Toxic ในที่ทำงาน เช็ก 3 คำพูดบั่นทอนใจ เข้าข่ายเจ้านายเป็นพิษ

หัวหน้าที่ดีมักรู้วิธีสร้างแรงบันดาลใจให้ทีมงาน ผ่านคำแนะนำเชิงปฏิบัติที่นำไปใช้ได้จริง ช่วยให้พนักงานเห็นทิศทางการทำงานและพัฒนาตัวเองต่อไปได้
แต่ก็มีหัวหน้าไม่น้อยที่เลือกใช้วิธี “พูดกดดัน” หรือ “ใช้คำประชด” ในการบริหารทีม ซึ่งหากดูผิวเผินก็เหมือนจะเป็นการผลักดัน แต่จริงๆ แล้วกลับกลายเป็น การสร้างบรรยากาศแบบ Toxic Workplace โดยไม่รู้ตัว

แซก เมอร์คิวริโอ (Zach Mercurio) นักวิจัยด้านภาวะผู้นำและการทำงาน รวมถึงผู้เขียนหนังสือ The Power of Mattering อธิบายว่า เจ้านายที่ไม่เข้าใจหลักการสื่อสารเชิงบวก มักเผลอใช้คำพูดที่เป็นพิษกับพนักงานอยู่บ่อยๆ โดยเฉพาะ 3 ประโยคสุด Toxic เหล่านี้ ได้แก่ 

1. “อย่าลืมว่าตำแหน่งของคุณถูกแทนที่ได้นะ”
2. “ไม่มีใครจะช่วยคุณได้ตลอดหรอก”
3. “คุณต้องพิสูจน์ตัวเองนะ”

ประโยคเหล่านี้มักแฝงเจตนาของหัวหน้าที่อยากให้ลูกน้อง “พยายามมากขึ้น” หรือ “ทุ่มเทให้สุด” แต่สิ่งที่สะท้อนกลับมากลับเป็นความรู้สึกกดดัน และตีความได้ว่า “เจ้านายกำลังข่มขู่” มากกว่าจะเป็นการผลักดันหรือให้กำลังใจ

“อย่าคิดว่าทีมขาดคุณไม่ได้” มายาคติอันตรายในที่ทำงาน

เมอร์คิวริโออธิบายว่า มี “มายาคติ” ฝังรากในวัฒนธรรมการบริหารทีมแบบเก่ามานาน เช่น คำพูดทำนองว่า “อย่าคิดว่าตัวเองขาดไม่ได้ เพราะเราหาคนอื่นมาทำแทนคุณได้เสมอ” ซึ่งเขามองว่าเป็นความคิดที่อันตราย เพราะแทนที่จะผลักให้พนักงานทำงานดีขึ้น กลับทำให้รู้สึกไร้คุณค่า

“เมื่อพนักงานรู้สึกว่าตัวเองถูกแทนที่ได้ พวกเขาก็มักจะทำตัวเหมือนถูกแทนที่ได้ ไม่ใส่ใจ ไม่แสดงศักยภาพเต็มที่ และสุดท้ายก็ทุ่มเทน้อยลง” เมอร์คิวริโอกล่าว
“มันทำลายความภาคภูมิใจ ความมั่นใจ และความสามารถที่เขาต้องการ เพื่อจะพัฒนาผลงานของตัวเอง”

เมอร์คิวริโอแนะนำว่า แทนที่จะใช้คำพูดที่ทำให้พนักงานรู้สึกกดดัน หัวหน้าควรสร้างแรงบันดาลใจด้วยการ ตั้งเป้าหมายที่ท้าทายแต่เป็นไปได้ ให้ทีมงานได้พยายามไปด้วยกัน

หัวหน้าที่ดีจะพูดคุยอย่างจริงใจ ให้กำลังใจในเป้าหมายใหญ่ๆ

เขายกตัวอย่าง ลิซ่า ซู (Lisa Su) ซีอีโอของบริษัทผู้ผลิตชิปยักษ์ใหญ่อย่าง AMD ที่ใช้กลยุทธ์นี้เพื่อผลักดันทีมให้ทำงานได้เต็มศักยภาพ โดย ซู เคยแสดงความเห็นในประเด็นนี้ผ่านนิตยสาร Time เมื่อเดือนธันวาคมปีที่แล้วไว้ว่า 

“คนเราจะมีกำลังใจมากขึ้นถ้าได้ทำงานตามเป้าหมายใหญ่ๆ ที่พวกเขาทะเยอทะยานอยากทำมัน กลยุทธ์ที่ว่า ‘เฮ้ มาทำให้ดีขึ้นอีกนิดตรงนี้ตรงนั้นหน่อยเถอะ’ แท้จริงแล้วกลับกระตุ้นแรงจูงใจได้น้อยกว่า” ซู อธิบาย

อีกหนึ่งสิ่งที่หัวหน้าควรทำคือ การพูดคุยอย่างจริงใจ หากเห็นพนักงานเริ่มมีปัญหาเรื่องผลงาน ควรนั่งคุยกันตรงๆ หาทางสนับสนุน มากกว่าที่จะเร่งลงโทษหรือใส่ชื่อพนักงานเข้าแผนปรับปรุงผลงาน (Performance Improvement Plan) โดยที่ไม่เคยมีการพูดคุยเชิงลึกอย่างมีความหมายกันมาก่อน

“บางครั้ง HR อาจส่งแผนปรับปรุงผลงานให้พนักงาน แต่ปัญหาคือพวกเขาไม่เคยได้รับการสนทนาที่จริงใจจากหัวหน้าเลย และก็ไม่ได้รับการสนับสนุนที่แท้จริงเพื่อให้ผลงานดีขึ้น” เมอร์คิวริโออธิบาย

ถ้าเจอหัวหน้าใช้คำพูดพิษแบบนี้ พนักงานควรทำอย่างไร?

เมอร์คิวริโอแนะนำว่า หากเจอหัวหน้าพูดคำที่กดดันหรือบั่นทอนคนในทีมบ่อยๆ  ควรเริ่มจาก การบันทึก คำพูดเหล่านั้น พร้อมบริบทและผลกระทบที่มีต่อคุณ เพื่อเก็บไว้เป็นหลักฐาน จากนั้นควรลองเปิดใจคุยตรงๆ ด้วยประโยคที่สะท้อนความรู้สึก เช่น “พอได้ยินแบบนั้น ฉันรู้สึกท้อแท้มาก ฉันอยากทำงานให้ดี แต่ยากที่จะมีกำลังใจถ้ารู้สึกว่าตัวเองถูกแทนที่ได้”

หากหัวหน้าไม่ปรับเปลี่ยนพฤติกรรมเลย ขั้นต่อไปคือพิจารณา พูดคุยกับฝ่าย HR เพื่อหาทางออกที่เหมาะสม

นอกจากนี้ ผู้เชี่ยวชาญด้านภาวะผู้นำ ยังแนะนำให้พนักงานพยายามใช้เวลาอยู่กับเพื่อนร่วมงานหรือหัวหน้าทีมคนอื่นๆ ที่ทำให้รู้สึกว่าตนเองมีคุณค่า เพื่อช่วยชดเชยผลกระทบจากบรรยากาศการทำงานที่เป็นพิษ

“การได้อยู่กับคนที่ทำให้คุณรู้สึกว่าคุณสำคัญ เป็นสิ่งที่ช่วยได้มากในช่วงที่คุณเผชิญกับคำพูดกดดันจากหัวหน้าที่ทำให้บรรยากาศการทำงานเป็นพิษ” เมอร์คิวริโอ เน้นย้ำ

เอาเป็นว่าใครที่มีบทบาทเป็นหัวหน้าทีมหรือเจ้านายอยู่ในตอนนี้ ต้องตระหนักว่าคำพูดสั้นๆ ที่ดูเหมือนธรรมดา เช่น “ตำแหน่งของน้องถูกแทนที่ได้นะ” อาจสร้างบาดแผลลึกในใจพนักงาน และทำให้ที่ทำงานเป็นพิษโดยไม่รู้ตัว

ดังนั้น หัวหน้าที่ดีควรใช้วิธีตั้งเป้าหมายที่ท้าทาย สนับสนุนทีม และนั่งคุยอย่างจริงใจ มากกว่าการสร้างแรงจูงใจผ่านความกลัว ขณะที่ในส่วนของลูกน้องในทีม หากเจอคำพูดเหล่านี้บ่อยๆ จนรู้สึกว่ากำลังเผชิญกับ Toxic workplace ควรท้วงติง และพูดคุยถึงปัญหาอย่างตรงไปตรงมา หรือหากเจอปัญหาที่ร้ายแรงขึ้น ต้องขอความช่วยเหลือจาก HR 

 

อ้างอิง: CNBC, ZachMercurio, Time