'โรคข้อในเด็ก' โรคหายาก รู้เร็ว รักษาได้ ลดความพิการ

พูดถึงโรคข้อ มักจะพบในกลุ่มผู้ใหญ่ หรือผู้สูงอายุเป็นหลัก "โรคข้อในเด็ก" ไม่ใช่โรคใหม่ แต่ไม่ค่อยมีคนรู้จักโรคนี้ จึงถือเป็น โรคหายาก ในสหรัฐพบผู้ป่วยเด็กที่ป่วยโรคข้อประมาณ 1 ใน 1,000 คน ส่วนประเทศไทยจะพบผู้ป่วยน้อยกว่านั้นซึ่งโรคข้อในเด็ก หากไม่ได้รับการดูแลรักษาอาจทำให้ผู้ป่วยมีชีวิตอยู่กับความเจ็บปวดและมีโอกาสเกิดความพิการสูง

"โรคข้อในเด็ก" เกิดในเด็กอายุ 5-16 ปี

นพ.วิรัตน์ ภิญโญพรพานิช อายุรแพทย์ผู้เชี่ยวชาญโรคข้อและรูมาติสซั่ม ศูนย์โรคข้อและรูมาติสซั่ม โรงพยาบาลเมดพาร์ค กล่าวว่า โรคข้อในเด็กในประเทศไทย เป็นโรคที่มักถูกมองข้าม และหลายคนมักไม่ทราบว่าโรคข้อเกิดขึ้นกับเด็กได้ การตรวจพบเจอเด็กป่วยโรคข้อ ส่วนใหญ่จะมาหาแพทย์ด้วยอาการเจ็บป่วยอื่น ๆ เช่น บางคนเดินกะเผลก ซึ่งพ่อแม่มักเข้าใจว่าลูกหกล้มที่โรงเรียน หรือเด็กบางคนไม่ยอมเดิน บางคนก็มาจากอาการตาอักเสบ เป็นไข้เรื้อรัง ติดเชื้อไวรัส และเป็นผื่นตามร่างกาย เมื่อพ่อแม่พามาพบแพทย์และมีการตรวจ จึงพบว่าพวกเขาเป็นโรคข้อในเด็ก

โรคข้อในเด็ก ส่วนใหญ่จะพบในเด็กที่อายุน้อย โดยเฉลี่ยอายุ 5 ขวบขึ้นไปและต่ำกว่าอายุ 16 ปี ซึ่งเด็กอายุน้อยสุดที่ป่วยโรคข้อในเด็กที่ นพ.วิรัตน์ เคยรักษามานั้น อายุประมาณขวบครึ่ง ถือว่าเด็กมาก ส่วนใหญ่มักจะพบในเด็กผู้หญิง และเกิดได้จากหลายปัจจัย ทั้งด้านพันธุกรรม การติดเชื้อ และบางคนก็หาสาเหตุไม่ได้ หากเกิดจากพันธุกรรมส่วนใหญ่จะเกิดในกลุ่มเด็กผู้ชายมากกว่าผู้หญิง

พ่อแม่ต้องคอยสังเกตอาการลูก

"โรคข้อในเด็ก" เป็นเสมือน โรคหายาก ที่แม้จะเกิดได้จากหลายปัจจัยการเกิดโรค แต่ไม่สามารถระบุชี้ชัดได้ว่าเกิดจากสาเหตุอะไร เพราะต่อให้มีปัจจัยจากพันธุกรรมก็ไม่สามารถตรวจคัดกรองจากพ่อแม่ได้ว่าลูกจะมีโอกาสเป็น "โรคข้อในเด็ก" หรือไม่? วิธีการที่ดีที่สุดคือ พ่อแม่ต้องคอยสังเกตอาการของลูก

ปัจจุบันประเทศไทยมีแพทย์ผู้เชี่ยวชาญที่ดูแลรักษาโรคข้อในเด็ก ไม่เกิน 10 คน เพราะต่อให้มีแพทย์ผู้เชี่ยวชาญดูแลรักษาโรคข้อในผู้ใหญ่ แต่ไม่สามารถมาดูแลโรคข้อในเด็กได้ เนื่องจากอาการ การดูแล เครื่องมืออุปกรณ์ต่าง ๆ นั้นมีความแตกต่างจากการรักษาโรคข้อในผู้ใหญ่ มีเพียงยาที่ใช้ร่วมกันได้ แต่ปริมาณที่ใช้ก็จะแตกต่างกัน ฉะนั้นต้องเป็นแพทย์ผู้เชี่ยวชาญเฉพาะทางโรคข้อในเด็ก

"โรคดังกล่าวสามารถเป็นได้ตั้งแต่เด็กและหากไม่ได้รับการรักษาจะทำให้มีความเสี่ยงพิการสูงมาก และโรคข้อในเด็กไม่สามารถรักษาให้หายขาดได้ แต่ทำให้โรคสงบได้ การพบเจอโรคนี้ตั้งแต่เด็ก ๆ จะทำให้เกิดการดูแลรักษาอย่างทันท่วงที ทำให้โรคสงบไปจนถึงตอนโตได้ ยกเว้นโรคข้อในเด็กเรื้อรัง พ่อแม่จึงต้องคอยสังเกตอาการของลูก แต่หากมีการสังเกตอาการลูกว่ามีอาการบวมตามร่างกาย ตามบริเวณข้อ หรือเดินผิดปกติ เดินกะเผลก หรือเด็กบางคนอาจจะปฏิเสธไม่ยอมเดิน ถ้ามีอาการเหล่านี้ควรรีบพบแพทย์" นพ.วิรัตน์ กล่าว

รู้เร็ว รักษาโรคให้สงบ ไม่หายขาด

นพ.วิรัตน์ อธิบายต่อว่า ความรุนแรงของ โรคข้อในเด็ก ถ้าไม่ได้ดูแลรักษาจะทำให้เกิดการทำลายของข้อ มีความพิการเกิดขึ้นในเด็กได้ อาจทำให้ข้อตรงส่วนนั้นเสียหาย หรือมีการเจริญเติบโตไม่เท่ากัน เช่น มีข้ออักเสบที่ขา ทำให้เลือดไปเลี้ยงที่ขาเยอะ ทำให้ขาไม่เท่ากัน เกิดความไม่สมดุลของขา ทำให้เดินลำบาก และมีความเสี่ยงม่านตาอักเสบ ส่งผลเสียเรื่องการมองเห็นของเด็ก

ระยะเวลาการดำเนินของโรคข้อในเด็ก ส่วนใหญ่จะแสดงอาการเป็นสัปดาห์ หรือเป็นเดือน ซึ่งโรคข้อในเด็ก ทำให้เกิดโรคข้ออักเสบ ที่จะมีอาการไข้เรื้อรัง เป็นไข้ไม่หาย และมีโอกาสเสียชีวิตได้ กลุ่มเด็กที่เสี่ยงเป็นโรคข้อในเด็ก นอกจากปัจจัยพันธุกรรม การติดเชื้อไวรัสแล้ว การติดเชื้อทางเดินอาหาร ปัสสาวะ และเพศสัมพันธ์ ล้วนมีความเสี่ยงเช่นเดียวกัน ฉะนั้น พฤติกรรมการกินอาหารที่ไม่สะอาด กินของสุก ๆ ดิบ ๆ จนเกิดอาหารเป็นพิษ ย่อมมีโอกาสเกิดโรคข้อในเด็กเช่นเดียวกัน

"โรคข้อในเด็ก เป็นโรคเรื้อรังไม่สามารถรักษาให้หายขาดได้ แต่ยิ่งรู้เร็ว ยิ่งรักษาไวจะทำให้โรคสงบได้ในระยะเวลานาน อาจจะไม่ได้เป็นซ้ำ โดยเด็ก 70-80% เมื่อได้รับการรักษาโรคข้อในเด็กจะทำให้โรคสงบ และสามารถใช้ชีวิตได้อย่างปกติ ออกกำลังกายได้เหมือนคนทั่วไป แต่หากเกิดจากพันธุกรรม มีอาการกำเริบได้ง่ายกว่า ต้องมีการติดตามอาการอย่างต่อเนื่อง และต้องอาศัยความเชี่ยวชาญ ความใส่ใจโดยเฉพาะพ่อแม่ที่ต้องสังเกตอาการผิดปกติของลูก" นพ.วิรัตน์ กล่าว

อาการผิดปกติเบื้องต้น เด็กจะมีข้อบวม ข้อแดง มีไข้ มีผื่นมากขึ้น หรือไปเล่นกีฬาที่โรงเรียนแล้วอาจจะวิ่งไม่ทันเพื่อน หรือมีกิจกรรมบางอย่างที่ทำได้น้อยลง เช่น การนั่งกับพื้น เพราะมีอาการเจ็บจากข้อเข่า ข้อสะโพก การขยับของข้อบางอย่างที่ผิดปกติ ไม่ยอมขยับขา ไม่ยอมขยับตัว หากมีอาการเหล่านี้จะส่งผลต่อการเจริญเติบโตของเด็ก ที่สำคัญอาจทำให้เด็กพิการได้

ปัจจุบันมีวิธีการรักษาที่ดีมากขึ้น มียาฉีด ยารับประทาน การผ่าตัด และมีเครื่องมืออุปกรณ์กายภาพที่จะช่วยให้เด็กได้รับการดูแลรักษาที่ดียิ่งขึ้น ยาฉีดค่าใช้จ่ายประมาณ 30,000 - 40,000 บาทต่อเดือน ยาทานประมาณ 10,000 กว่าบาทต่อเดือนแต่มีผลข้างเคียงกับไต และหากเด็กป่วยเป็นโรคข้อเรื้อรัง โรคข้ออักเสบเรื้อรุง หรือมีอาการไข้เรื้อรังรุนแรง การรักษาจะมีการใช้ยาควบคู่กายภาพบำบัด และยาที่ใช้จะแพงมาก เบื้องต้นเข็มละ 800,000 บาทต่อเดือน และต้องฉีดไปจนกว่าโรคจะสงบ อยากให้ทุกคนตระหนักถึงโรคข้ออักเสบ เมื่อมีความผิดปกติกับลูก ควรนำมาตรวจเช็กอาการเพื่อให้ได้รับการประเมิน วินิจฉัยอย่างถูกต้อง และได้รับการดูแลรักษา อย่าปล่อยไว้ อาจจะทำให้เด็กพิการได้