'เอเชีย' สามารถลดการพึ่งพา 'ดอลลาร์' ได้..... แต่ก็ไม่ใช่เรื่องง่าย
"สัตยาจิต ดาส" อดีตนายธนาคาร และผู้เขียนหนังสือชื่อดัง แสดงความคิดเห็นผ่านบทความ “Asia can reduce its dollar dependence but it won't be easy” ผ่านสำนักข่าวนิกเคอิ เอเชียว่า ภูมิภาคเอเชียสามารถลดการพึ่งพาดอลลาร์ได้ แต่ก็มีสิ่งที่ต้องแลกมาเช่นเดียวกัน และมันไม่ใช่เรื่องง่าย
Key Points
- สกุลเงินในเอเชียได้รับผลกระทบจากความผันผวนของเงินดอลลาร์อย่างเห็นได้ชัด
- ประมาณ 50-60% ของการออมในเอเชียถืออยู่ในสินทรัพย์ดอลลาร์
- เงินของประเทศที่จะทําหน้าที่เป็นสกุลเงินสํารองต้องพร้อมที่จะขาดดุลการค้าจํานวนมาก
สัตยาจิต ดาส (Satyajit Das) อดีตนายธนาคาร และผู้เขียนหนังสือ A Banquet of Consequences: Reloaded" และ "Fortune's Fool: Australia's Choices." แสดงความคิดเห็นผ่านบทความ “Asia can reduce its dollar dependence but it won't be easy” ผ่านสำนักข่าวนิกเคอิ เอเชีย (Nikkei Asia) ว่า
ท่ามกลางการแข็งค่าของเงินดอลลาร์ในรอบสามปีซึ่งเพิ่มแรงกดดันด้านเงินเฟ้อ และกระตุ้นการไหลออกของเงินทุนจากเอเชีย ผู้นําระดับภูมิภาคจํานวนมากจึงพยายามลดการพึ่งพาเงินดอลลาร์มากขึ้น
"การเติบโตเป็นสิ่งที่ดี การว่างงานอยู่ในระดับต่ำ อัตราเงินเฟ้อต่ำ และการลงทุน [กําลัง] เข้ามา แล้วทำไมริงกิตอ่อนค่า? มันขัดกับปัจจัยพื้นฐานทางเศรษฐกิจ แต่ไม่มีใครสามารถอธิบายได้" อันวาร์ อิบราฮิม (Anwar Ibrahim) นายกรัฐมนตรีมาเลเซีย กล่าวกับนิกเคอิ เอเชีย เมื่อเดือนที่แล้ว ก่อนชี้นิ้วไปที่วอชิงตันว่า "เหตุผลคือเฟด"
ประมาณสามในสี่ของการค้าในเอเชียแม้ในภูมิภาคจะทําธุรกรรมเป็นดอลลาร์ตามการวิจัยที่ตีพิมพ์โดยธนาคารกลางสหรัฐ และประมาณ 50-60% ของการออมในเอเชียถืออยู่ในสินทรัพย์ดอลลาร์ เช่น ทุนสํารองของธนาคารกลาง, สินทรัพย์กองทุนความมั่งคั่งประเทศ และความมั่งคั่งส่วนตัว หรือแม้กระทั่งการกู้ยืมเงินมักเป็นสกุลเงินดอลลาร์เช่นกัน ดังนั้นสกุลเงินจํานวนมากในภูมิภาคเอเชียจึงมีความเชื่อมโยงกับสกุลเงินอเมริกันการเปลี่ยนแปลงมูลค่าของดอลลาร์หรืออัตราดอกเบี้ยตามดอลลาร์จึงส่งผลต่อความมั่งคั่ง และระดับหนี้ของเอเชีย การดําเนินนโยบายการคลัง และการเงินของสหรัฐแบบผลาญเงินมหาศาลกับเรื่องทางการเมืองหมายความว่ากําลังซื้อระยะยาวของเงินดอลลาร์จะผันผวน และทำให้ความมั่งคั่งในเอเชียผันผวนตามไปด้วย
มูลค่าที่แท้จริงของการลงทุนดอลลาร์ของเอเชียยังเป็นเรื่องที่ถกเถียงกัน การถือครองพันธบัตรรัฐบาลสหรัฐมูลค่า 8.05 แสนล้านดอลลาร์ของจีนจะก่อให้เกิดความสูญเสียอย่างรุนแรงเนื่องจากราคาหลักทรัพย์จะลดลงและอัตราแลกเปลี่ยนจะได้รับผลกระทบหากเกิดการไหลกลับของเงินทุน ซึ่งอาจทําให้มูลค่าของเงินหยวนไม่เสถียร และนักลงทุนรายใหญ่ในเอเชียอื่นๆ ก็มีแนวโน้มประสบปัญหาเดียวกัน
ที่สําคัญการชําระเงินดอลลาร์ต้องทำผ่านระบบการเงินของสหรัฐ ทั้งหมดทําให้ "ลุงแซม" สามารถใช้กฎหมายกับบุคคล และองค์กรในต่างประเทศได้ ไม่ว่าจะเป็นมาตรการคว่ำบาตร ข้อจํากัดทางการค้า และแม้แต่การยึดเป็นอาวุธทางเศรษฐกิจมากขึ้น
แต่การลดการถือครองดอลลาร์ (Dedollarization) น่ายังไม่สามารถเกิดขึ้นได้ในระยะเวลาอันใกล้
ประเด็นข้างต้นสามารถอธิบายได้บางส่วนจากแนวคิด The Mundell-Fleming Trilemma แบบจําลองนี้ถือได้ว่าประเทศต่างๆ ต้องเผชิญกับทางเลือกระหว่างการรักษานโยบายการเงินที่เป็นอิสระ อนุญาตให้มีการเคลื่อนไหวของเงินทุนเสรี และมีอัตราแลกเปลี่ยนคงที่ โดยมีเพียงสองในสามตัวเลือกเท่านั้นที่สามารถทําได้พร้อมกัน
นอกจากนี้ ยังมีแนวคิดความขัดแย้งของ Triffin (The Triffin Paradox) ที่ว่าสําหรับเงินของประเทศที่จะทําหน้าที่เป็นสกุลเงินสํารองทั่วโลกจะต้องพร้อมที่จะขาดดุลการค้าจํานวนมากเพื่อให้อุปทานเพียงพอในการตอบสนองความต้องการถือครองทุนสํารองในสกุลเงินนั้นของโลก
เกณฑ์สําคัญอื่นๆ สําหรับสถานะสกุลเงินสํารอง ได้แก่ ตลาดทุนที่มีสภาพคล่อง คุณภาพเครดิตสูง การหักบัญชีที่เหมาะสมกลไกการดูแล และการถ่ายโอนการกํากับดูแลที่แข็งแกร่งการบังคับใช้ข้อตกลงทางกฎหมาย และการยอมรับในระดับสากล
คู่แข่งที่มีศักยภาพเช่น หยวน และยูโรไม่เป็นไปตามมาตรฐานทั้งหมด นี่อาจเป็นเพราะผู้มีอํานาจตัดสินใจไม่เต็มใจที่จะประนีประนอมการควบคุมเศรษฐกิจของประเทศในระดับที่จําเป็น
ผลที่ได้คือ ไม่มีผู้สืบทอดที่ชัดเจนต่อจากเงินดอลลาร์
ความเป็นไปได้ในอนาคตอาจเป็นสกุลเงินเอเชียทั่วไปตามแนวของเงินยูโร อย่างไรก็ตาม วิกฤติหนี้ในยุโรปถือเป็นข้อบกพร่องของตัวเลือกนี้ ประเทศในเอเชียที่มีเศรษฐกิจ และวัฒนธรรมที่แตกต่างกันอย่างมากไม่น่าจะยอมรับการรวมกลุ่มทางการเมือง และการเงินที่จําเป็นในการสนับสนุนหน่วยร่วม
อีกทางเลือกหนึ่งที่ได้รับการสนับสนุนจากอันวาร์ และคนอื่นๆ คือ การกําหนดการค้าข้ามพรมแดน (Denominate Cross-border Trade) ในสกุลเงินท้องถิ่น แต่ในทางปฏิบัติเป็นเรื่องยาก
ผู้ส่งออกและผู้นําเข้าแต่ละคนจะชอบสกุลเงินของตนเองซึ่งนําไปสู่ความตึงเครียด อินเดียนําเข้ามากกว่าส่งออกไปยังจีน หากการค้าของพวกเขาเป็นสกุลเงินรูปีสิ่งนี้จะทําให้จีนมีสกุลเงินอินเดียส่วนเกินซึ่งจะต้องหาทางระบายเงินดังกล่าวออกไป
อีกทางหนึ่งหากทําการค้าเป็นหยวนอินเดียจะต้องจัดหาเงินทุนสําหรับการขาดดุลที่เกิดขึ้น การเข้าถึงการลงทุน และเงินทุนฟรีที่จําเป็นในสกุลเงินอื่นๆ เพื่อรองรับการซื้อขายประเภทนี้มักจะไม่สามารถใช้ได้
ในความเป็นจริงปัญหาถูกตีกรอบไม่ถูกต้องนัก การพึ่งพาเงินดอลลาร์ของเอเชียเป็นผลพลอยได้จากรูปแบบทางเศรษฐกิจเฉพาะ และความไม่สมดุลที่เกิดขึ้นพร้อมกัน
นับตั้งแต่การละทิ้งมาตรฐานทองคําในปี 1973 มีเพียงสหรัฐอเมริกาเท่านั้น ที่มีความสามารถในการทําหน้าที่เป็นสกุลเงินสํารองทั่วโลก
การลดการพึ่งพาเงินดอลลาร์จะต้องมีการทบทวนเศรษฐกิจพื้นฐานของเอเชีย การบริโภคภายในประเทศจะต้องผลักดันการเติบโต การพึ่งพาการส่งออกจะลดลง
ระดับการออมแห่งชาติจะต้องลดลง การบรรลุเป้าหมายนี้อาจต้องใช้สวัสดิการพื้นฐาน (Welfare Nets) ที่ขยายตัวเนื่องจากความเจริญรุ่งเรืองของเอเชียส่วนหนึ่งเกิดจากความจําเป็นในการจัดหาการดูแลสุขภาพการศึกษา และการดูแลผู้สูงอายุเป็นการส่วนตัว
การพึ่งพาต้นทุนแรงงานที่ต่ำเนื่องจากความได้เปรียบในการแข่งขันหลักของประเทศในเอเชียจะต้องลดลง ความไม่สมดุลทางการค้าจะต้องได้รับการแก้ไขโดยมีความยืดหยุ่นทางด้านสกุลเงิน
ขั้นตอนสําคัญอื่นๆ ต่อรูปแบบเศรษฐกิจใหม่รวมถึงการเสริมสร้างความเข้มแข็งของสถาบันการเงินและโครงสร้างพื้นฐานของตลาด และการปรับปรุงกฎระเบียบ และการกํากับดูแล
ผลประโยชน์จากการลดการพึ่งพาดอลลาร์ อาจเป็นการลดความเสี่ยงต่อวัฏจักรการเงินโลกในกระแสเงินทุน ราคาสินทรัพย์ และการเติบโตของสินเชื่อ วอชิงตันจะไม่สามารถใช้เงินดอลลาร์เพื่อกดดันทางเศรษฐกิจได้อีกต่อไป
นายกรัฐมนตรีลี เซียนลุง (Lee Hsien Loong) ของสิงคโปร์ ยืนยันว่า เอเชียไม่ควรถูกบังคับให้ต้องเลือกระหว่างสองมหาอํานาจระดับโลก เพื่อรักษาเสรีภาพในการดําเนินการของภูมิภาคลดการใช้ดอลลาร์เพื่อการค้าและการจัดเก็บเงินออมเป็นสิ่งสําคัญ
อ้างอิง
พิสูจน์อักษร....สุรีย์ ศิลาวงษ์
