จำเป็นต้องเปิดเมืองก่อนจะเกิดจลาจล

ก่อนที่พวกเขาจะตายก็อาจก่อเหตุที่คาดไม่ถึงขึ้นก็ได้ พิษเศรษฐกิจดูเหมือนจะร้ายแรงกว่าพิษไวรัสเสียอีก รัฐบาลต้องผ่อนคลายมาตรการปิดนั่น ล็อคนี่อย่างแน่นอน เพื่อให้ชีวิตเพื่อการหาเงินและใช้เงินยังดำเนินไปได้บ้าง แต่ก็ยังคงต้องระมัดระวังเชื้อโรคอย่างสูงสุดอยู่ดี สมดุลนี้เป็นเรื่องที่ยาก เพราะการระบาดรอบใหม่ก็ต้องเกิดอีกหลายระลอก เช่นเดียวกับการล็อคดาวน์ก็ต้องกลับมาอีกหลายครั้งเช่นกัน

หลังจากบังคับใช้มาตรการฉุกเฉินไปเดือนกว่า ประชาชนค่อนข้างปฏิบัติตามอย่างมีวินัย ขณะที่รายงานการติดเชื้อในประเทศก็ลดลง ก่อให้เกิดความรู้สึกผ่อนคลายชักไม่กลัวโรค แต่ขณะเดียวกัน ความทุกข์เข็ญอันเนื่องมาจากการขายของไม่ได้รุนแรงขึ้นทุกที การเยียวยาเป็นไปอย่างกระพร่องกระแพร่ง ส่วนคนที่ไม่เดือดร้อนเรื่องเงินก็อยากจะออกเดินทางกันแล้ว รัฐบาลไม่สามารถคงมาตรการความเข้มงวดเท่าเดิมต่อไปได้ เพราะอาจเกิดผลร้ายถึงขั้นจลาจลจากผู้หิวโหยและผู้เครียดจัด อาชญากรรมและการฆ่าตัวตายก็เยอะขึ้น ความรู้สึกของประชาชนที่กลัวไม่มีจะกินเหนือกว่ากลัวไวรัสนั้นเห็นได้จากการที่ประชาชนรวมตัวขอรับของแจก โดยไม่หวั่นว่าจะเป็นการชุมนุมที่เสี่ยงต่อการแพร่ระบาด และหลังจากการชุมนุมเหล่านั้นแล้วก็ไม่มีข่าวว่าเกิดการแพร่ระบาดแต่อย่างใด ก็ยิ่งทำให้ประชาชนกังขาต่อมาตรการที่เข้มงวดของรัฐด้วยว่าเกินไปหรือไม่

ถ้ารัฐบาลไม่ปล่อยให้ชีวิตดำเนินต่อไปได้ใกล้เคียงกับปกติ เศรษฐกิจของประเทศที่ย่ำแย่อยู่แล้วก็จะพังพินาศอย่างแน่นอน  จะกู้เงินมาอีกสักกี่เท่าก็ถมแทนกลไกธรรมชาติที่ปล่อยให้กิจกรรมทางเศรษฐกิจดำเนินไปไม่ได้ ถ้าเศรษฐกิจดิ่งจมมากไป การกอบกู้จะยิ่งยากกว่าเดิม ระหว่างเวลานั้นก็อาจจะเกิดการทนไม่ไหวกล้าต่อต้านรัฐบาลอย่างเป็นรูปธรรม สถานการณ์จะยิ่งเลวร้ายลงอีก แล้วถ้าถึงตอนนั้นก็จะวุ่นทั้งการสกัดกั้นการชุมนุมทั้งโรคระบาดที่จะแพร่กระจายไปทั่วในกลุ่มชน วิกฤตหลายชุดจะประเดประดังมาพร้อมกัน แต่รัฐจะค่อย ๆ เปิดได้ขนาดไหน

ตามที่คาดการณ์ พื้นที่ที่ไม่มีหรือแทบไม่มีคนติดเชื้อก็จะได้รับการผ่อนคลายก่อน ในที่นี่จะมีหลายจังหวัดที่เคยล็อคดาวน์กลับมาเปิดได้ ภาคส่วนที่เชื่อว่าถ้าปฏิบัติตามมาตรการพื้นฐานดี ๆ ก็จะอนุญาตให้กลับมาเปิดทำการได้ก่อน เช่น ร้านอาหาร ตลาดเปิด ส่วนที่ยังน่ากังขาแต่จำเป็นก็คงต้องอนุญาตเหมือนกัน อย่าง ร้านตัดผม ร้านทำฟัน เพราะคนปกติทำด้วยตนเองไม่ได้ หรือห้างสรรพสินค้าขนาดใหญ่ที่ใช้แอร์ในห้องปิด แต่อิทธิพลสูง มาตรการเคอร์ฟิวและขายเหล้าเพื่อป้องกันคนมั่วสุมถึงไม่ยกเลิกทั้งหมด แต่ก็ลดเวลาจำกัดลง ถ้าผ่อนคลายในลักษณะนี้ได้ สถานการณ์ก็น่าจะยังไม่เลวร้ายลง

แต่โรคนี้กินเวลายาวนานนัก อาจจะถึง 2-3 ปีกว่าจะปลอดภัย ธุรกิจที่ยังต้องปิดจะอยู่นานขนาดนั้นไม่ได้ แล้วก็จะให้เขาปรับตัวไปทำอย่างอื่นก็อาจไม่ได้ด้วย  เช่น สถานบันเทิงกลางคืนคงต้องเจ๊งกันไป การแข่งกีฬาคงทำได้แค่ในสนามปิดและหาเงินจากถ่ายทอดสดเอา งานประเพณีต้องยกเลิกต่อไปทั้งปีเหลือแค่พิธีการเล็กน้อย โรงเรียนก็ไม่กล้าเปิดอย่างเต็มที่ทุกวันเพราะเกรงเด็กติดเชื้อ ธุรกิจการบินคงไม่สามารถกลับมาบินได้เต็มร้อย เช่นเดียวกับธุรกิจท่องเที่ยวไปด้วย กิจกรรมใดที่เปิดได้ก็ต้องเต็มไปด้วยความเครียด ทันทีที่คนแห่ก็เข้าไปชุมนุมในกิจกรรมหรือสถานที่ใดมากเกินไป ก็ต้องหยุดกิจกรรมชั่วคราวทันที เรื่องแบบนี้ส่วนใหญ่น่าจะเกิดในสถานที่ท่องเที่ยว

การดำเนินการผ่อนคลายใดๆ ต้องเตรียมการชี้แจงและการบังคับใช้กฎหมายเชิงอะลุ่มอล่วยให้เหมาะสม เพราะต้องมีเสียงวิพากษ์วิจารณ์เชิงเปรียบเทียบอย่างแน่นอน คนที่ไม่พอใจก็อาจต่อต้านฝ่าฝืน เหมือนกับเรื่องการแจกเงินที่ได้บ้างไม่ได้บ้าง เจ้าหน้าที่ก็อย่าตึงกฎจนเกินไป ไม่เช่นนั้นน้ำผึ้งหยดเดียวอาจกลายเป็นเรื่องใหญ่

ถึงจะระมัดระวังอย่างไร ไวรัสยังคงร้ายแรงอยู่และอาจกลับมาระบาดอีกครั้งเมื่อไหร่ก็ได้ การกลับไปสู่มาตรการเข้มงวดจนถึงเข้มงวดกว่าเดิมก็อาจเกิดขึ้นได้เสมอและทันทีทันใดด้วย  การดำเนินการเช่นนี้จะเกิดความเครียดกับธุรกิจที่อาจกำลังฟื้นตัวก็อาจต้องซวดเซลงอีกครั้ง เศรษฐกิจที่กำลังจะผงกหัวขึ้นก็อาจฟุบกลับไป ภาพสถานการณ์เช่นนี้จะเกิดขึ้นตลอดห้วง 2- 3 ปี ต่อจากนี้ ทั้งรัฐ ทั้งภาคธุรกิจ และทั้งประชาชนต้องเข้าใจและระลึกอยู่เสมอ การเตรียมความพร้อมทั้งจิตใจ กำลังทรัพย์ และแผนสำรอง จึงเป็นสิ่งสำคัญจำเป็น

ไม่มีใครคาดการณ์ได้ว่าโลกหลังยุคโควิดจะเปลี่ยนแปลงไปมากเพียงไร ทราบแต่เพียงว่าต้องเปลี่ยนแปลงแน่ และบางอย่างอาจไม่สามารถกลับคืนเหมือนเช่นอดีตได้เลย เราต้องพร้อมสำหรับการเปลี่ยนแปลงนั้นให้มากที่สุดเท่าที่จะทำได้ การโอดครวญร้องขอนั้นกระทำได้ แต่อย่าฝากความหวังไว้กับผู้อื่นมากไปกว่าตัวเราเอง ถึงจะสะบักสะบอมสักเพียงไรก็ต้องสู้ไปจนถึงที่สุด