แพทเทิร์นของการสร้างนวัตกรรมขึ้นกับประเภทของธุรกิจ

คำถามนี้ได้รับคำตอบจากนักวิชาการที่ทำการวิจัยธุรกิจต่าง ๆ เพื่อศึกษาว่า ธุรกิจแต่ละประเภทจะมีวิธีการสร้างนวัตกรรมอย่างไรบ้างที่ประสบความสำเร็จในการนำเสนอนวัตกรรมที่เป็นที่ยอมรับในตลาด

ผลของการวิจัยระหว่างช่วงปี 1980 ถึง ราว ๆ ปี 2000 พบว่า มีแพทเทิร์นเฉพาะในกระบวนการสร้างนวัตกรรมที่เกิดขึ้นในธุรกิจประเภทต่าง ๆ ขึ้นจริง ราวกับเป็นแพทเทิร์นที่นักชีววิทยาใช้ในการแยกประเภทของสิ่งมีชีวิตเช่นพืชและสัตว์ออกเป็นสปีชีส์ต่างๆ

นักวิจัยที่ค้นพบว่า ลักษณะของวิธีการสร้างนวัตกรรมที่มีแบบฉบับเฉพาะในแต่ละประเภทธุรกิจที่ได้รับการยกย่องในหมู่ของนักวิชาการด้านนวัตกรรมศาสตร์ คือ ศ.คีธ พาวิตต์ (Keith Pavitt) จากมหาวิทยาลัยซัสเซสส์ ในประเภทอังกฤษ ซึ่งถือว่าเป็นปรมาจารย์ในการแยกแยะสปีชีส์ของกลุ่มธุรกิจด้วยวิธีการสร้างนวัตกรรมที่เป็นแบบฉบับ

จนได้รับการกล่าวถึงว่าเป็น นามานุกรม (Taxonomy) ของการแบ่งประเทภนวัตกรรม โดยมีพื้นฐานจากการศึกษาแหล่งที่มาชองเทคโนโลยีที่นำมาใช้สร้างนวัตกรรม ประเภทของธุรกิจ และ วิธีการปันส่วนผลประโยชน์ที่เกิดขึ้นจากการสร้างนวัตกรรม

การแบ่งกระบวนการสร้างนวัตกรรมในธุรกิจต่าง ๆ ตามแนวคิดอนุกรมวิธานของพาวิตต์ สามารถแยกแยะออกได้เป็นกลุ่มใหญ่ ๆ ดังนี้

1.การสร้างนวัตกรรมในกลุ่มธุรกิจที่ต้องรับเทคโนโลยีหรือนวัตกรรมมาจากผู้ขายวัตถุดิบหรือซัพพลายเออร์ซึ่งการสร้างนวัตกรรมในรูปแบบนี้ จะเกิดขึ้นกับบริษัทขนาดเล็กที่ไม่มีความสามารถในการทำวิจัยพัฒนาด้วยตัวเอง ต้องการได้องค์ความรู้หรือถ่ายทอดนวัตกรรมมาจากแหล่งอื่นภายนอกธุรกิจ ซึ่งได้แก่ซัพพลายเออร์หรือผู้ขายวัตถุดิบให้นั่นเอง

ตัวอย่างธุรกิจในกลุ่มนี้ที่เห็นได้ชัดเจนก็คือ กลุ่มธุรกิจขนาดเล็กที่เป็นผู้ผลิตสินค้าประเภทพลาสติกที่เป็นเจ้าของเครื่องจักรผลิตพลาสติก แต่มักจะได้รับการนำเสนอจากผู้ผลิตเม็ดพลาสติกที่ต้องลงทุนในการทำวิจัยเพื่อหาพลาสติกที่มีคุณสมบัติโดดเด่นใหม่ ๆ เพื่อนำมาขายต่อให้บริษัทผู้ผลิตผลิตภัณฑ์เครื่องใช้พลาสติกได้นำเสนอเป็นผลิตภัณฑ์นวัตกรรมที่มีความแปลกใหม่ออกสู่ตลาด

นอกจากธุรกิจผลิตผลิตภัณฑ์พลาสติกรายย่อย ในกลุ่มที่ใช้กลยุทธ์การได้มาซึ่งนวัตกรรมจากซัพพลายเออร์หรือผู้ผลิตวัตถุติบต้นทาง ได้แก่ ธุรกิจในอุตสาหกรรมการเกษตรรายย่อย อุตสาหกรรมรับเหมาก่อสร้าง หรือ อุตสาหกรรมสิ่งทอ เป็นต้น

2.การสร้างนวัตกรรมในกลุ่มธุรกิจผู้ผลิตสินค้าโภคภัณฑ์หรือการผลิต00ในปริมาณมาก (Mass Production) การสร้างนวัตกรรมของธุรกิจประเภทนี้ เช่น สินค้าอุปโภคบริโภค ซึ่งมักจะมีแนวทางในการสร้างนวัตกรรมจากการวิจัยพัฒนาภายในที่เป็นของธุรกิจเอง โดยไม่จำเป็นต้องพึงพาจากแหล่งภายนอก เนื่องจากธรรมชาติของผลิตภัณฑ์เป็นแบบพื้น ๆ ที่ผู้บริโภคมักจะคุ้นเคยอยู่แล้ว นวัตกรรมที่สร้างขึ้น จำเป็นต้องเกิดขึ้นจากภายในบริษัท และเป็นความลับ เพื่อป้องกันไม่ให้คู่แข่งนำไปลอกเลียนแบบได้

3.การสร้างนวัตกรรมที่เป็นการนำเสนอเครื่องจักรหรืออุปกรณ์เฉพาะด้านตัวอย่างเช่น บริษัทผู้ผลิตเครื่องจักรอัตโนมัติ หุ่นยนต์อุตสาหกรรม หรือ บริษัทผลิตเครื่องวัดความละเอียดสูง เครื่องมือวิเคราะห์ทางวิทยาศาสตร์หรือการแพทย์ ซึ่งนวัตกรรมจากบริษัทเหล่านี้ จะเป็นต้นทางสำหรับบริษัทที่เป็นธุรกิจเฉพาะหรือธุรกิจเทคโนโลยีใช้ในการต่อยอดไปยังผลิตภัณฑ์เดิมที่นำเสนอในตลาดอยู่แล้ว

4.การสร้างนวัตกรรมที่เกิดจากองค์ความรู้ด้านวิทยาศาสตร์ที่ค้นพบใหม่ธุรกิจประเภทนี้มักจะเป็นธุรกิจที่เรียกว่าสตาร์ทอัพ หรือธุรกิจไฮเทค ส่วนใหญ่มักจะตั้งบริษัทขึ้นรองรับงานวิจัยทางด้านวิทยาศาสตร์เพื่อที่จะแสวงหาโอกาสทางธุรกิจ ตัวอย่างเช่น บริษัทยา บริษัทที่ใช้นาโนเทคโนโลยี เทคโนโลยีชีวภาพ พลังงานรูปแบบใหม่ ฯลฯ เป็นต้น

5.การสร้างนวัตกรรมจากเทคโนโลยีสารสนเทศและโทรคมนาคมรวมถึงบริษัทที่นำเสนอเทคโนโลยีเกี่ยวกับการจัดการข้อมูลขนาดใหญ่หรือการใช้เทคโนโลยีปัญญาประดิษฐ์

6.การสร้างนวัตกรรมของธุรกิจบริการด้วยลักษณะของธุรกิจบริการที่มีความแตกต่างจากธุรกิจการผลิต การสร้างนวัตกรรมการบริการจะกว้างขวางและหลากหลายในมิติที่แตกต่างจากอุตสาหกรรมการผลิต ไม่ว่าจะเป็นในด้านแนวคิดใหม่ในการให้บริการ การสร้างช่องทางใหม่ในการสร้างปฏิสัมพันธ์ระหว่างผู้ให้และผู้รับบริการ วิธีการส่งมอบการบริการแบบใหม่ และมิติใหม่ของการใช้เทคโนโลยีในการให้บริการ เป็นต้น

จะเห็นได้ว่า หากจะพูดถึงการสร้างนวัตกรรมแบบลอย ๆ โดยไม่เจาะจงไปที่ประเภทของธุรกิจที่อ้างถึงว่าเป็นธุรกิจที่มีนวัตกรรมนั้น อาจสร้างความเข้าใจผิดอย่างมหาศาลให้แก่ผู้บริโภคโดยทั่วไป

ทำให้การใช้คำว่า “นวัตกรรม” กลายเป็นคำธรรมดา ๆ ที่ไม่สร้างความแปลกใหม่สำหรับใครเลย!!!!