‘Parasocial’ ผูกพันกับคนดัง-เอไอ ทั้งที่ไม่รู้จักตัวจริง คำแห่งปี 2025 จากเคมบริดจ์

พจนานุกรมเคมบริดจ์ ยกให้ “Parasocial” (พาราโซเซียล) เป็นคำแห่งปี 2025 ใช้อธิบายความรู้สึกผูกพัน คุ้นเคยกับคนที่ไม่รู้จัก อาจจะหมายถึงบุคคลที่มีชื่อเสียง ดารา ศิลปิน หรือแม้แต่กับปัญญาประดิษฐ์ ซึ่งถือเป็นความสัมพันธ์ข้างเดียว ที่ไม่ดีเท่าไหร่นัก

“Parasocial” ถูกบัญญัติขึ้นในปี 1956 โดยโดนัลด์ ฮอร์ตัน และ ริชาร์ด โวห์ล นักสังคมวิทยาจากมหาวิทยาลัยชิคาโก ซึ่งสังเกตเห็นผู้ชมโทรทัศน์มีความสัมพันธ์แบบ “พาราโซเซียล” กับบุคคลบนหน้าจอ คล้ายคลึงความสัมพันธ์ในชีวิตจริงระหว่างตนเองกับครอบครัวและเพื่อน

แม้จะผ่านมาร่วม 70 ปี ปรากฏการณ์นี้ยังคงดำเนินต่อไปในปัจจุบัน เปลี่ยนผ่านจากโทรทัศน์มาเป็นโซเชียลมีเดียแทน ผู้คนสร้างความสัมพันธ์แบบพาราโซเซียลกับคนดัง อินฟลูเอนเซอร์ และบุคคลในโลกออนไลน์ที่พวกเขาไม่ได้รู้จักกันเป็นการส่วนตัว 

พจนานุกรมเคมบริดจ์ให้เหตุผลที่เลือก Parasocial เป็นคำแห่งปี ไว้ว่า “โซเชียลมีเดียยทำให้แฟน ๆ รู้สึกสนิทสนมกับคนดังมากยิ่งขึ้น จนความรู้สึกเข้มข้นขึ้นเรื่อย ๆ และขณะเดียวกันเอไอก็ได้รับความนิยมมากยิ่งขึ้น พวกมันสามารถเลียนแบบคาแร็กเตอร์ต่าง ๆ ได้อีก ดังนั้นพาราโซเชียลที่ใช้เรียกความสัมพันธ์ข้างเดียว จึงได้รับความนิยมอย่างมาก”

ตัวอย่างสำคัญที่พจนานุกรมเคมบริดจ์อ้างถึงคือ นักร้องสาว เทย์เลอร์ สวิฟต์ ซึ่งประกาศหมั้นกับ ทราวิส เคลซี นักกีฬา NFL ในปีนี้ โดยแฟน ๆ หลายคนพูดถึงความรู้สึกที่มีต่อคู่รักชื่อก้องโลกคู่นี้อย่างจริงใจ ทั้งที่คนส่วนใหญ่ไม่เคยพบเจอด้วยซ้ำ

อีกหนึ่งตัวอย่างคือ ลิลี่ อัลเลน นักร้องชาวอังกฤษ เจ้าของอัลบั้ม “West End Girl” ที่บอกเล่าเรื่องราวการเลิกราและจุดประกาย “ความสนใจแบบพาราโซเซียลในชีวิตรักของเธอ” ตามคำแถลง

โคลิน แมคอินทอช นักพจนานุกรมประจำพจนานุกรมเคมบริดจ์กล่าวว่า  “มันน่าสนใจในมุมมองของภาษา เพราะมันได้เปลี่ยนผ่านจากคำศัพท์ทางวิชาการไปสู่คำศัพท์ที่คนทั่วไปใช้ในโพสต์โซเชียลมีเดีย และยังสะท้อนถึงจิตวิญญาณแห่งยุคสมัยในปี 2025 ที่ความหลงใหลของสาธารณชนที่มีต่อคนดังและไลฟ์สไตล์ของพวกเขายังคงเพิ่มสูงขึ้นอย่างต่อเนื่อง”

“ภาษาที่เกี่ยวข้องกับปรากฏการณ์พาราโซเซียลกำลังพัฒนาอย่างรวดเร็ว เนื่องจากเทคโนโลยี สังคม และวัฒนธรรมเปลี่ยนแปลงและกลายพันธุ์ ตั้งแต่คนดังไปจนถึงแชทบอท แนวโน้มพาราโซเซียลเป็นสิ่งที่น่าสนใจสำหรับผู้ที่สนใจในการพัฒนาภาษา” เขากล่าว

แมคอินทอชกล่าวเสริมว่า “พาราโซเชียลเป็นคำที่โดดเด่นในปี 2025 สาธารณชนสนใจคำนี้เพิ่มขึ้นอย่างมาก ดังที่เราเห็นได้จากจำนวนการค้นหาคำนี้ในพจนานุกรมเคมบริดจ์และบน Google เพิ่มขึ้นหลายเท่าตัว”

Parasocial ถูกใช้เพิ่มขึ้นอย่างมากในปีนี้ โดยเฉพาะอย่างยิ่งเมื่อผู้คนเริ่มอิน และสร้างความสัมพันธ์กับแชทบอทต่าง ๆ เช่น ChatGPT

ซิโมน ชนอลล์ ศาสตราจารย์ด้านจิตวิทยาสังคมเชิงทดลอง มหาวิทยาลัยเคมบริดจ์ กล่าวว่า การเพิ่มขึ้นของความสัมพันธ์แบบพาราโซเซียล ได้สร้างนิยามใหม่ให้ปฏิสัมพันธ์ทางออนไลน์ของแฟนคลับ คนดัง และเอไอ

ในยุคที่คนเริ่มไม่ไว้วางใจในสื่อกระแสหลักและสื่อดั้งเดิม ผู้คนจะหันไปพึ่งบุคคลต่าง ๆ เช่น คงดัง ศิลปิน เน็ตไอดอล เหล่าอินฟลูต่าง ๆ  และเมื่อพวกเขาใช้เวลาหลายชั่วโมงในการบริโภคคอนเทนต์ พวกเขาก็จะพัฒนาความสัมพันธ์แบบพาราโซเซียล โดยปฏิบัติต่อพวกเขาเหมือนเพื่อนสนิท ครอบครัว หรือผู้นำลัทธิ เมื่ออินฟลูเอนเซอร์มีผู้ติดตามจำนวนมาก ผู้คนจะคิดว่าพวกเขาน่าเชื่อถือ

“เราก้าวเข้าสู่ยุคที่หลายคนสร้างความสัมพันธ์แบบพาราโซเซียลที่ทั้งไม่ดีต่อสุขภาพและรุนแรงกับอินฟลูเอนเซอร์ สิ่งนี้ทำให้พวกเขารู้สึกว่าคนในโลกออนไลน์คือคนรู้จัก เชื่อใจได้ และแม้กระทั่งแสดงความภักดีอย่างสุดโต่ง แต่กลับเป็นไปเพียงฝ่ายเดียว” ชนอลล์กล่าว

แนวโน้มของพาราโซเซียลกำลังก้าวเข้าสู่มิติใหม่ เนื่องจากหลายคนมองว่าเครื่องมือเอไอ เช่น ChatGPT เป็นเหมือน “เพื่อน” คอยให้กำลังใจ หรือเป็นตัวแทนของการบำบัด ซึ่งคนหนุ่มสาวมีความเสี่ยงที่จะติดอยู่ในภาพลวงตาของความสัมพันธ์และการคิดแบบติดกลุ่มนี้ได้

ชนอลล์แนะนำว่า “การแสดงออกถึงความเป็นแฟนคลับแบบดั้งเดิมและดีต่อสุขภาพมากกว่า เนื่องจากผู้คนพัฒนาความสัมพันธ์แบบพาราสังคมกับศิลปินอย่างเทย์เลอร์ สวิฟต์ ซึ่งเก่งมากในสิ่งที่พวกเขาทำ แต่สิ่งนี้อาจนำไปสู่การตีความเนื้อเพลงอย่างหมกมุ่นและการพูดคุยทางออนไลน์อย่างเข้มข้นเกี่ยวกับความหมายและความหมายของเนื้อเพลงสำหรับแฟน ๆ รวมถึงสำหรับตัวสวิฟต์เองด้วย”

พจนานุกรมเคมบริดจ์ยังพูดถึงคำอื่น ๆ ที่ส่งผลกระทบอย่างมีนัยสำคัญ ในปี 2025 หนึ่งในนั้นคือ “slop” ซึ่งหมายถึง “เนื้อหาบนอินเทอร์เน็ตที่มีคุณภาพต่ำมาก โดยเฉพาะอย่างยิ่งเมื่อสร้างขึ้นโดยปัญญาประดิษฐ์” รวมถึง “memeify” หรือ “การเปลี่ยนเหตุการณ์ รูปภาพ บุคคล ฯลฯ ให้กลายเป็นมีม”

นอกจากนี้พจนานุกรมได้เพิ่มคำศัพท์ใหม่อีก 6,000 คำในปีนี้ โดยมีคำใหม่ที่น่าสนใจ ได้แก่ “delulu,” “skibidi” และ “tradwife”

ที่มา: BBC, CNN, Euro News