‘Zero Moment’ มีทุกสิ่งให้เลือกสรรสไตล์ Bulk Store…ไม่ง้อบรรจุภัณฑ์
“Zero Moment Refillery” ร้านขายของสไตล์ "Bulk Store" ที่ให้ลูกค้านำบรรจุภัณฑ์มาเองเพื่อเติมสินค้าได้ตามต้องการ หรือ “ซื้อแค่เท่าที่ใช้” ด้วยกระปุก กระป๋อง ขวดปั๊ม มา “รีฟิลล์” ของกินของใช้ เป้าหมายเพื่อลดขยะพลาสติก
ร้านขายของสไตล์ Bulk Store หรือ Bulk Shop เป้าหมายคือลดการใช้บรรจุภัณฑ์ ไม่ให้เกิดเป็น “ขยะ” ที่รอกำจัด ปลายทางคืออนุรักษ์สิ่งแวดล้อม
คุณเมี่ยว – ฤดีชนก จงเสถียร Zero Waster ผู้ก่อตั้งร้าน “ไม่ง้อบรรจุภัณฑ์” Zero Moment Refillery เมื่อราวสองปีก่อน เล่าว่า
“ร้านเปิดมาสองปีกว่าแล้วค่ะ แนวคิดตอนนั้นคือได้เห็นร้านแนวนี้ในเยอรมนี จริง ๆ มีหลายประเทศที่ทำกันทั้งในยุโรปและเอเชีย แต่จะทำจริงจังมากน้อยแค่ไหนแตกต่างกันไป และอาจมีรูปแบบไม่เหมือนกันด้วยวัฒนธรรมของแต่ละประเทศ และประเภทของสินค้าไม่เหมือนกัน”
เจ้าของร้านเล่าพร้อมเสริมว่า ใครอยากซื้อมากซื้อน้อยไม่ว่ากัน สามารถซื้อน้อยสุดแค่ 1 กรัมก็ได้ ธุรกิจไร้บรรจุภัณฑ์ แบบนี้ผสมผสานระหว่างไลฟ์สไตล์การซื้อของและการอนุรักษ์สิ่งแวดล้อม คนซื้อไม่จำเป็นต้องรักษ์โลกหรืออินกับเรื่องสิ่งแวดล้อม เพราะถึงอย่างไรคุณก็ได้สินค้าในปริมาณที่ต้องการ ไม่เกิดขยะบรรจุภัณฑ์หรือขยะกระดาษ-พลาสติกเพิ่ม ทำให้ประหยัดเงินไปด้วย
“พอไปเห็นในต่างประเทศก็กลับมาคิดว่า ร้านสไตล์นี้ในเมืองไทยยังไม่ค่อยมี อย่างที่เรารู้ว่าทุกคนจะพูดว่าให้สนใจเรื่องสิ่งแวดล้อม แต่ไม่มี Solution ที่ปรับใช้ได้จริงในชีวิตประจำวัน แค่พูดเรื่องไม่รับถุงเราก็รู้สึกว่าไม่ได้ทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงสักเท่าไหร่ แต่ทางเลือกแบบนี้อาจทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงอย่างเห็นผล”
ร้านสีขาวสะอาดตา ตกแต่งสไตล์มินิมอล เต็มไปด้วยชั้นวางสินค้าทั้งของกินของใช้แยกหมวดหมู่ ตั้งเรียงรายอยู่ในโถบรรจุภัณฑ์ขนาดใหญ่ ในกล่อง ในห่อ รอให้ลูกค้ามากด เติม หรือตักลงในภาชนะที่เตรียมมาแล้วชั่งน้ำหนัก คิดราคาตามปริมาณ (โดยหักน้ำหนักภาชนะที่นำมาก่อน) เดินเข้าร้านจะเห็นความหลากหลายของสินค้าที่ดูสะอาดตา น่ากินน่าใช้
“สินค้าในร้านแบ่งเป็น 3-4 หมวดใหญ่ ๆ เช่น ของใช้ในบ้าน กับ ของใช้ที่ใช้กับร่างกาย ใช้ในบ้านเช่น น้ำยาถูพื้น ซักผ้า ล้างจาน สบู่ แชมพู พวก ของกินแบ่งเป็นวัตถุดิบในการปรุงอาหาร ได้แก่ ธัญพืช ซอส น้ำมัน เครื่องปรุง เครื่องเทศ เส้นพาสต้า ของกินอีกอย่างคือ เรดี้ ทู อีท เช่น ถั่ว ขนมขบเคี้ยว ผลไม้แห้ง อีกหมวดเป็น อุปกรณ์ที่สามารถย่อยสลายได้ง่าย เช่น คอตต้อนบัดไม้ไผ่ แปรงสีฟันไม้ไผ่ ฯลฯ ตอนนี้สินค้าเยอะขึ้น มีประมาณ 300 รายการ”
หลักการเลือกสินค้าเข้าร้าน เจ้าของร้านบอกว่า
“เป็นของใช้ในชีวิตประจำวันที่รีฟิลล์ได้ ตามคอนเซปต์คือใช้ซ้ำ ไม่ใช่ว่าเป็นของแปลกแล้วใช้ได้แค่ครั้งเดียว หรืออาหารที่ชอบกินช่วงเดียวแล้วหายไป เครื่องปรุงอาหารก็เป็นของที่ใช้ในชีวิตประจำวัน ปรุงได้เรื่อย ๆ สินค้าอีกอย่างคือเน้นของดีของเด่นแต่ละท้องถิ่น เป็นการสนับสนุนผู้ผลิตโดยตรงให้มากที่สุด และเน้นที่ผลิตภายในประเทศ อยากสนับสนุนสินค้าชุมชน ถ้าไม่มีจริง ๆ ค่อยนำเข้าจากต่างประเทศ แต่เน้นว่าเป็นของที่มีคุณภาพดีในราคาที่เหมาะสม คนทั่วไปรับได้ เพราะเราก็ไม่อยากทำให้คนที่ยินดีจะปรับเปลี่ยนพฤติกรรมต้องมาซื้อสินค้าในราคาที่แพงขึ้น”
“ผลิตภัณฑ์ออร์แกนิคบางอย่างเขาผลิตได้น้อยจริง ๆ แล้วไม่สามารถทำขนาดใหญ่หรือทำปริมาณมาก ๆ ได้ เราก็เลือกสินค้าที่มีคุณภาพใช้แล้วปลอดภัยในราคาที่จับต้องได้
เมื่อแรกเปิดร้าน คุณเมี่ยวเล่าว่า ลูกค้าบางคนก็ยังไม่เข้าใจคอนเซปต์ของร้าน แต่เมื่อแวะเวียนมาแล้วฟังคำอธิบายจากพนักงาน เมื่อเข้าใจแล้วมาครั้งต่อไปก็จะนำภาชนะมาด้วย
“เพราะคอนเซปต์ไม่ได้เข้าใจยาก แรก ๆ อาจจะงงนิดหน่อย ลูกค้าก็แค่นำภาชนะมาเองหรือใช้ถุงกระดาษที่ร้าน ลูกค้าบางคนถือว่าเป็นโอกาสดีที่จะนำพวกกระป๋อง กล่องต่าง ๆ ที่ล้างเก็บไว้เสียดายไม่อยากทิ้งนำกลับมาใช้ได้อีก
ร้านแนวนี้เริ่มเกิดขึ้นเยอะนะคะ เป็นแนวโน้มที่ดี อยากเห็นความเปลี่ยนแปลง แต่จากใจตัวเองคิดว่าเราคงไม่ได้จะเปลี่ยนโลกขนาดนั้น ไม่ถึงกับว่าสามารถเปลี่ยนพฤติกรรมของคนได้เลย คิดว่าขอเป็นส่วนหนึ่งหรืออยากช่วยเรื่องสิ่งแวดล้อม ซึ่งที่จริงก็ไม่ยากเกินไปที่เราจะทำเรื่องนี้ร่วมกัน อาจเป็นด้วยว่าคนรุ่นใหม่เขาเห็นปัญหามาเยอะแล้ว ปัญหาจากการที่เราบริโภคเยอะไป สร้างขยะมากไป เลยสนใจมาเปิดร้านแบบนี้มากขึ้น”
แต่ก็มาพร้อมกับความท้าทายใหม่คือด้วยความที่ไม่ต้องการบรรจุภัณฑ์ เป็นการขายรูปแบบใหม่ เมื่อเราไปคุยกับซัพพลายเออร์ก็ต้องคุยในรูปแบบให้เขาลดขยะไปกับเราด้วย ซึ่งเป็นเรื่องที่ยุ่งยากมากขึ้น ไม่ใช่แค่ซื้อของมาขายแต่มีรายละเอียดและความใส่ใจที่เราต้องเพิ่มเข้าไป แล้วถ้าซัพพลายเออร์คิดใหม่ว่าต่อไปจะไม่เปลืองบรรจุภัณฑ์จะมีส่วนที่ช่วยได้มาก คือถ้ามีความต้องการจากเราก็ทำให้เขาเกิดกำลังใจและพร้อมจะร่วมมือไปกับเรา ซึ่งก็ไม่ง่ายเลยเพราะปกติเขาขายด้วยบรรจุภัณฑ์ สะดวกต่อการขาย การขนส่ง แต่ถ้ามีดีมานด์พอจะทำให้เขาฟังเรามากขึ้น ร่วมมือกัน ซึ่งต้องใช้เวลา สิ่งเหล่านี้คือความท้าทายของธุรกิจนี้”
หลังจากใช้เวลา 2 ปี Zero Moment Refillery ก็มีแฟนประจำ พร้อมช่วยกันลดขยะบรรจุภัณฑ์
“ความเสี่ยงแรกมาจากรูปแบบของธุรกิจในลักษณะการใช้บริการที่ลูกค้ามาเติมสินค้าที่ร้าน พอเจอโควิดก็ท้าทายขึ้นอีกคือลูกค้าไม่สะดวกเดินทางมาที่ร้าน เป็นความท้าทายที่หนักกว่าตอนเปิดร้านอีก แต่เราก็ปรับตัวนะคะ ขายออนไลน์ในรูปแบบบรรจุภัณฑ์ที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม ซึ่งทำให้เรายังคงคอนเซปต์เดิม ประหยัดบรรจุภัณฑ์ ประหยัดเงิน เราใช้ถุงกระดาษหรือภาชนะรียูสส่งให้ลูกค้า ตอนนี้ยอดขายออนไลน์ดีขึ้น และเรามีสินค้าหลากหลายขึ้น
ช่วงแรก ๆ เรายังไม่มีความรู้เรื่องบรรจุภัณฑ์ เราค่อย ๆ ปรับปรุงพัฒนามาจนเข้าที่ ความยากคือสินค้าแต่ละตัวมีวิธีการเก็บและระยะเวลาการเก็บ การบรรจุไม่เหมือนกัน ตอนแรกคิดว่ามันเหมือนกันก็จับใส่ภาชนะเดียวกันเลย ปรากฏว่าไม่ได้เลยสักตัว แต่ละตัวมีความเซนซิทีฟไม่เหมือนกันทั้ง ๆ ที่เป็นหมวดเดียวกัน”
คุณเมี่ยวยกตัวอย่าง ซีเรียล 3-4 ชนิด ที่คิดว่าสามารถเก็บไว้ด้วยกันได้
“ปรากฏว่าไม่ได้เลยแต่ละตัว เซนซิทีฟไม่เหมือนกันทั้ง ๆ ที่เป็นหมวดเดียวกัน พวกคอร์นเฟล็ก ข้าว ถั่ว ดูคล้ายกันแต่พอเทสต์ดูพบว่ามันไม่เหมือนกันเลย แล้วเท็กซ์เจอร์เวลาที่ลูกค้ากินเขาก็ชอบไม่เหมือนกัน หรือวิธีที่เขากิน จึงต้องมีรายละเอียดการเก็บรักษาไม่เหมือนกัน เราเรียนรู้ ปรับปรุง และระมัดระวังมาก
ความรู้สึกของเราคือไม่ใช่แค่รักษ์สิ่งแวดล้อม เพราะยังไงทุกคนต้องรักตัวเองก่อน อยากกินของอร่อย อยากใช้ของดี ในราคาที่เหมาะสมด้วย สิ่งเหล่านี้คนจะให้ความสำคัญมากที่สุดก่อน แล้วถ้าลูกค้ามาแล้วเขาแฮปปี้เขาก็อยากร่วมมือในการรักษ์สิ่งแวดล้อมกับเราแน่นอน”
ของกินมีทั้งของสด ของแห้ง ผักผลไม้สดและน้ำส้มคั้นตามฤดูกาล ผักสลัด ไข่ ผักดองโฮมเมด เจ้าของร้านบอกว่า เน้นพืชผลตามฤดูกาลเพื่อสนับสนุนเกษตรกรด้วย พร้อมสินค้าใหม่แนะนำในแฟนเพจ เช่น ขิงผง 100% (ไม่มีน้ำตาล) ใช้ทำ เต้าฮวยน้ำขิง วิธีทำอย่างง่าย ๆ กินเองที่บ้านด้วยเต้าหู้หลอด ใส่ขิงผง โรยน้ำตาลโตนด ยังมี ขิงดองโฮมเมด ไม่ใส่สีและสารกันบูด ทำจากขิงอ่อนปลูกที่เพชรบูรณ์ เปลือกขิงก็ไม่ทิ้งใช้ทำปุ๋ย
หรือทำ ซุปเต้าหู้กิมจิ สไตล์เกาหลีด้วยการซื้อพริกเกาหลีป่นแบบเติม และหัวไช้เท้าดองโฮมเมด ยังมี กระเทียมโทนดอง เห็ดชิเมจิดองซีอิ๊ว ที่ดองจากน้ำส้มสายชูข้าวและน้ำตาลทรายไม่ขัดสี และไม่ใส่สารปรุงแต่งใด ๆ
คาเคานิปส์ออร์แกนิค จากเชียงราย ช็อกโกแลตหอม ๆ เข้ม ๆ ใส่ในสลัด โยเกิร์ต กราโนล่า ทำเบเกอรี่ ได้หมด เป็นซูเปอร์ฟู้ดที่สายเฮลธ์ตี้ชอบแน่
คาเคานิปส์ (ภาพ : FB: ZeroMoment Refillery)
น้ำยาล้างจาน น้ำยาซักผ้า สบู่ โลชั่น ฯลฯ นำขวดหรือกล่องมาเติม เป็นซูเปอร์มาร์เก็ตแนวใหม่ที่ทำให้แต่ละวันเราสามารถลดขยะลงได้
“แม้กระทั่งการส่งของออนไลน์ ถ้าอยู่ในกรุงเทพลูกค้ามาที่ร้านก็ดีค่ะ เพราะเขาเอาภาชนะมาเติมได้เลยไม่เกิดขยะ แต่พอเป็นเดลิเวอรี่เขาก็ลดเวลาการเดินทางได้ แต่เราก็หาวิธีในการส่งพัสดุที่ยังคงคอนเซปต์ Less Waste โดยใช้กล่องพัสดุเก่าที่ทำความสะอาดแล้ว แม้กระทั่งกระดาษที่ใช้เขียนที่อยู่เราก็ใส่ใจว่าเราไม่สร้างสติ๊กเกอร์ซึ่งรีไซเคิลไม่ได้ เราก็ใช้เขียนมือแล้วติดด้วยเทปกระดาษ ซึ่งใช้เวลา กินต้นทุนแรงงาน แต่เราคิดว่าสามารถทำได้ไม่ได้ยากเกินไป
แต่ก็มีความยากที่ว่าเวลาเราขายออนไลน์เราไม่ได้ขายให้ใครก็ได้ หมายถึงลูกค้าเมื่อรับพัสดุ สำหรับบางท่านนะคะ อาจคิดว่าทำไมใส่ถุงกระดาษมา ทำไมไม่ใส่บับเบิ้ล บางคนเน้นว่าต้องปิดแน่นหนาเลย ถ้าไม่เข้าใจคอนเซปต์ของร้านนะคะ แต่ถ้าเป็นลูกค้าที่เข้าใจในตัวเราเขาสนใจเรื่องพวกนี้อยู่แล้ว เขาจะมองเห็นความตั้งใจของเรา ที่เราลงรายละเอียดขนาดนี้เพราะอยากลดผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมจริง ๆ ในขณะเดียวกันก็พยายามให้ดูสวยงาม สะอาด ดูน่าใช้ และเป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม”
เริ่มต้นเป็น Zero Waster หรือซื้อของสไตล์ Less Waste ช่วยกันลดขยะวันละชิ้นสองชิ้น โลกในวันข้างหน้าจะน่าอยู่ขึ้น...
Zero Moment Refillery ซูเปอร์มาร์เก็ตแบบ “รีฟิลล์” ที่ตั้ง ตึก @home residence 1/1, ซอย 16 ถนนเสรี 2 กรุงเทพฯ 10250 โทร.08 2465 9262, FB: ZeroMoment Refillery
