'White Coffee' ตัวท็อป 'กาแฟซอง' ครองตลาดมาเลย์

มีเครื่องดื่มกาแฟในประเทศมาเลเซียอยู่ชนิดหนึ่งซึ่งได้รับความนิยมไม่เสื่อมคลาย จากยุคโกปี้เตี่ยมแรกเริ่มเคลื่อนตัวเข้าสู่ยุคร้านกาแฟสากลนิยมสมัยใหม่ที่เต็มไปด้วยเครื่องดื่มกาแฟมากมายหลากหลายประเภท กาแฟสูตรดั้งเดิมตัวนี้ก็ยังคงมีมนต์ขลังเปี่ยมพลังดึงดูดใจ ใช่ครับ...ผู้เขียนกำลังพูดถึง 'White Coffee' หรือ 'กาแฟขาว' ที่คนไทยเรารู้จักกันเป็นอย่างดี

คำว่ากาแฟขาวไม่ได้หมายถึง 'เมล็ดกาแฟมีสีขาว' แต่คือวิธีการคั่วกาแฟที่เป็นเอกลักษณ์เฉพาะตัว

คิดค้นขึ้นโดยชาวจีนจากไหหลำที่อพยพเข้ามาอาศัยยังย่านเมืองเก่าที่เรียกว่าโอลด์ทาวน์ ของเมืองอิโปห์ รัฐเปรัก ประเทศมาเลเซีย ตั้งแต่ยุคศตวรรษที่ 19 ซึ่งเป็นช่วงที่อุตสาหกรรมเหมืองแร่ดีบุกเฟื่องฟู

อังกฤษในฐานะเจ้าอาณานิคม เป็นคนแนะนำกาแฟเข้าสู่มาเลเซียในศตวรรษที่ 18 มีปลูกกันทั้งสายพันธุ์โรบัสต้า, อาราบิก้า และไลเบอริก้าที่มีพื้นที่ปลูกมากที่สุด โดยปกติชาวตะวันตกชอบดื่มกาแฟดำ แต่ชาวไหหลำในเมืองอิโปห์ เห็นว่า 'ขมไป' จึงหาทางเปลี่ยนรสชาติกาแฟให้เหมาะกับรสนิยมชาวตะวันออก

โอลด์ทาวน์ ไวท์ คอฟฟี่ เชนร้านกาแฟย้อนยุคจากเมืองอิโปห์ กับกาแฟอินสแตนท์แบบบรรจุซองหลากหลายชนิด  (ภาพ : facebook.com/OldTownWhiteCoffeeMalaysia)

เริ่มต้นด้วยการคิดค้นเทคนิค 'การคั่ว' และ 'การชง' ที่เป็นเอกลักษณ์เฉพาะตัวขึ้นมา

วิธีการคือ คั่วเมล็ดกาแฟโดยใช้ถ่านไม้ จะใช้ไฟอ่อน ๆ เพื่อลดทอนความขมและความเปรี้ยวของกาแฟลง มีการนำ 'เนยเทียม' หรือ 'มาการีน' เข้าไปคลุกเคล้าผสมกับเมล็ดกาแฟ ทำให้หลังจบการคั่ว สีเมล็ดกาแฟจะออกโทนน้ำตาลอ่อน สมัยนั้นนิยมนำไปชงเป็นกาแฟร้อนแล้วเติมนมข้นหวานลงไป พอคนให้เข้ากัน น้ำกาแฟก็กลายเป็นสีน้ำตาลอ่อน จึงเป็นที่มาของกาแฟขาวนั่นเอง รสชาติก็จะออกโทนเข้ม-หอม-หวาน-มัน ตามแบบฉบับกาแฟโบราณ

กาแฟขาวที่เป็นหนึ่งในเมนูกาแฟโบราณร่วมรากเหง้าวัฒนธรรมกาแฟอาเซียน ถ้าเป็นบ้านเราก็เรียก 'โกปี๊' ซึ่งแพร่ความนิยมไปตามร้านกาแฟโกปี้เตี่ยมทั่วภูมิภาคนี้มาตั้งแต่ปีค.ศ. 1950 ต่อมาจึงพัฒนามาอยู่ในรูปแบบกาแฟอินสแตนท์ทั้งแบบซองและแบบขวด

จึงกลายเป็นเครื่องดื่ม 'ตัวท็อป' ระดับเสาหลักในแบบซิกเนเจอร์ ที่ขาดไม่ได้สำหรับอุตสาหกรรมกาแฟมาเลเซียในปัจจุบันไปแล้ว

กาแฟขาวในแบบกาแฟอินสแตนท์ของเอ็กชอง แบรนด์กาแฟเก่าแก่จากเมืองมะละกา  (ภาพ :  facebook.com/aikcheongcoffee)

ปัจจุบัน ในเซ็กเมนท์กาแฟสำเร็จรูปมาเลเซียต้องถือว่ากาแฟขาวมาแรงสุด ๆ ใครทำตลาดกาแฟเซ็กเมนท์นี้ต้องทำกาแฟขาวออกมาทุกเจ้าไป เพียงแต่ว่าพอทำเป็นกาแฟอินสแตนท์ รูปแบบและสูตรส่วนผสมจะแตกต่างออกไปจากอดีตที่เป็นกาแฟคั่วบด จากกาแฟบวกนมข้นหวานกลายมาเป็นกาแฟกับครีมเทียม อาจมีเพิ่มน้ำตาลทรายหรือน้ำตาลกรวดเข้าไปด้วยในแบบ 3-อิน-1 และพยายามปรับจูนกลิ่นรสให้ใกล้เคียงของดั้งเดิมมากที่สุด

แต่ทุกเจ้าต้องเขียนคำว่า 'White Coffee' ตัวโต ๆ บนฉลาก ให้เห็นกันจะ ๆ ชัดเจน

ผู้เล่นน้อยใหญ่ในตลาดกาแฟซองแดนเสือเหลืองแบ่งออกเป็น 3 กลุ่ม ประกอบด้วยธุรกิจเจ้าถิ่น, ธุรกิจต่างประเทศ และธุรกิจท้องถิ่นที่ถูกบริษัทต่างประเทศซื้อกิจการไป

กลุ่มแรกเป็นร้านกาแฟยุค 'โกปี้เตี่ยม' ซึ่งสืบทอดกิจการกันมาหลายรุ่นแล้วก็มีหลายรายด้วยกัน ซึ่งรวมไปถึงธุรกิจกาแฟรายใหม่ ๆ ด้วย, กลุ่ม 2 มี 'เนสกาแฟ' เป็นเจ้าใหญ่ที่มีส่วนแบ่งตลาดไม่น้อยทีเดียว ตามด้วยกลุ่ม 3 ได้แก่ 'ยาคอบส์ ดาวเออร์ เอ็กเบิร์กส์' ที่มีแบรนด์กาแฟมาเลเซียอยู่ในพอร์ตหลายแบรนด์

โอเรียนเต็ล โกปี้ แบรนด์กาแฟรุ่นใหม่กับการออกแบบบรรจุภัณฑ์ที่ดูมีเสน่ห์ในแบบวินเทจ ๆ  (ภาพ : orientalkopi.asia)

'เอ็กชอง' (Aik Cheong), 'โอลด์ทาวน์ ไวท์ คอฟฟี่' (OldTown White Coffee), 'อาฮวด' (Ah Huat), 'เช็คฮัพ' (Chek Hup) และ 'เหล่า เชียน' (Lao Qian)  เหล่านี้เป็นแบรนด์กาแฟที่คอกาแฟเมืองไทยคุ้นเคยกันเป็นอย่างดี

ปัจจุบัน โกปี้เตี่ยมหลายแห่งมาถึงจุดที่ต้อง 'รีเฟรช' ธุรกิจเสียใหม่ แตกลายผลิตภัณฑ์ที่รวมไปกาแฟซองสูตรออริจินัลและสูตรสากล เพื่อรักษากลุ่มลูกค้าเดิมเอาไว้ พร้อมกับสร้างฐานลูกค้าใหม่ไปในตัว ทว่ายังคงเอกลักษณ์ที่สะท้อนถึงตัวตนในอดีตยุคโคโลเนียลผสมผสานวัฒนธรรมจีนเอาไว้อย่างเหนียวแน่น

กาแฟเอ็กชอง จากเมืองมะละกา เปิดร้านกาแฟมาตั้งแต่ปีค.ศ. 1955 ก่อนมาเลเซียได้รับเอกราช 2 ปี กาแฟซอง 3-อิน-1 แบบคอฟฟี่ มิกซ์ บราวน์ ได้รับความนิยมไม่น้อยทีเดียว

กาแฟอาฮวด พรีเซนต์ตัวอาฮวดในฐานะคนชงกาแฟโบราณที่คุ้นตากันในอดีต กาแฟขาวแบบซองของแบรนด์นี้คั่วโดยใช้ถ่านไม้เหมือนในอดีต

กาแฟขาวแบบอินสแตนท์ของแบรนด์อาฮวด ระบุหน้าซองว่าใช้ถ่านไม้ในการคั่วเมล็ดกาแฟ  (ภาพ : facebook.com/AhHuatWhiteCoffee)

กาแฟเช็คฮัพ จากเมืองอิโปห์ หนึ่งในผู้บุกเบิกกาแฟขาว เปิดดำเนินการในปีค.ศ. 1965 ใช้เมล็ดกาแฟเบลนด์จากอาราบิก้าและโรบัสต้า ถ้าเป็นกาแฟซอง 3-อิน-1 จะใช้น้ำตาลกรวดแทนน้ำตาลทราย

กาแฟโอลด์ทาวน์ ไวท์ คอฟฟี่ อีกแบรนด์ดังจากเมืองอิโปห์ ก่อตั้งในปีค.ศ.1999 กาแฟขาวของเจ้านี้ถือว่ามีชื่อเสียงมาก ๆ  มีเอกลักษณ์เฉพาะตัว ใช้เมล็ดกาแฟ 3 สายพันธุ์อาราบิกา, โรบัสตา กับไลเบอริกา

โอลด์ทาวน์ ไวท์ คอฟฟี่  เป็นเชนร้านกาแฟขนาดใหญ่ในมาเลเซีย นอกจากมีสาขาจำนวนมากในประเทศแล้วยังขยายตัวออกไปต่างประเทศด้วย แต่เมื่อปีค.ศ. 2017 มาถูก 'เทคโอเวอร์' ไปโดยบริษัทยาคอบส์ ดาวเออร์ เอ็กเบิร์กส์ ยักษ์ใหญ่วงการอาหารและเครื่องดื่มจากเนเธอร์แลนด์

ก่อนหน้านั้นปีค.ศ. 2016 ยาคอบส์ ดาวเออร์ เอ็กเบิร์กส์ เข้าซื้อกิจการบริษัทผลิตเครื่องดื่มสิงคโปร์ชื่อ ซูเปอร์ กรุ๊ป เจ้าของแบรนด์ 'ซุปเปอร์กาแฟ' (Super Coffee) และ 'กาแฟนกฮูก' (Owl Coffee) ซึ่งซุปเปอร์กาแฟนั้นถือเป็นหนึ่งในกาแฟซองเจ้าใหญ่ของมาเลเซีย

กาแฟผสมนม หรือโกปี้ชัม หนึ่งในซีรีส์กาแฟอินสแตนท์ของค่ายซุส คอฟฟี่ เชนร้านกาแฟยุคใหม่  (ภาพ : shop.zuscoffee.com)

สำหรับกลุ่มธุรกิจกาแฟยุคใหม่สัญชาติมาเลเซียที่หันมาทำกาแฟสูตรดั้งเดิมและสูตรสากล ก็อาทิ 'โอเรียนเต็ล โกปี้' (Oriental Kopi), 'ทรี ซิสเตอร์ส /เวลส์คาเฟ่' (Three Sisters / Wellscafe), 'ซุส คอฟฟี่' (ZUS Coffee) และอื่น ๆ อีกมาก

ด้วยความแรงต่อเนื่องของกาแฟขาว รายใหญ่ระดับโลกอย่าง 'เนสกาแฟ' ต้องออกมาเกาะกระแสบ้างเหมือนกัน โดยเปิดตัวกาแฟขาวสไตล์ย้อนยุคโกปี้เตี่ยมหลายรุ่น ออกจำหน่ายในตลาดมาเลเซีย มีคำว่า White Coffee ติดอยู่บนหน้าซองด้วย

นอกจากเนสกาแฟแล้ว แบรนด์ต่างประเทศที่เข้าไปทำตลาดกาแฟซองแดนเสือเหลืองก็มีอีกหลายเจ้า รวมไปถึงกาแฟ 'เขาช่อง' ของไทย, 'อิลลี่' จากอิตาลี, 'ตรุง เหงียน' ของเวียดนาม และ 'โกปิโก้' ของอินโดนีเซีย

ส่วนยาคอบส์ ดาวเออร์ฯ มีกาแฟโอลด์ทาวน์ ไวท์ คอฟฟี่ และซุปเปอร์กาแฟ เป็นหัวหอกในตลาดกาแฟมาเลเซีย รวมไปถึง 'แม็กซ์เฮ้าส์', 'มอคโคน่า'  และ 'เอสเซนโซ่'

กาแฟซุปเปอร์ อีกแบรนด์กาแฟซองที่ได้รับความนิยมในตลาดมาเลเซีย  (ภาพ : facebook.com/supermalaysia)

บนกาแฟซองของมาเลเซียจะมีชื่อเฉพาะเพื่อระบุถึงชนิดของกาแฟ มาดูกันว่ามีอะไรบ้าง เวลาซื้อหามาดื่มจะได้ไม่พลาดครับ

- kopi kaw (โกปี้เกา) : กาแฟที่มีรสชาติเข้มข้น

- Kopi O (โกปี้โอ) : กาแฟดำใส่น้ำตาล

- Kopi O kosong (โกปี้โอ โคโซง) : กาแฟดำไม่ใส่น้ำตาล

- Kopi C (โกปี้ ซี) : กาแฟใส่นม ใส่หรือไม่ใส่น้ำตาลก็ได้ ว่ากันว่า ตัว 'ซี' มาจากตัวอักษรแรกของ 'Carnation' ยี่ห้อนมที่นิยมกันมากในมาเลเซีย,สิงคโปร์ และไทย

- kopi Susu (โกปี้ ซูซู) : กาแฟใส่นม เช่นกัน

- Kopi Cham (โกปี้ชัม) : กาแฟผสมชา

- Kopi Tarik (โกปี้ ทาริก) : กาแฟดำที่มีกลิ่นเนยและนม ปกติตอนชงมักตีให้ขึ้นฟอง

- Kopi Coklat (โกปี้ ช็อคแลต): กาแฟผสมหรือใส่กลิ่นช็อคโกแลต

- Kurang Gula : กาแฟที่มีน้ำตาลน้อย หรือหวานน้อย

- Kopi Putih : อีกชื่อของกาแฟขาว

- Kopi Pracampur/Premix : กาแฟสำเร็จรูปพร้อมชงหรือกาแฟอินสแตนท์

กาแฟสำเร็จรูปสูตรกาแฟขาวสไตล์ปีนัง ของแบรนด์ซิน บุน กี ธุรกิจกาแฟครอบครัวเก่าแก่ที่สุดบนเกาะปีนัง  (ภาพ : facebook.com/sinboonkee)

'กาแฟขาวนันยาง' (Nanyang White Coffee) ก็เป็นอีกคำที่พบบ่อยในมาเลเซีย นันยางหรือหนานหยาง แปลว่าทะเลใต้ กาแฟขาวนันยางโดยทั่วไปก็คือกาแฟที่ดื่มกันในกลุ่มชาวจีนโพ้นทะเลของเอเชียตะวันออกเฉียง มีวิธีการคั่วและชงเช่นเดียวกับกาแฟขาวอิโปห์

ดังนั้น กาแฟขาวนันยางจึงเป็นคำที่กว้างกว่า ขณะที่กาแฟขาวอิโปห์หมายถึงกาแฟจากเมืองอิโปห์โดยเฉพาะ

ใครไปเที่ยวปีนัง สัมผัสมนต์ขลังเมืองเก่า อยากลองลิ้มชอมรสชาติกาแฟโบราณของที่นี่ดูบ้าง จะพบว่ากาแฟซองและกาแฟคั่วบดจากแบรนด์ท้องถิ่นเก่าแก่หลายเจ้าวางจำหน่ายตามร้านค้าทั่วไป ในจำนวนนี้ผู้เขียนขอแนะนำ 'ซิน บุน กี'  (Sin Boon Kee) ธุรกิจกาแฟครอบครัวเก่าแก่ที่สุดของเกาะ ก่อตั้งเมื่อปีค.ศ.1944 ตอนนี้ก็ตกมาถึงรุ่นที่ 4 แล้ว

ซิน บุน กี มีชื่อเสียงด้านกาแฟขาวสไตล์ปีนัง และกาแฟดำในแบบฉบับปีนังดั้งเดิมด้วย

แบรนด์กาแฟเก่าของปีนังอย่าง 'ซาลูต แบรนด์' (Salute Brand) รากฐานย้อนไปถึงปีค.ศ.1952 ผู้ก่อตั้งมีฉายาว่า 'บิดาแห่งกาแฟขาว' โลโก้แบรนด์เป็นรูปทหารเรือยกมือตะเบ๊ะ

แบรนด์กาแฟแทบทั้งหมดในมาเลเซีย คนไทยเรารู้จักกันดีมาหลายปีแล้ว มีผลิตภัณฑ์วางจำหน่ายตามเว็บค้าปลีกออนไลน์และตามซูเปอร์มาร์เก็ตทั่วไป อยากลองชิมกาแฟขาวยุคใหม่สไตล์กาแฟซองว่ามีรสชาติเช่นไร อาจไม่ต้องไปถึงมาเลเซีย แต่ถ้าอยากชิมกาแฟขาวดั้งเดิมในแบบกาแฟสดหรือกาแฟคั่วบด ก็เตรียมพาสสปอร์ตกันได้เลยครับ

...............................................

เขียนโดย : ชาลี วาระดี