ทางป่าที่...ผาแต้ม

สถานที่ก็เช่นกัน การได้มาเห็นอุทยานฯผาแต้มในปี พ.ศ.2557 ทำให้นึกไปถึงเมื่อครั้งที่พื้นที่ผาแต้มยังคงเป็นป่าสงวน และกำลังถูกสำรวจเพื่อจะจัดตั้งเป็นอุทยานแห่งชาติ ภาพเขียนสีที่ผาแต้มเป็นแหล่งท่องเที่ยวแล้ว แต่ไม่ใช่ของอุทยานแห่งชาติ

อุทยานแห่งชาติแก่งตะนะดูแลมาถึงป่าผาแต้ม เราเดินเท้าจากแก่งตะนะ กว่าจะผ่านอำเภอโขงเจียมที่ยังเป็นทางลูกรัง อำเภอนี้แต่ก่อนมีหน่วยทหาร นปข.อยู่กันหนาแน่น กว่าจะมาเดินเท้ามาถึงผาแต้มก็หมดไปหนึ่งวัน ต้องพักแรมกันแถวผาแต้มก่อนหนึ่งคืน เช้าจึงจะเริ่มเดินเท้าจากผาแต้ม เลาะหน้าผา ผ่านผาหมอนไปผาท่าล้ง ผ่านหัวน้ำตกห้วยท่าล้งไปผาเมย เข้าผาเจ๊ก แล้วถึงจะไปพักแรมที่น้ำตกสร้อยสวรรค์ ทุ่งดอกไม้ดินที่เรารู้จักกันดีในปัจจุบัน นี่เป็นเหตุการณ์เมื่อยี่สิบกว่าปีที่ผ่านมา การได้มาย้อนทางเดินป่าตามเส้นทางเดินเก่าอีกรอบจึงทำให้ผมตื่นเต้นเหมือนคนเพิ่งหัดเดินป่าใหม่ๆ

ความเก๋าทำให้ผมเจ้าเล่ห์ขึ้นในการกำหนดเส้นทางเดินเท้า แทนที่จะเดินจากผาแต้ม เดินเลาะหน้าผาขึ้นเหนือไปเรื่อยๆ ซึ่งจะเป็นการเดินขึ้นเขาไปทีละนิด เพราะรูปพรรณสัณฐานแนวหน้าผาริมโขงทางนี้ จากเหนือจะค่อยๆ เอียงลาดลงทีละนิดๆ มาทางใต้ แล้วผมจะเดินขึ้นเขาทำไมให้เหนื่อย ผมก็วานให้อุทยานฯผาแต้ม เอารถไปส่งที่น้ำตกสร้อยสวรรค์ แล้วเดินลงไปผาแต้มไม่ดีกว่ารึ

ทางอุทยานฯผาแต้ม จัดเจ้าหน้าที่นำทางให้ผม 1 คน แค่นี้ก็เหลือแหล่ในการเดินป่า “พรทิพย์” เป็นหนึ่งใน 12 คน ของสายตรวจอุทยานฯจากส่วนกลาง ที่ต้องทำหน้าที่ดูแลป่าสองแสนกว่าไร่ พรทิพย์บอกว่า เพิ่งออกมาจากการไปตรวจป่าได้ 2 คืน ก็พาผมเดินป่าในวันนี้

เราเดินห่างจากน้ำตกสร้อยสวรรค์ไม่นานก็เข้าสู่ป่าเต็งรังที่สลับกับลานหิน ตรงไหนเป็นลานหินก็โปร่งหน่อย ตรงไหนที่มีดินมากๆ ก็จะมีต้นไม้ขึ้นหนาแน่น ไม่นานเราก็เจอตอของไม้พะยุงที่เพิ่งถูกตัดไม่เกิน 2 วัน มีรอยรถเข็นมาบรรทุกไม้ออกไป เหลือที่ยังไม่ได้เอาออกไปอีกหลายท่อนและพรทิพย์มั่นใจว่าพวกตัดไม้จะต้องย้อนกลับมาเอาไม้ที่เหลืออีกเป็นแน่

“เดี๋ยวนี้ตัดกันมากครับ เป็นแทบทุกหมู่บ้านที่อยู่ใกล้ป่า บ้านโหง่นขาม บ้านดงนา ขนาดเป็นหมู่บ้านในโครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริของสมเด็จพระเทพฯ ที่ สำนักงาน กปร.เขาดูแล และอยู่ในอุทยานฯแท้ๆ เดี๋ยวนี้ไปดูเถอะ ตัดไม้ขายอย่างเดียว พอรถเราแล่นเข้าไปในหมู่บ้าน เสียงประทัด ถูกจุดบอกพวกที่ตัดไม้อยู่ในป่าแล้ว ไล่ไม่ทันสักที ถ้าจับได้เขาก็เอาคนมาล้อม ไม่ให้เราออกจากหมู่บ้าน กำลังคนเราก็มีแค่ 12 คน พี่ดูเอาสิ เราต้องตรวจป่าเนื้อที่ตั้งสองแสนกว่าจะไปดูทั่วถึงได้ยังไง อย่างหน่วยฯหุ่งหลวง มีคน 6 คน ต้องเอามาทำงานที่ส่วนกลาง 2 คน ไปอยู่จุดสกัด 2 คน เหลือเฝ้าหน่วย 2 คน ไม่ต้องออกตรวจกันพอดี”

บทสนทนามีขึ้นแทบตลอดเส้นทางที่เดินเท้าเข้าป่าไปด้วยกัน สภาพป่าอีสานหน้านี้เขียวสดชื่น ดอกเอนอ้าสีบานเย็นกำลังออกดอกสะพรั่ง ดอกฝ้ายผีสีเหลืองสู้แดดกลางแจ้งอย่างท้าทาย แต่คนสิที่กลับแพ้แดด ทำเอาเราต้องนั่งพักใต้ร่มไม้ วักน้ำในลำธารข้างทางล้างหน้าล้างตาอยู่บ่อยๆ พรทิพย์มักจะขึ้นไปบนเนินหินเอากล้องส่องทางไกลส่องดูไปในป่า และจะพบคนตัดไม้ตลอดทาง ในวันเดียวเราพบการตัดไม้ถึง 3 ครั้ง ทุกครั้งพรทิพย์จะโทรศัพท์รายงาน แจ้งพิกัดไปที่ที่ทำการอุทยานฯ ทุกครั้ง

“เดี๋ยวนี้ยิ่งหนักเข้าไปใหญ่ ขนาดที่ว่าโทรตามญาติพี่น้องที่ทำงานอยู่กรุงเทพกลับมาตัดไม้ที่บ้านเพราะรายได้ดีกว่า นี่ขนาดเราเดินกันมานี่ยังเจอตั้งหลายหน แล้วถ้าเราไม่ออกตรวจจะขนาดไหน แต่สายตรวจทั้งอุทยานฯ 12 คน รถสายตรวจมีคันเดียว แสดงว่าวันหนึ่งเราออกตรวจได้เส้นทางเดียว แต่คนแอบตัดไม้รอบอุทยานฯ”

“แถวนี้มันตัดเสร็จจะเอาลงโขงล่องข้ามไปฝั่งโน้นเลย พระก็เป็นไปด้วย วัดผานางคอยที่ภูดงนา เราไปเห็นไม้ถูกตัดหลังกุฏิสงฆ์เลย จากวัดดีๆ เดี๋ยวนี้มีแต่วัยรุ่นมั่วสุม ยิ่งเข้าไปลำบากด้วยยิ่งแล้ว เดี๋ยวนี้กลายเป็นอะไรไปไม่รู้”

แม้ทิวทัศน์ของผาเจ๊ก-ผาเมย-น้ำตกผาโสก-ผาท่าล้ง ในเส้นทางเดินเท้าในป่าผาแต้มจะสวยงามจนสุดจะบรรยาย ภูเขาฝั่งลาวที่ราบแบนซับซ้อน ดูสวยงาม แม่น้ำโขงสีทองที่ส่งเสียงสะท้อนมาถึงผาสูงในยามผ่านแก่งใหญ่ ข่างเป็นบรรยากาศทิวทัศน์ที่สงบเย็น แตกต่างจากเรื่องราวที่พรทิพย์เล่ามาและเราได้ประสบกับสายตากับการเดินเท้าเพียงสิบกิโลกว่า ที่เจอกับพวกตัดไม้ถึง 3 จุด

“เดี๋ยวพอพาพวกพี่ออกจากป่าแล้ว ผมก็ต้องจัดของเข้าป่าอีก 5 คืน นี่เกือบ 10 วันมาแล้ว ผมยังไม่ได้นอนบ้านเกิน 1 คืนเลย งานหนักมากครับ”

คนชราอย่างผมที่เห็นเด็กคนหนึ่งเกิดจนเติบโตเป็นหนุ่มสาว และกำลังประสบปัญหาก็อดที่จะห่วงใยไม่ได้ อุทยานฯผาแต้ม เขตห้วยศาลา เขตพนมดงรัก อุทยานฯเขาพระวิหาร ตอนนี้ล้วนต้องรบรากับพวกตัดไม้ พวกล่าสัตว์อย่างหนัก บางทีกรมอุทยานฯ อาจต้องขอความช่วยเหลือจากทหาร จาก คสช.ในเรื่องกำลังพลเพื่อแก้ปัญหาเฉพาะหน้าในขณะนี้ อย่าทิ้งให้อุทยานฯเขาสู้กันอย่างลำพัง

ผมไม่อยากเห็นอุทยานฯที่สวยงามอย่างผาแต้ม กลายเป็นอุทยานแห่งชาติที่ถูกแอบตัดไม้จนบางตาเพียงเพราะกำลังคนที่ดูแลป่าเราน้อยเกินไป

ใครก็ได้ ช่วยผาแต้มที