนังสั้นของเขาที่ชื่อ ชิ้นส่วนแห่งสันติภาพ (Piece of Peace) ไม่ได้พูดถึงประเด็นการเมืองที่ซับซ้อน แต่พวกเขาเลือกที่จะเล่าเรื่องที่ใกล้ตัวที่สุด หัวข้อสันติภาพดูเหมือนง่าย แต่ตีความได้กว้างมาก ซึ่งส่วนหนึ่งเราไม่อยากทำซ้ำกับคนอื่น เลยเลือกทำเรื่องการแบ่งปัน เพราะถ้าคนเรามีความสัมพันธ์ที่ดีต่อกัน อยู่ร่วมกันอย่างสงบสุข สันติภาพที่สวยงามก็จะเกิดขึ้น

เบื้องหลังความสำเร็จของหนังสั้นเรื่องนี้ คือการทำงานหนักของทีมงานตัวเล็กๆ ที่ต้องแบ่งหน้าที่กันทำทุกอย่าง ตั้งแต่เขียนบท ถ่ายทำ ตัดต่อ ไปจนถึงดูแลนักแสดง โดยมีคุณครูคอยเป็นที่ปรึกษา เพื่อเล่าเรื่องการแบ่งปันที่มีความแปลกใหม่ ไม่ซ้ำใคร และมีความแตกต่าง ในการทำงานพวกเขาจึงต้องใช้เวลาคิด วิเคราะห์ และแลกเปลี่ยนความรู้ในทีมเป็นอย่างมาก กว่าจะได้เป็นภาพยนตร์น่ารักชวนประทับใจผู้ชมหลายคนในงาน ในวันที่ฉายเปิดตัวครั้งแรก เราอยากจะสื่อว่า คนเรามีความเป็นมนุษย์ การลงทุนด้วยความรัก การพูดคุยกัน มันช่วยให้เกิดสันติภาพได้

บอม เล่าถึงประสบการณ์ร่วมกิจกรรมครั้งนี้ว่า แม้จะไม่เคยทำหนังที่ต้องสื่อสารกับเพื่อนต่างชาติมาก่อน และเป็นครั้งแรกที่ได้มาร่วมงานระดับนานาชาติ ซึ่งต้องเผชิญกับความท้าทายเรื่องกำแพงภาษา แต่พวกเขาก็ได้เรียนรู้สิ่งที่มีค่ามหาศาล ได้กลับไปเยอะมาก เราได้เห็นศักยภาพของเพื่อนร่วมทีม ของเพื่อนต่างชาติ ซึ่งเขามีความสามารถกันเยอะ แล้วเราก็ได้โชว์ อีกทั้งพัฒนาศักยภาพของตัวเองด้วย

แนวคิดทั้งหมดนี้ สะท้อนความมุ่งมั่นของผู้ใหญ่ใจดีในงาน ที่ไม่ได้ต้องการเพียงแค่จัดอีเวนต์ แต่คือการสร้าง "Ecosystem" หรือระบบนิเวศสื่อที่ยั่งยืน และบรรจงหว่านเมล็ดพันธุ์แห่ง สันติภาพ ลงในใจของเยาวชนเหล่านี้เพื่อให้พวกเขาเติบโตไปเป็นพลังแห่งความเข้าใจไปทั่วทั้งอาเซียน