เปลี่ยนแล้วดีขึ้น หรือเปลี่ยนแล้วแย่ลง

สบายอยู่แล้วมีน้อยคนนักที่หาเรื่องลำบาก โดยทำให้มีการเปลี่ยนแปลงไปจากความสบายที่เป็นอยู่ คนเรายอมเปลี่ยนเพราะมีความยากลำบากเกิดขึ้นมากกว่าที่จะยอมเปลี่ยนในขณะที่กำลังเสวยสุขกันอย่างเต็มอิ่ม ดังนั้น จึงเป็นธรรมดาที่การเปลี่ยนแปลงมักทำให้คนรู้สึกดีขึ้น อย่างน้อยก็ในช่วงแรกๆ ของการเปลี่ยนแปลงนั้น เพราะเรายอมเปลี่ยนเมื่อเราลำบากแล้ว แต่เมื่อเปลี่ยนแปลงไปแล้วสักพักหนึ่ง ความจริงจะค่อยๆ เริ่มปรากฏให้เห็นว่าในช่วงที่มีการเปลี่ยนแปลงนั้น จะมีความยากลำบากใหม่ที่เกิดขึ้นตามมา โดยเฉพาะการเปลี่ยนแปลงที่จะทำให้องค์กรเป็นไปในทางที่ดีขึ้น

อยากเปลี่ยนแปลงการทำงานให้ถูกอกถูกใจมหาลูกค้า หรือลูกค้าคนสำคัญมากขึ้น วิธีการทำงานแบบเดิมๆ คงไม่อาจยกระดับความพึงพอใจให้กับมหาลูกค้าได้ ต้องหาวิธีการทำงานแบบใหม่ ต้องปรับตัวเข้ากับวิธีใหม่ ต้องหาสมดุลใหม่ระหว่างหลักการกับความยืดหยุ่นสิ่งเหล่านี้ไม่ได้มาด้วยความสะดวกสบาย แต่ได้มาด้วยความมานะอดทนอย่างสูง ซึ่งหากการเปลี่ยนแปลงไปในทางที่ดีขึ้นนั้น มีหนทางที่ต้องใช้ความมานะอดทนมากมายเกินกว่าที่คนในองค์กรนั้นจะทนทานได้ การเปลี่ยนแปลงไปในทางที่ดีขึ้นก็ไม่เกิดขึ้น หรือหากว่ามีการเปลี่ยนแปลงที่ปราศจากความมานะอดทนเกิดขึ้น ก็จะเป็นเพียงการเปลี่ยนแปลงจากสิ่งที่เคยสร้างความย่ำแย่แบบหนึ่ง ไปสู่สิ่งที่จะทำให้เกิดความย่ำแย่อีกแบบหนึ่งเท่านั้น เมื่อมีความย่ำแย่แบบใหม่เกิดขึ้นกับผู้คน คนก็ร้องหาการเปลี่ยนแปลงใหม่อีก ยิ่งทุกคนยิ่งพยายามทำให้การเปลี่ยนแปลงไปสู่สภาพที่ดีกว่าต้องใช้ความมานะอดทนอย่างสุดที่ปุถุชนจะทานทนได้ โดยตั้งปลายทางของการเปลี่ยนแปลงนั้นไว้ที่ความสมบูรณ์แบบอย่างไร้ที่ติ ตั้งปลายทางไว้ที่สวรรค์ จนทำให้เส้นทางจากโลกมนุษย์ไปสวรรค์ยากเย็นเกินกำลังคนทั่วไป สุดท้ายก็ไม่มีใครยอมอดทนร่วมทางไปสวรรค์ด้วย บางคนเลยยอมให้มีการเปลี่ยนแปลงเพียงเพื่อย้ายจากทวีปหนึ่งที่มีโรคระบาดโรคหนึ่ง ไปสู่ทวีปใหม่ที่เต็มไปด้วยโรคระบาดอีกโรคหนึ่ง เปลี่ยนจากนรกแบบหนึ่งไปสู่นรกอีกแบบหนึ่ง เพราะต่างคนต่างช่วยกันทำให้เส้นทางไปสวรรค์ยากเย็นขึ้นจนใครๆ ก็ไปไม่ถึง เหมือนกับต่างคนต่างพูดกันคนละเรื่อง โดยต่างคนต่างไม่รู้ตัว คล้ายๆ กับเรื่อง Tower of Babel ที่เล่าขานสืบต่อกันมา

หากต้องการเปลี่ยนแปลงไปในทางที่ดีขึ้นต้องเริ่มต้นจากการยอมรับความจริงว่าเส้นทางสู่การเปลี่ยนแปลงนั้นยากกว่าอยู่กันแบบเดิมๆ ยอมรับว่าต้องการใช้ทรัพยากรและความมานะอดทนมากกว่าที่เคยสบายแบบเดิม และอย่าช่วยกันทำให้การเปลี่ยนแปลงนั้น ยากเย็นจนไม่มีทางไปถึง โดยเฉพาะการที่ต่างคนต่างอ้างไปถึงความสมบูรณ์แบบสุดขั้วไปในทางที่ตนคิด ตนเชื่อ เหมือนกับจะให้เราขับรถที่มีแต่หน้ารถสองด้าน หันไปในทางตรงข้าม ไม่มีท้ายรถ ซึ่งวิ่งไปไหนไม่ได้แน่นอน มีแต่รถไฟเท่านั้นที่มีด้านหน้าสองด้าน แต่รถไฟวิ่งได้เพราะมีราง คือมีเส้นทางที่กำหนดไว้ให้แล้ว แต่เราเชื่อกันว่าอนาคตไม่มีใครลิขิตไว้ล่วงหน้า รถที่มีแต่หน้ารถสองด้านจึงวิ่งไม่ได้ในเส้นทางที่ไม่มีใครลิขิตไว้ การเดินทางไปสู่อนาคตที่ดีกว่านั้น ปรากฏชัดเจนให้เห็นในอดีตหลายครั้งหลายคราว่าเป็นอนาคตที่ไม่ได้มีใครลิขิตไว้ล่วงหน้า ความเจริญก้าวหน้าหลายอย่างล้วนมาจากความสามารถในการที่จะได้คำตอบใหม่ที่ผสมผสานระหว่างความเชื่อสุดขั้วหลากหลายด้าน

ในทางตรงกันข้าม ความเชื่อสุดขั้วด้านใดด้านหนึ่งปรากฏในประวัติศาสตร์ให้เห็นหลายครั้ง หลายคราเช่นกันว่านำไปสู่ความย่ำแย่หรือความสูญเสียอย่างมหาศาล ดารานักแสดงที่โด่งดังในโลกนี้หลายคนเป็นลูกครึ่ง คนที่ผู้คนในโลกนี้เชื่อว่าเป็นคนที่ทำให้ชีวิตความเป็นอยู่ของผู้คนก้าวสู่ยุคใหม่ มีไอโฟน ไอแพดใช้กันอย่างกว้างขวาง คนที่จะทำให้วันหน้าเดินทางไปกลับดาวอังคารได้ง่ายกว่าเดินทางผ่านใจกลางมหานครบางแห่ง คนที่จะทำให้มีไฟฟ้าใช้กันอย่างสบายโดยไม่ต้องใช้เชื้อเพลิงที่ก่อให้เกิดภาวะโลกร้อน ประธานาธิบดีคนหนึ่งที่ผู้คนในบ้านเมืองของเขาเชื่อว่าทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงในทางที่ดีขึ้น ท่านเหล่านี้มีบิดามาจากทวีปหนึ่ง มารดามาจากอีกทวีปหนึ่ง เติบโตในสองทวีป ท่านเหล่านี้เติบโตขึ้นจากการผสมผสานความเชื่อสุดขั้วหลายด้านให้กลายเป็นคำตอบใหม่ที่ดีกว่าได้

เราจะไม่มีวันได้คำตอบใหม่ที่ดีกว่า หากคนที่ต้องมีส่วนร่วมในการเปลี่ยนแปลงนั้นปราศจากความไว้เนื้อเชื่อใจกัน การเปลี่ยนแปลงในทางที่ดีกว่าเกิดขึ้นไม่ได้ในกลุ่มคนที่ขาดความไว้วางใจกัน การเปลี่ยนแปลงในทางที่ดีขึ้นเกิดขึ้นได้เฉพาะในหมู่ผู้คนที่มีสติ และรู้จักสละอัตตาของตนในวาระอันสมควร การเปลี่ยนแปลงไปในทางสุดขั้วทางใดทางหนึ่งย่อมไม่แตกต่างไปจากหัวรถจักรรถไฟที่บางครั้งก็เดินหน้าไปด้านหนึ่ง บางครั้งก็เดินหน้าไปอีกด้านหนึ่ง แต่ไม่ว่าจะเปลี่ยนไปเดินหน้าทางใด ก็ล้วนแต่เป็นทางเดิมที่เคยมีอยู่ เคยไปถึงไหนก็ไปได้แค่นั้น ก้าวไกลไปหาโลกใหม่ไม่ได้ เปลี่ยนได้ด้วยการทำลายล้างกันและกัน แต่ทั้งคนแพ้ คนชนะก็ต่างยังติดอยู่บนเส้นทางเดิมด้วยกันทั้งสิ้น

ถ้าวันนี้ยากลำบากนัก จะต้องช่วยกันเปลี่ยนแปลงให้ได้ แต่ขอให้แน่ใจกันจริงๆ เถอะว่าข้างหน้าคือสวรรค์ที่เราอยากไป ไม่ใช่นรกขุมใหม่ที่หนีออกมายากเย็นกว่าเดิม