20.5 ล้านปี คนไทยสูญเสีย 'ปีสุขภาพดี' พุ่งจาก 4 สาเหตุสำคัญ
เปิดผลศึกษาภาระโรค คนไทยสูญเสีย “ปีสุขภาพดี” พุ่ง 20.5 ล้านปี จาก 4 สาเหตุสำคัญ กลุ่มวัยรุ่น-คนทำงาน น่าห่วง ชง 5 ข้อกู้คืนสุขภาพดีอย่างยั่งยืน
เมื่อเวลา 09.00 น. วันที่ 6 ต.ค. 2568 ที่โรงแรมอมารี ดอนเมือง แอร์พอร์ต กรุงเทพฯ สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) ร่วมกับมูลนิธิเพื่อการพัฒนานโยบายสุขภาพระหว่างประเทศ (IHPP Foundation) และกระทรวงสาธารณสุข (สธ.) จัดการประชุมวิชาการภาระโรคแห่งประเทศไทย ปี 2568 ภายใต้หัวข้อ “ภาระโรคของคนไทย: ร่วมคืนปีสุขภาวะให้คนไทย”
ดร.ณัฐพันธุ์ ศุภกา รักษาการผู้อำนวยการสำนักวิชาการและนวัตกรรม สสส. กล่าวว่า สสส. สนับสนุนโครงการเสริมสร้างศักยภาพการศึกษาดัชนีภาระโรคแห่งประเทศไทย ในการศึกษา ภาระโรคของประชากรไทยในระดับประเทศ มาอย่างต่อเนื่อง เพื่อใช้เป็นฐานข้อมูลขับเคลื่อนงานสร้างเสริมสุขภาพ 3 มิติ
คือ 1.ขับเคลื่อนเชิงนโยบาย ผ่านการจัดลำดับปัญหาสุขภาพ และประเมินผลกระทบจากมาตรการต่างๆ 2.สร้างองค์ความรู้วิชาการ เพื่อเป็นฐานข้อมูลสำหรับพัฒนางานวิจัย 3.สื่อสารกับสังคม โดยถ่ายทอดข้อมูลภาระโรค ให้เข้าใจง่าย
“จากผลการศึกษาภาระโรคฯ พบคนไทยเผชิญวิกฤตต้องสูญเสียปีสุขภาวะหรือปีสุขภาพดี 20.5 ล้านปีสุขภาวะ (Dalys) ในจำนวนนี้ 78% ของการสูญเสียฯ ทั้งหมด พบตายก่อนวัยอันควร หรือ Year of life lost due to premature mortality: YLL นอกจากนี้ ยังพบคนไทยต้องใช้ชีวิตในช่วงบั้นปลายอยู่กับความเจ็บป่วยและความพิการ”ดร.ณัฐพันธุ์กล่าว
สสส. ใช้ฐานข้อมูลภาระโรคกำหนดยุทธศาสตร์การทำงานสร้างเสริมสุขภาพระดับประเทศ นำมาพัฒนาข้อเสนอแนะเชิงนโยบายที่มุ่งขับเคลื่อนให้เกิดมาตรการลดปัจจัยเสี่ยงสุขภาพอย่างเป็นรูปธรรม เช่น ผลักดันมาตรการภาษีควบคุมยาสูบและเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ มาตรการลดอุบัติเหตุทางถนน และพัฒนากลไกเฝ้าระวังโรคระดับชาติ
ทั้งนี้ การกู้คืนปีสุขภาวะจำเป็นต้องใช้ฐานข้อมูลภาระโรคที่แม่นยำ เพื่อวิเคราะห์ปัจจัยเสี่ยงสุขภาพตามบริบทของพื้นที่ นักวิชาการ นักวิจัย และหน่วยงานด้านนโยบาย สามารถนำข้อมูลภาระโรคไปใช้ในการพัฒนาความรู้ และเสนอแนวทางใหม่ๆ ในการแก้ปัญหาสุขภาพ ช่วยเพิ่มอายุคาดเฉลี่ยและยกระดับสุขภาวะของประชาชนไทยอย่างยั่งยืน
ด้านดร.ทพญ.กนิษฐา บุญธรรมเจริญ นักวิจัยอาวุโส มูลนิธิเพื่อการพัฒนานโยบายสุขภาพระหว่างประเทศ กล่าวว่า คนไทยต้องสูญเสียปีสุขภาวะจากสาเหตุหลัก คือ
1. โรคหลอดเลือดสมอง 9.5% เป็นสาเหตุที่ทำให้คนไทยทั้งเพศชายและเพศหญิงเสียชีวิตเป็นอันดับ 1
2. อุบัติเหตุทางถนน 7.3% การบาดเจ็บทางถนนเป็นสาเหตุการเสียชีวิตมากที่สุด ทั้งในเพศชายและหญิง ในช่วงวัยรุ่นและวัยแรงงาน อายุ 15-44 ปี
3. โรคเบาหวาน 6.2%
และ 4. โรคไตเรื้อรัง 5.7%
นอกจากนี้ ยังวิเคราะห์สาเหตุของการสูญเสียปีสุขภาวะเป็นกลุ่มช่วงอายุ พบว่า
- กลุ่มเด็กเล็ก อายุ 0-14 ปี เสี่ยงบาดเจ็บจากอุบัติเหตุทางถนนและจมน้ำ
- กลุ่มวัยรุ่น อายุ 15-29 ปี พบปัญหาทำร้ายตนเอง ติดยาเสพติด และโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์
- กลุ่มวัยผู้ใหญ่ อายุ 30-59 ปี และกลุ่มสูงวัย อายุ 60 ปีขึ้นไป ป่วยโรคไม่ติดต่อ (NCDs) มากที่สุด
ดร.ทพญ.กนิษฐา กล่าวด้วยว่า การกู้คืนปีสุขภาวะเพื่อให้คนไทยมีสุขภาพดี ไม่เจ็บป่วยต้องอาศัยกลยุทธ์และนโยบายเพื่อป้องกันโรคที่ตอบโจทย์กลุ่มประชากรตามเพศและวัย หน่วยงานที่เกี่ยวข้องจึงควรเร่งแก้ไขปัญหาอย่างเร่งด่วน ผ่านการขับเคลื่อนนโยบายสุขภาพที่สำคัญ 5 ด้าน 1.ผลักดันการควบคุมโรค NCDs อย่างต่อเนื่อง
2.ยกระดับความปลอดภัยทางถนนทุกมิติ ทั้งการบังคับใช้กฎหมาย กำหนดมาตรฐานถนนและยานพาหนะ ส่งเสริมระบบขนส่งสาธารณะที่ปลอดภัย
3.พัฒนาระบบส่งเสริม ป้องกัน ควบคุมโรคที่สร้างภาระสุขภาพสูง เช่น โรคหลอดเลือดสมอง โรคหัวใจ โรคตับ
4.สร้างระบบบริการสุขภาพจิตและบำบัดยาเสพติดเชิงรุก
5.ใช้ฐานข้อมูลปีสุขภาวะที่หายไป เป็นตัวช่วยวางแผน ลำดับความสำคัญของปัญหา และประเมินผลของนโยบาย
ขณะที่ ศ.เกียรติคุณ นพ.สุวัฒน์ จริยาเลิศศักดิ์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ และประธานกรรมการกำกับทิศโครงการเสริมสร้างศักยภาพการศึกษาดัชนีภาระโรคแห่งประเทศไทย กล่าวว่า ประเทศไทยมีการศึกษาข้อมูลภาระโรคอย่างต่อเนื่อง เพื่อเฝ้าระวังและติดตามสถานการณ์ด้านสุขภาพที่ส่งผลกระทบต่อการมีสุขภาวะดีของคนไทย
ทุกภาคส่วนต้องสานพลังแก้ไขปัญหา ขับเคลื่อนนโยบายที่เหมาะสม และลงทุนในมาตรการเชิงรุกที่ครอบคลุมและยั่งยืน ป้องกันการสูญเสียปีสุขภาวะ ซึ่งไม่เพียงแค่กระทบต่อคุณภาพชีวิต แต่ส่งผลกระทบต่อต้นทุนทางเศรษฐกิจที่ต้องจ่ายโดยไม่จำเป็น ทั้งจากภาระค่ารักษาพยาบาลที่เพิ่มขึ้น และการสูญเสียทุนมนุษย์โดยเฉพาะในวัยเด็กและวัยแรงงาน ซึ่งเป็นกำลังสำคัญในการพัฒนาประเทศ
หน่วยงานที่เกี่ยวข้องกับการขับเคลื่อนนโยบายด้านสุขภาพ ทราบผลการศึกษาภาระโรคตั้งแต่ระดับจังหวัด ระดับเขตสุขภาพ ไปจนถึงระดับประเทศ และส่งเสริมการใช้ข้อมูลภาระโรคฯ ขับเคลื่อนงานนโยบายสร้างเสริมสุขภาพในพื้นที่อย่างมีประสิทธิภาพ ผู้สนใจสามารถเข้าไปดาวน์โหลดรายงานภาระโรคฯ ได้ที่ www.bodthai.net