ชุดปัสตู เอกลักษณ์เครื่องแต่งกายในพระราชพิธี

     ผศ.ดร.สาระ มีผลกิจ อาจารย์โรงเรียนการท่องเที่ยวและบริการ มหาวิทยาลัยสวนดุสิต ผู้เชี่ยวชาญด้านประวัติศาสตร์บอกเล่าเรื่องราวความเป็นมาของชุด“ปัสตู”ว่า

     งานพระราชพิธีพระบรมศพในแต่ละครั้ง มีลำดับขั้นตอนอัญเชิญพระบรมโกศบรรจุพระบรมศพเพื่อถวายพระเพลิงพระบรมศพกลางมณฑลพิธีท้องสนามหลวง โดยพระราชยานคานหาม เริ่มตั้งแต่ที่นั่งดุสิตพระมหาปราสาทออกสู่ประตูเทวาภิรมย์ด้วยพระยานมาศ 3 ลำคาน ดังนั้นเจ้าพนักงานพลฉุดชัก คอยทำหน้าที่เคลื่อนย้ายพระบรมโกศบรรจุพระบรมศพไปจนถึงท้ายพระบรมมหาราชวัง โดยทำหน้าที่อยู่เกรินบันไดนาค เพื่ออัญเชิญพระบรมโกศบรรจุพระบรมศพขึ้น และชักลากราชรถทั้งด้านหน้าและด้านหลังเพื่อควบคุมให้ตรงตามกระบวนการที่กำหนดไว้ อย่างเช่น รูปแบบการเดิน การหยุดขบวนที่ต้องมีการฝึกซ้อมมาอย่างดี

     นอกจากนั้นแล้วสิ่งที่สำคัญอีกประการหนึ่ง คือ รูปแบบเครื่องแต่งกายสำหรับกำลังพลฉุกชักราชรถ มีข้อกำหนดไว้ตามพระราชประเพณี คือการสวมใส่ชุดที่เรียกว่าชุดปัสตู เท่าที่สืบค้นจากหลักฐานทางประวัติศาสตร์ที่มีบันทึกไว้ พบว่ามีการสวมใส่กันตั้งแต่สมัยกรุงศรีอยุธยา แต่ไม่มีปรากฏเรื่องสีของเสื้อผ้าว่าเป็นสีใด 

     ส่วนรองเท้าในยุคนั้นก็ยังไม่มีใส่ คนไทยจึงเดินด้วยเท้าเปล่า ต่อมาในยุครัตนโกสินทร์ สมัยรัชกาลที่ 4 และในรัชกาลที่ 5 มีการติดต่อกับชาวตะวันตกและเปิดรับวัฒนธรรมตามอย่างชาวยุโรปมากขึ้น ทำให้เครื่องแต่งกายของผู้คนเกิดการเปลี่ยนแปลงให้ดูทันสมัย ด้วยการสวมถุงเท้า รองเท้า ตามแบบสากลนิยมผสมผสานเข้ากับเครื่องแต่งกายแบบไทยที่เป็นทั้งเครื่องบ่งสถานะทางสังคม หรือแบ่งแยกหมู่เหล่าเพื่อความเป็นระเบียบเรียบร้อย  

     แม้แต่งานพระราชพิธีที่นำมาซึ่งความโศกเศร้าของพสกนิกร เครื่องแต่งกายของกำลังพลฉุดชักราชรถ ก็ได้รับอิทธิพลเช่นเดียวกัน สิ่งที่เห็นได้ชัด คือ การใส่ถุงเท้า รองเท้าหุ้มส้น เข้ากับชุดปัสตูที่มีรูปทรงโครงสร้างเสื้อผ้าสีแดงขลิบเหลือง ประกอบด้วยเสื้อแขนกระบอก กางเกงทรงกระบอก สวมหมวก ยังคงเอกลักษณ์ตามเดิมและยึดถือเป็นจารีตปฏิบัติ สืบทอดกันมาจนถึงปัจจุบัน