ไทม์ไลน์ พระเจ้าตอง โบราณวัตถุคืนสู่อ้อมอกศรัทธาชาวพะเยา หลังสูญหาย 36 ปี
เปิดไทม์ไลน์ พระเจ้าตอง หรือ หลวงพ่อลอ ถูกโจรกรรมจากพะเยา ล้วงคอคืนจากสถานประมูลโบราณวัตถุในยุโรปก่อนคืนสู่จังหวัดพะเยา เหตุใดจึงได้รับการขึ้นทะเบียนเป็นศิลปโบราณวัตถุและพระพุทธรูปสำคัญ
พระเจ้าตอง หรือ “หลวงพ่อลอ” เป็นพระพุทธรูปสำคัญของชาวจังหวัดพะเยา หล่อด้วยสัมฤทธิ์ ตักกว้าง 78 เซนติเมตร สูง 110 เซนติเมตร เป็นพระพุทธรูปศิลปะล้านนาที่ได้รับอิทธิพลศิลปะสุโขทัยเข้ามาผสมผสาน ซึ่งเป็นที่นิยมในช่วงต้นพุทธศตวรรษที่ 20 และนิยมสร้างอย่างมากในช่วงพุทธศตวรรษที่ 21 อันเป็นเอกลักษณ์เฉพาะตัว
พระเจ้าตอง จึงเป็นพระพุทธรูปสำคัญที่แสดงถึง พัฒนาการของพระพุทธรูปในประเทศไทย ในช่วงต้นพุทธศตวรรษที่ 20 ถึงพุทธศตวรรษที่ 21 เป็นพระพุทธรูปศิลปะล้านนา สกุลช่างพะเยา ที่มีลักษณะของอิทธิพลศิลปะสุโขทัยเข้ามาผสมผสาน อันเป็นเอกลักษณ์เฉพาะตัว
พระเจ้าตอง หรือ “หลวงพ่อลอ” ก่อนถูกโจรกรรม
ประกาศขึ้นทะเบียนฯ พ.ศ.2529
ด้วยลักษณะพิเศษและความสำคัญดังกล่าว “พระเจ้าตอง” จึงได้รับการประกาศ ขึ้นทะเบียนศิลปโบราณวัตถุ และ พระพุทธรูปสำคัญ ซึ่งอยู่ในความครอบครองของวัดวาอาราม โดยประกาศในราชกิจจานุเบกษา เล่มที่ 103 ตอนที่ 79 ลงวันที่ 12 พฤษภาคม 2529
โดยประดิษฐานอยู่ที่ วัดศรีปิงเมือง หมู่ 1 บ้านเวียงลอ ตำบลลอ อำเภอจุน จังหวัดพะเยา
สูญหาย พ.ศ.2531
หลังการประกาศขึ้นทะเบียนศิลปโบราณวัตถุและพระพุทธรูปสำคัญได้สองปี “พระเจ้าตอง” ถูกโจรกรรมไปจากวัดศรีปิงเมืองในปลายปี 2531 และไม่พบเบาะแสอีกเลย
พบเบาะแส พ.ศ.2567
จนกระทั่งในเดือน สิงหาคม 2567 กรมศิลปากร ได้รับการประสานจากนาย วิสุทธิ์ ไชยณรุณ ประธานคณะกรรมการประสานงานพรรคร่วมรัฐบาล (วิปรัฐบาล) มีผู้ให้ข้อมูลว่าพบพระพุทธรูปที่มีพุทธศิลป์ใกล้เคียงกับ “พระเจ้าตอง” พระพุทธรูปจากวัดศรีปิงเมือง จังหวัดพะเยาที่ถูกโจรกรรมไปกว่า 36 ปี ปรากฏอยู่ในสถานประมูลโบราณวัตถุในยุโรป
โดยให้รายละเอียดเป็นภาพถ่ายและข้อมูลในเชิงลึก จึงเป็นช่องทางสำคัญในการประสานงานกับผู้ครอบครอง และสามารถนำพระพุทธรูปกลับคืนสู่ประเทศไทยได้ในที่สุด
นายวิสุทธิ์ ไชยณรุน กล่าวว่า “ในฐานะของชาวเวียงลอ อำเภอจุน จังหวัดพะเยา รับทราบข่าวการโจรกรรม “พระเจ้าตอง” ตั้งแต่เดือนตุลาคม 2531 กระผมและชาวเวียงลอรู้สึกสลดใจเป็นอย่างมาก และได้ติดตามข้อมูลมาโดยตลอด เพื่อหวังจะได้นำพระเจ้าตองกลับมาประดิษฐาน ณ วัดศรีปิงเมือง เป็นมิ่งขวัญของชาวพะเยาดังเดิม”
กระทั่งในเดือนสิงหาคม 2567 ตนได้ทราบข่าวว่าพบ พระเจ้าตอง ในสถานประมูลโบราณวัตถุแห่งหนึ่งในยุโรป จึงได้ประสานกับนางสาวสรัสนันท์ อรรณนพพร สมาชิกสภาผู้แทนราษฎรจังหวัดขอนแก่น คณะกรรมการประสานงานพรรคร่วมรัฐบาลด้านการต่างประเทศ ให้ติดตามข้อมูลเพิ่มเติม
พบว่า พระเจ้าตอง อยู่ในสถานประมูลโบราณวัตถุในประเทศสวิตเซอร์แลนด์ จึงดำเนินการประสานงานกับผู้ครอบครอง กระทั่งสามารถนำพระเจ้าตองกลับสู่ประเทศไทยได้สำเร็จ
ทั้งนี้ ขั้นตอนการนำพระเจ้าตองกลับสู่ประเทศไทยได้รับความร่วมมือและการอำนวยความสะดวกจากหน่วยงานราชการหลายหน่วยงาน โดยเฉพาะจากกรมศิลปากร กระทรวงวัฒนธรรม กรมศุลกากร กระทรวงการคลัง และกระทรวงการต่างประเทศ และผู้เกี่ยวข้องอีกหลายท่านที่ไม่อาจเอ่ยนามได้หมด ณ ที่นี้
“กระผมขอขอบคุณแทนชาวเวียงลอทุกคน ซึ่งเมื่อทราบข่าวการได้พระเจ้าตองกลับคืนมา ก็สร้างความปลื้มปิติให้แก่ชาวเวียงลอเป็นอย่างยิ่ง และหวังว่าความร่วมมือของทุกฝ่ายในวันนี้จะเป็นพลังที่ช่วยในการปกป้องคุ้มครองมรดกทางวัฒนธรรมของชาติ ต่อไป” นายวิสุทธิ์ ไชยณรุน กล่าว
การตรวจพิสูจน์
นาย พนมบุตร จันทรโชติ อธิบดีกรมศิลปากรกล่าวว่า เมื่อ กรมศิลปากรได้รับพระพุทธรูปในวันที่ 24 ตุลาคม 2567 จึงได้ทำการตรวจพิสูจน์โดยใช้ภาพถ่ายและข้อมูล “พระเจ้าตอง” ที่ฝ่ายทะเบียน กองพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ กรมศิลปากร ได้บันทึกไว้ตั้งแต่ปี 2528 ซึ่งเป็นหลักฐานเดียวในการนำมาพิจารณารูปแบบศิลปะ และรูปพรรณต่าง ๆ พบว่าตรงกัน
นอกจากนี้ ยังได้ทำการ ตรวจพิสูจน์ด้วยวิธีการทางวิทยาศาสตร์ พบว่าพระพุทธรูปองค์นี้เคยถูกทาทับด้วยสี มีร่องรอยของสีกระจายอยู่ทั่วองค์ ไม่สามารถมองเห็นด้วยตาเปล่า ซึ่งตรงกับรูปพรรณของ “พระเจ้าตอง” ก่อนถูกโจรกรรม จึงสามารถยืนยันได้ว่าพระพุทธรูปองค์นี้คือ พระเจ้าตองของชาวเวียงลอ จังหวัดพะเยา
พิธีส่งมอบพระเจ้าตอง กลับสู่พะเยา
วันศุกร์ที่ 6 ธันวาคม 2567 เวลา 10.30 น. นางสาวสุดาวรรณ หวังศุภกิจโกศล รัฐมนตรีว่าการกระทรวงวัฒนธรรม เป็นประธานในพิธีส่งมอบ “พระเจ้าตอง” กลับคืนสู่จังหวัดพะเยา
โดยมี นายวิสุทธิ์ ไชยณรุณ ประธานคณะกรรมการประสานงานพรรคร่วมรัฐบาล (วิปรัฐบาล) นายบำรุง สังข์ขาว รองผู้ว่าราชการจังหวัดพะเยา นายพนมบุตร จันทรโชติ อธิบดีกรมศิลปากร
ผู้บริหารกระทรวงวัฒนธรรม ผู้บริหารกรมศิลปากร พร้อมด้วยคณะกรรมการติดตามโบราณวัตถุของไทยในต่างประเทศกลับคืนสู่ประเทศไทยเข้าร่วม ณ พระที่นั่งอิศราวินิจฉัย พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ พระนคร
