กฎหมายคุมเหล้าเบียร์(ใหม่) เอาผิด 'คนขาย' ให้ 'คนเมา' จับตาสภาฯ ถก 19 ก.พ.นี้

วันที่ 19 ก.พ.2568 ในการประชุมสภาผู้แทนราษฎร สมัยสามัญประจำปี ครั้งที่ 2 มีวาระพิจารณาเรื่อง (ร่าง) พ.ร.บ.ควบคุมเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ (ฉบับที่...)พ.ศ.... เป็นฉบับที่ผ่านความเห็นชอบของคณะกรรมาธิการวิสามัญเสียงส่วนใหญ่ จากที่ก่อนหน้ามีการเสนอร่างแก้ไข 5 ฉบับจากหลายภาคส่วน 

“กรุงเทพธุรกิจ”คลี่(ร่าง)พ.ร.บ.ควบคุมเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ฉบับดังกล่าว พบว่า มีหลายส่วนที่แตกต่างจากพ.ร.บ.ควบคุมเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ พ.ศ.2551 ซึ่งใช้บังคังมาแล้วเข้าสู่ปีที่ 17  ทั้งผ่อนคลาย และเข้มมาตรการควบคุมอย่างน้อย 4 เรื่องใหญ่ 

ผู้แทนธุรกิจน้ำเมานั่งใน คกก.ควบคุมฯ

1.องค์ประกอบของคณะกรรมการควบคุมเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ที่มี 34 คน โดยมี รมว.สาธารณสุขเป็นประธานนั้น ได้มีการเสนอเพิ่มผู้แทนจากสภาอุตสาหกรรมแห่งประเทศไทย สภาหอการค้าแห่งประเทศไทย สภาอุตสาหกรรมท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย และองค์กรนิติบุคคลที่มีวัตถุประสงค์เพื่อผลิต นำเข้า และจำหน่ายเครื่องดื่มแอลกอฮอล์รวม 4 คน 

ผ่อนคลายให้โฆษณาเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ 

2.การโฆษณา มีการแก้ไขให้มีความชัดเจนขึ้นแยกแยะเป็น 5 มาตรา คือ

• ห้ามไม่ให้ผู้ใดดำเนินการโฆษณา ยกเว้น ผู้ผลิต นำเข้า จำหน่าย ที่จะดำเนินการพูดถึงคุณสมบัติ แหล่งที่มาได้ แต่ต้องไม่โฆษณาในเงื่อนไข ที่เป็นช่องทางที่เป็นการรับรู้โดยทั่วไป  เช่น บิลบอร์ด ฟรีทีวี ,เป้าหมายต้องไม่เป็นบุคคลมีอายุต่ำกว่า 20 ปี ,ต้องมีข้อความคำเตือน และห้ามอ้างสรรพคุณอันเป็นเท็จ เกินความจริง

• ผู้มีชื่อเสียง อินฟลูเอนเซอร์ ห้ามใช้ชื่อเสียงเพื่อแสวงหาประโยชน์ส่วนตนสื่อสารข้อมูลต่อสาธารณชน โดยมุ่งหมายชักจูงใจให้ดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ 
• กรณีการทำ CSR หรือสนับสนุนกิจกรรมเพื่อสังคม หรือเพื่อสาธารณประโยชน์  ห้ามในลักษณะที่ส่งเสริมการดื่มมากขึ้น 
• ห้ามใช้ตราเสมือน โฆษณาเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ 
• ห้ามเผยแพร่กิจกรรมหรือข่าวสารเพื่อประชาสัมพันธ์กิจกรรมเกี่ยวกับการทำCSR

ขายให้คนเมา เอาผิดร้านค้า

3.เพิ่มเรื่องความรับผิดชอบของผู้ขาย โดยกำหนดให้ผู้ขายที่มีข้อสงสัยว่าผู้ซื้อมีอายุต่ำกว่า 20 ปี สามารถขอดูบัตรประชาชนได้ รวมถึง  กรณีขายให้คนเมา จะมีระเบียบออกมาในเรื่องการพิจารณาคนเมา และสามารถปฏิเสธไม่ขายให้ได้  และถ้าผู้ขายประมาท เลินเล่อแล้วขายให้คนอายุต่ำกว่า 20 ปี หรือคนเมา แล้วไปเกิดปัญหาตามมานั้น บุคคลที่ 3 นอกจากจะเอาผิดทางแพ่งกับคู่กรณีแล้ว สามารถเอาผิดต่อร้านค้าเป็นจำเลยร่วมได้   

และ4.คณะกรรมการควบคุมเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ระดับจังหวัด จะมีอำนาจหน้าที่มากขึ้น ในการออกประกาศเพิ่มเติมหรือผ่อนคลายมาตรการบางอย่างที่ไม่ขัดกับกฎหมายแม่ ในการบังคับใช้ในพื้นที่ของตัวเองได้ เช่น กรณีก่อนหน้านี้การให้ขายได้ถึงตี 5 ใน 5 พื้นที่ ภูเก็ต เชียงใหม่ กทม. ชลบุรี และเกาะสมุย เพื่อการท่องเที่ยวในพื้นที่ หรือ บางพื้นที่จะกำหนดเวลาห้ามขายมากขึ้นก็ได้ 

กังวล คกก.ผลประโยชน์ขัดกัน

ธีระ วัชรปราณี ผู้จัดการสำนักงานเครือข่ายองค์กรงดเหล้า ให้สัมภาษณ์ "กรุงเทพธุรกิจ"ว่า ร่างพ.ร.บ.ฉบับที่เข้าสู่การพิจารณาของสภาผู้แทนราษฎรนี้ ส่วนที่เป็นข้อน่ากังวลมากที่สุด คือ องค์ประกอบของคณะกรรมการควบคุมเครื่องดื่มแอลกอฮอล์

 “เรื่องนี้น่ากังวลอย่างยิ่ง เพราะเท่ากับคณะกรรมการควบคุมเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ที่มีอำนาจหน้าที่ออกมาตรการควบคุมต่างๆ ในการควบคุมเครื่องดื่มแอลกอฮอล์  จะมีผู้ที่มีผลประโยชน์ขัดกัน หรือมีผลประโยชน์ทับซ้อนเข้ามาเป็นคณะกรรมการควบคุมเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ด้วย ซึ่งผมและกรรมาธิการเสียงส่วนน้อยได้ขอสงวนความคิดเห็นว่าขัดกันแห่งผลประโยชน์” ธีระ กล่าว 

ธีระ กล่าวด้วยว่า หลักการของ พ.ร.บ.ฉบับนี้เป็นการควบคุมเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ที่ไม่ใช่สินค้าโดยทั่วไป เพราะมีผลกระทบต่อสุขภาพ สังคม และเด็กเยาวชน ซึ่งพ.ร.บ.ปี 2551 วางหลักไว้เช่นนี้ เพื่อให้ควบคุมเครื่องดื่มแอลกอฮอล์พอควรแก่เหตุ เช่น การโฆษณา การขาย การดื่ม ลด แลก แจก แถม กระทำได้บางอย่าง แต่ขัดแย้งกับสิ่งที่ทางภาคธุรกิจต้องการ ที่ต้องการกำไรจึงพยายามขายด้วยวิธีการต่างๆ เหมือนสินค้าโดยทั่วไป
 
เมื่อมีการปรับปรุงแก้ไขแล้วให้ผู้แทนภาคธุรกิจเข้ามาเป็นกรรมการควบคุมฯ ไม่ว่าจะด้วยเหตุผลการมีส่วนร่วม หรือการจะให้มาให้ข้อมูล แม้ว่าจำนวนผู้มีผลประโยชน์โดยตรงจะมี 1 คน  จาก 4 คน แต่เป็นสิ่งที่ขัดหลักการ 

ฉะนั้น จึงต้องให้ที่ประชุมสภาฯ ตัดสินใจว่าจะยึดหลักการสำคัญของกฎหมายมหาชนที่ว่าด้วยควบคุม และจำกัดสินค้าที่ปัญหาต่อสังคม สุขภาพแค่ไหนอย่างไร 

กระทบออกมาตรการควบคุม

ถามว่าจะส่งผลต่อมาตรการควบคุมเครื่องดื่มแอลกอฮอล์หรือไม่ ธีระ บอกว่า คาดจะส่งผลต่อการพิจารณาและตัดสินในอนาคตที่จะออกมาตรการควบคุมต่างๆ  เนื่องจากในการพิจารณาของคณะกรรมการควบคุมฯ จะต้องออกมาตรการเพิ่มเติมตามสิ่งที่กฎหมายกำหนด เช่น เรื่องฉลาก สถานที่ดื่ม สถานที่ขาย วันเวลาจำหน่าย  เป็นต้น

จะต้องมีการพิจารณา และลงมติ ก็เป็นไปได้ที่การพิจารณาในที่ประชุมจะไม่มีคุณภาพเพียงพอ แม้ว่าในร่างพ.ร.บ.จะพยายามลดทอนการขัดกันของผลประโยชน์ ด้วยการให้ออกจากห้องประชุมเมื่อจะมีการพิจารณาตัดสิน

ทว่า เมื่อดูลักษณะของกฎหมายมหาชน การใช้บังคับโดยทั่วไป เพราะฉะนั้น ผู้แทนจากภาคธุรกิจก็ไม่ต้องออกจากห้องประชุมก็ได้ เพราะเป็นการออกมาตรการที่เป็นบังคับโดยทั่วไป ไม่ใช่คนใดคนหนึ่ง  ก็สามารถบอกได้ว่า ไม่ได้ประโยชน์จากมาตรการที่พิจารณาก็ไม่ต้องออกจากห้องประชุม เพราะฉะนั้น แม้กฎหมายจะเขียนให้ออกจากห้องประชุม ก็ไม่มีผลต่อการบังคับใช้ 

“ส่วนเรื่องโฆษณา การกำหนดในพ.ร.บ.ปี 2551 มีความกำกวม แต่ในร่างฉบับใหม่มีการกำหนดชัดเจน ละเอียดมากขึ้น แยกแยะประเภทของการโฆษณา ไม่ต้องมาตีความกันเยอะแยะ น่าจะช่วยให้ภาคธุรกิจทำอย่างตรงไปตรงมามากขึ้น”ธีระกล่าว 

กฎหมายใหม่ ทำคนดื่มมากขึ้น

ภาพรวมของกฎหมายใหม่ ในแง่ของสุขภาพ และชุมชน ธีระ มองว่า น่าจะทำให้มีการดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์มากขึ้น  ถ้ายังไม่มีมาตรการควบคุม การบังคับใช้กฎหมายยังย่ำแย่เหมือนเดิม บทบาทหน้าที่กรรมการไม่ได้พัฒนา งบประมาณยังได้น้อยเหมือนเดิม ก็จะทำให้ปัญหาต่างๆ ที่เกี่ยวข้องเพิ่มมากขึ้นผลกระทบตกกับครอบครัว ชุมชน และรพ. ระบบสุขภาพจะรองรับได้ยากขึ้น

"เครื่องดื่มแอลกอฮอล์เป็นปัจจัยเสี่ยงอันดับ 3 ที่ก่อให้เกิดโรคไม่ติดต่อเรื้อรังหรือโรคNCDs แต่รัฐก็มีการคาดหวังว่าเมื่อผ่อนคลายมากขึ้นแล้ว จะได้ภาษี และเอาไปรักษาพยาบาลคน เป็นการซ่อมสุขภาพนำสร้าง แทนที่จะสร้างสุขภาพดีจะได้ไม่ต้องซ่อมเมื่อป่วย” ธีระ กล่าว 

กฎหมายใหม่ผ่าน ยกเลิกเวลาห้ามขาย  

หากร่างพ.ร.บ.ฉบับนี้ผ่าน ก็จะมีผลต่อกรณีที่น.ส.แพทองธาร ชินวัตร นายกรัฐมนตรี ให้ไปศึกษาเพื่อทบทวนเวลาห้ามขายเครื่องดื่มแอลกอฮอล์และการห้ามขายใน 5 วันพระใหญ่ด้วย ธีระ บอกว่า พ.ร.บ.ใหม่จะยกเลิกประกาศคณะปฏิวัติที่ 253 ซึ่งกำหนดเวลาห้ามขายไว้ ก็จะปลดล็อกเรื่องนี้

จากนั้นพ.ร.บ.ควบคุมเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ใหม่ก็มีกลไกจะพิจารณาเรื่องเวลาห้ามขาย โดยคณะกรรมการควบคุมฯเป็นผู้ตัดสิน และออกเป็นประกาศคณะกรรมการควบคุมฯได้เลย ไม่ต้องเสนอต่อไปคณะกรรมการนโยบายเครื่องดื่มแอลกอฮอล์แห่งชาติแล้วออกเป็นประกาศสำนักนายกรัฐมนตรีเหมือนที่ผ่านมา แต่คณะกรรมการนโยบายฯ สามารถให้เป็นนโยบายในเรื่องนั้นๆ ได้

ทั้งนี้ หากพ.ร.บ.ใหม่ผ่านสภาฯ แล้ว ต้องเข้าสู่การพิจารณาของวุฒิสภา หากผ่านก็จะมีผลบังคับใช้ 60 วันหลังประกาศในราชกิจจานุเบกษา ซึ่งก็จะไม่ทันกับการปลดล็อกเวลาห้ามขายในช่วงสงกรานต์อย่างที่รัฐบาลต้องการ 

ส่วนกรณีการพิจารณายกเลิกห้ามขายวันพระใหญ่ สามารถดำเนินการได้ผ่านกลไกพ.ร.บ.ปี 2551ด้วยการเข้าสู่การพิจารณาของคณะกรรมการควบคุมฯก็ทำได้ทันทีแล้วนำเสนอต่อคณะกรรมการนโยบายเครื่องดื่มแอลกอฮอล์แห่งชาติออกเป็นประกาศสำนักนายกฯ แต่จะกล้าทำหรือไม่ เพราะไม่ใช่เรื่องศาสนาอย่างเดียว แต่เป็นเรื่องดูแลสุขภาพ และความปลอดภัยต่างๆ ด้วย 

ไทยรายได้ปีละ 6 แสนล้าน

"กรุงเทพธุรกิจ" พลิกรายงานทีดีอาร์ไอ เรื่อง 15 ปีกับกฎหมายการควบคุมเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ เมื่อ ต.ค.2567 เพื่อดูรายได้ที่ส่งผลดีต่อภาคเศรษฐกิจจากอุตสาหกรรมเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ และผลกระทบเชิงสุขภาพและสังคม พบว่า

 ประเทศไทย อุตสาหกรรมเครื่องดื่มแอลกอฮอล์สร้างรายได้ให้กับเศรษฐกิจเกือบ 6 แสนล้านบาทต่อปี อย่างในปี 2565 มีมูลค่า การขายเครื่องดื่มแอลกอฮอล์มากกว่า 5 แสนล้านบาท มีมูลค่าการส่งออกเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ไปยัง ประเทศเพื่อนบ้านอีกกว่า 6,500 ล้านบาท

ทว่า ข้อมูลสำคัญที่สะท้อนสภาพเศรษฐกิจในภาพรวมคือ ผลิตภัณฑ์มวลรวมประชาชาติ (GDP) และการจ้างงาน ระหว่างปี พ.ศ. 2558 - 2565 มูลค่า GDP จากธุรกิจแอลกอฮอล์ทั้งที่เป็นตัวเงิน (ราคาตลาด) และราคาคงที่มีแนวโน้มลดลง

โดย GDP ราคา ตลาด จาก 4.02 แสนล้านบาท ลดลงเหลือ 3.85 แสนล้านบาท หรือลดลง 4.39 % ขณะที่ GDP จากธุรกิจแอลกอฮอล์ ณ ราคาคงที่ ลดจาก 2.95 แสนล้านบาท เหลือ 2.57 แสนล้านบาท ในช่วงเวลาเดียวกัน

ภาระต่อสังคม 1.7 แสนล้านบาท

ขณะที่การบริโภคแอลกอฮอล์ทำให้เกิด ภาระต่อสังคมโดยรวมประมาณ 1.7 แสนล้านบาท ในรูปแบบ

• เกิดความสูญเสียความสามารถในการผลิต ที่ทำให้ผู้ได้รับผลกระทบต้องขาดรายได้ คิดเป็นมูลค่าถึง 1.3 แสนล้านบาท
• เกิดภาระค่ารักษาพยาบาล ซึ่งส่วนใหญ่ มาจากภาระโรคที่เกิดจากการดื่มสุรา และการประสบอุบัติเหตุทางถนน สูงถึง 1.9 หมื่นล้านบาท
• เกิดความสูญเสียคุณภาพชีวิต และจิตใจ ของผู้ประสบอุบัติเหตุทางถนน และครอบครัวสูงถึง 1.6 หมื่นล้านบาท
•  เกิดความสูญเสียของทรัพย์สินจากอุบัติเหตุดื่มขับประมาณ 6.4 พันล้านบาท
• เกิดภาระต้นทุนในการดำเนินคดี ประมาณ 1.7 พันล้านบาท

 

 

พิสูจน์อักษร....สุรีย์  ศิลาวงษ์