“ชากแง้ว” รอยอดีตมีชีวิต

ส่วนยามค่ำคืนก็มีแหล่งบันเทิงให้พักผ่อนหย่อนใจ แต่ทั้งหมดล้วนเป็นกิจกรรมการท่องเที่ยวที่ผู้ประกอบการเสกสรรปั้นแต่งขึ้นมาเพื่อเอาใจนักท่องเที่ยวทั้งคนไทยและชาวต่างชาติ หากแต่ลืมนึกถึงวิถีชีวิตที่แท้จริงของชาวเมืองพัทยาว่าแท้จริงแล้วเขาอยู่กันอย่างไร มีคุณค่า และมีเสน่ห์มากแค่ไหน

หากเดินทางโดยยึดเส้นถนนสุขุมวิท เลยแยกเทพประสิทธิ์ ผ่านตลาดน้ำ 4 ภาค ไปถึงหน้าโรงแรมแอมบาสเดอร์แล้วเลี้ยวซ้ายขับตรงไปเรื่อยๆ ราว 7 กิโลเมตร จะเห็นป้ายเทศบาลตำบลห้วยใหญ่ เป็นที่ตั้งของชุมชนบ้านชากแง้ว ลักษณะเป็นตลาดเก่ามีห้องแถวไม้สองข้างทาง ตัดถนนในชุมชนเป็นรูปสี่เหลี่ยมวนได้รอบ เส้นทางในชุมชนเป็นเนินจากสูงลงต่ำ นักท่องเที่ยวที่รักการปั่นจักรยาน ชื่นชอบที่จะใช้เส้นทางนี้ปั่นชมวิถีชีวิตชุมชน แล้วปั่นเลยออกไปด้านข้างชุมชนเพื่อออกไปวัดญาณสังวรารามวรมหาวิหาร หรือวัดเขาชีจรรย์ ใกล้กันยังเป็นไร่องุ่นซิลเวอร์เลค และวิหารเซียน สามารถปั่นจักรยานได้ทั้งช่วงเช้าและช่วงเย็น

ชากแง้ว ชื่อเดิมคือหนองชากแง้ว เพราะด้วยภูมิประเทศเดิมเป็นที่ลุ่ม มีลำคลองขนาดเล็กอยู่ภายในชุมชนด้านหลังโรงงิ้ว ซึ่งปัจจุบันตื้นเขินไปตามกาลเวลา ถัดลงไปเป็นศาลเจ้าแม่ทับทิมซึ่งชาวชากแง้วให้ความเคารพนับถือ องค์เจ้าแม่ทับทิมแกะสลักจากไม้ ในอดีตชาวจีนที่จะออกทะเล หรือเมื่อเข้าสู่ฤดูเพาะปลูกทางการเกษตร จะนิยมมากราบไหว้ขอพร ส่วนสถานที่ใกล้กันเป็นศาลเจ้าแม่กวนอิม

ด้วยวิถีชีวิตที่เป็นอัตลักษณ์ของชุมชนจีนโบราณแห่งนี้ องค์การบริหารการพัฒนาพื้นที่พิเศษเพื่อการท่องเที่ยวอย่างยั่งยืน (องค์การมหาชน) หรือ อพท. โดยสำนักงานพื้นที่พิเศษเมืองพัทยาและพื้นที่เชื่อมโยง ร่วมกับเทศบาลตำบลห้วยใหญ่ และชาวชุมชนบ้านชากแง้ว จัดตั้งเป็นชมรมส่งเสริมการท่องเที่ยวโดยชุมชนบ้านชากแง้ว เพื่อร่วมกันฟื้นตลาดจีนโบราณแห่งนี้ให้กลับมามีชีวิตชีวาอีกครั้ง ด้วยการจัดเป็นตลาดจีนโบราณในรูปแบบถนนคนเดิน มีพิธีเปิดอย่างเป็นทางการไปแล้วเมื่อวันที่ 2 พฤษภาคม 2558

สนธยา คุณปลื้ม อดีตรัฐมนตรีว่าการกระทรวงวัฒนธรรม ประธานเปิดงาน กล่าวว่า อยากพัฒนาให้ตลาดจีนโบราณชากแง้วเป็นอีกหนึ่งแหล่งท่องเที่ยวเชิงวิถีชีวิตของเมืองพัทยา ภายใต้แนวคิด Pattaya Old Town Walking Street กำหนดจัดให้มีตลาดนัดทุกวันเสาร์ของเดือน เปิดตลาดตั้งแต่เวลา 10.00 - 20.00 น. โดยประมาณ พร้อมเชิญชวนชาวบ้านในชุมชนออกมาขายสินค้าซึ่งมีทั้งของกินและของใช้

ของกินในชุมชนบ้านชากแง้ว มีวิธีการปรุงตามแบบสูตรโบราณ อาทิ ฮ่อยจ๊อ หมูหยอง ขนมเปี๊ยะ กวยจั๊บ กระเพาะปลา ก๋วยเตี๋ยวปลา เป็ดไก่พะโล้ ขนมเบื้องญวน บ๊ะจ่าง ห่อหมกปลาช่อนนา หมี่กรอบ หอยทอด ขนมกุยช่าย ทุกเมนูรับรองอร่อยจนลืมอิ่ม

การเที่ยวชมตลาดสามารถเดินเท้า หากแดดร้อน ทางชมรมส่งเสริมการท่องเที่ยวโดยชุมชนบ้านชากแง้วได้จัดร่มจีนโบราณบริการให้แก่นักท่องเที่ยวฟรี เพียงวางบัตรประชาชนเป็นมัดจำสัญญาใจ หรือใครชอบปั่นจักรยานก็มีจักรยานโบราณให้เช่าปั่นรอบตลาด อยากสบายแถมได้บรรยากาศกลิ่นอายวัฒนธรรมจีนต้องนั่งรถเจ๊ก ซึ่งมีให้บริการเพียงรอบละ 50 บาท

ที่ตลาดแห่งนี้หากใครมีเสื้อผ้าสไตล์จีนก็หยิบมาสวมใส่เดินตลาดได้อย่างไม่เคอะเขิน เพราะชาวชุมชนก็หยิบเสื้อผ้าลวดลาย สีและแบบจีน มาสวมใส่ ได้บรรยากาศเหมือนเดินอยู่ในหมู่บ้านโบราณในเมืองจีน ระหว่างทางมีแลนด์มาร์คลักษณะคล้ายหน้าบ้านจีนโบราณ มีบ่อน้ำก่อสูงขึ้นมาเกือบเท่าเอว ซึ่งชาวชุมชนชากแง้วร่วมกันสร้างขึ้นมาสำหรับนักท่องเที่ยวนั่งถ่ายรูป

ทวีพงษ์ วิชัยดิษฐ ผู้จัดการสำนักงานพื้นที่พิเศษเมืองพัทยาและพื้นที่เชื่อมโยง อพท. กล่าวว่า ชากแง้ว หรือ หนองชากแง้ว เป็นชื่อของชุมชนจีนแต้จิ๋ว เดินทางจากโพ้นทะเลมาตั้งหลักฐานสร้างครอบครัว ด้วยเห็นว่าหนองชากแง้วแห่งนี้อุดมสมบูรณ์ สามารถทำการเกษตรและค้าขายได้ดี นานวันเข้าจึงเกิดเป็นชุมชน และมีลูกหลานสืบต่อกันมานับเวลากว่า 100 ปี

ชุมชนจีนโบราณชากแง้วแห่งนี้สามารถแวะเวียนมาเที่ยวได้ตลอดปี เพราะกาลเวลาไม่สามารถลบวิถีชีวิตชาวจีนกลุ่มนี้ออกไปได้ แม้ปัจจุบันลูกหลานของชุมชนบ้านชากแง้วจะออกมาทำงานในเมืองหรือในกรุงเทพฯ แต่ก็ยังมีพ่อแม่และครอบครัวอาศัยอยู่ในชุมชน ทำให้ทุกๆ วันหยุดสุดสัปดาห์ ลูกหลานจะมารวมตัวกัน โดยเฉพาะในช่วงเทศกาลงานประเพณี

ชากแง้วมีประเพณีที่จัดแต่ละปีถึง 5 ครั้ง ได้แก่ 1. ประเพณีเฉลิมฉลอง จัดก่อนถึงวันตรุษจีน 30 วัน โดยจะมีการแสดงงิ้วและประมูลของ 2. งานวัดเกิดเจ้าแม่ทับทิม จัดขึ้นหลังวันตรุษจีน 12-15 วัน โดยจัดให้มีงานเฉลิมฉลองนานถึง 3 วัน 3 คืน 3. งานประเพณีไหว้พระจันทร์ 4. เทศกาลงานออกผนวชของเจ้าแม่กวนอิม จัดที่ศาลเจ้าแม่ทับทิม และ 5. งานประทับทรงเจ้าแม่ทับทิมและเทศกาลเทกระจาด ซึ่งงานที่จัดยิ่งใหญ่สุดของชาวชากแง้ว คือเทศกาลไหว้พระจันทร์ ตรงกับวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 10

“วันนี้ตลาดชากแง้วเริ่มเป็นที่รู้จักของตลาดนักท่องเที่ยวคนไทยบ้างแล้ว กลุ่มเป้าหมายต่อไป อพท. จะสร้างให้เกิดการรับรู้ในกลุ่มนักท่องเที่ยวต่างชาติ เช่น จีน และรัสเซีย ปัจจุบันมีรถบัสนำนักท่องเที่ยวชาวจีน และรัสเซีย มาเที่ยวห้วยใหญ่ตรงวิหารเซียนและวัดเขาชีจรรย์ไม่น้อยกว่า 200-300 คัน อพท. จะประสานไปยังบริษัทนำเที่ยว เพื่อบรรจุเป็นหนึ่งในโปรแกรมกิจกรรมท่องเที่ยว ” ทวีพงษ์ กล่าว

สิ่งปลูกสร้างที่ยังมีให้เห็นในชุมชนแห่งนี้ นอกจากห้องแถวไม้ทรงโบราณที่มีนอกชานติดกัน ยังมีโรงฝิ่นโบราณ โรงงิ้วโบราณ และโรงหนังโบราณ ซึ่งจะพัฒนาให้โรงหนังกลับมามีชีวิตอีกครั้ง ด้วยการจัดฉายหนังในทุกวันเสาร์ที่เปิดตลาดถนนคนเดินแห่งนี้

สิ่งปลูกสร้างที่บ้านชากแง้วสะท้อนความเจริญของชุมชนนี้ในอดีตได้เป็นอย่างดี หากในเมืองมีสิ่งใด ชุมชนแห่งนี้ก็จะมีเช่นกัน เช่น โรงหนัง โรงฝิ่น และยังมีศาลเจ้าแม่ทับทิมซึ่งเป็นสิ่งยึดเหนี่ยวจิตใจของชาวชุมชน งานประเพณีที่สืบทอดกันมาแต่โบราณยังช่วยยึดโยงสายสัมพันธ์ครอบครัว ให้ได้มาพบเจอกันทุกคราวที่จัดงานประเพณี สิ่งเหล่านี้คือสังคมที่ซ่อนอยู่ในมุมหนึ่งของเมืองพัทยา เมืองที่ใครหลายคนมองว่าวุ่นวายไปด้วยแสงสี ความบันเทิง และการจราจรที่ติดขัด

นอกจากประเพณีวัฒนธรรม สิ่งสำคัญของคนในชุมชนคือความสามัคคี ช่วยกันคิด ทำให้ชุมชนนี้กลับมาคึกคักอีกครั้ง นักท่องเที่ยวที่สนใจสามารถสอบถามข้อมูลเพิ่มเติมได้ที่ ชมรมส่งเสริมการท่องเที่ยวโดยชุมชนบ้านชากแง้ว โทรศัพท์ 08 9002 5781 หรือ อพท. สำนักงานพื้นที่พิเศษเมืองพัทยาและพื้นที่เชื่อมโยง โทรศัพท์ 0 3823 3191-2