จี้รัฐเลิกใช้กม.ครอบงำ 'ภาคประชาสังคม'

จากกรณีคณะรัฐมนตรีได้มีมติเมื่อวันที่ 23 ก.พ.2564 อนุมัติหลักการของ ร่างกฎหมายว่าด้วยการดำเนินงานขององค์กรที่ไม่แสวงหารายได้หรือกำไรมาแบ่งปันกัน พ.ศ.....ตามที่สำนักงานคณะกรรมการกฤษฎีกาเสนอ  ทำให้มีข้อห่วงใยจากหลายภาคส่วนถึงเนื้อหาของกฎหมายฉบับนี้ ที่มีสาระสำคัญส่วนใหญ่เป็นการควบคุมและจำกัดการรวมกลุ่มของประชาชน มากกว่าการส่งเสริมให้ประชาชนมีความเข้มแข็ง

วันนี้ (15มิถุนายน ) ดร.เดชรัต  สุขกำเนิด นักวิชาการด้านเศรษฐศาสตร์ พลังของภาคประชาสังคม เปิดเผยว่า  'ภาคประชาสังคม' เป็นองค์กรที่ไม่แสวงหากำไร แต่ก็ถือเป็นสาขาหนึ่งของภาคเศรษฐกิจ ในประเทศที่เน้นคุณภาพชีวิตของประชาชน จะให้ความสำคัญกับภาคสังคมมาก

เพราะมีส่วนในการปิดช่องว่าง ตรวจสอบ ถ่วงดุล ในระบบ 'ทุนนิยม' ที่มักจะมีสินค้าและบริการหลายอย่างที่มีคุณค่า แต่ไม่ค่อยมีมูลค่า เช่น การอ่านหนังสือให้ลูก/เด็กฟังหรือการชวนเด็กๆ เล่นไม่มีมูลค่า แต่การส่งลูกไปเรียนพิเศษจะมีมูลค่า

• ไทยควรส่งเสริมให้ 'ภาคประชาสังคม'มีความเข้มแข็ง

ดังนั้น เพื่อให้ความสำคัญกับคุณภาพชีวิต ประเทศไทยควรส่งเสริมให้ภาคประชาชนมีความเข้มแข็ง เพราะถือเป็นสาขาหนึ่งของภาค 'เศรษฐกิจ' ซึ่งในช่วงปี 2554–2557 อัตราการเติบโตของสาขา 'ภาคประชาสังคม' ค่อนข้างดี คิดเป็นอัตราร้อยละ 5 ของ GDP โดยสัดส่วนค่อยๆ เพิ่มขึ้นจากร้อยละ 0.97 ในปี 2553 เป็นร้อยละ1.11 ในปี 2557

อย่างไรก็ตาม ตั้งแต่ปี 2558 เป็นต้นมา อัตราการเติบโตของสาขา 'องค์กรที่ไม่แสวงหากำไร' ก็ลดลงอย่างน่าตกใจ โดยปี 2558-2562 อัตราการเติบโตเพียงประมาณร้อยละ 1-2 ของ GDP ซึ่งลดจากร้อยละ 1.11 ในปี 2557 เหลือเพียงร้อยละ 1 ในปี 2562 สถานการณ์ย้อนกลับไปอยู่ที่เดิมเมื่อ 10 ปีก่อนหน้านั้น

จากข้อมูลที่มี อาจจะยังไม่สามารถระบุถึงปัจจัยที่ทำให้การเติบโตของสาขา'องค์กรที่ไม่แสวงหากำไร'ลดลงอย่างน่าตกใจ ซึ่งอาจจะเป็นปัจจัยทางนโยบาย ปัจจัยทางการเมือง ปัจจัยทาง 'เศรษฐกิจ' เช่น ภาวะเศรษฐกิจที่ชะลอตัว หรือปัจจัยทางสังคม ที่อาจจะมีผู้ให้ความสนใจในสาขานี้น้อยลง จึงต้องีการวิเคราะห์เชิงลึกต่อไป

• แนะรัฐไม่ควรออกกฎหมายมาครอบงำ 'ภารประชาสังคม'

“แต่ผมพอจะบอกได้ว่าสัญญาณดังกล่าวน่าจะเป็นสัญญาณที่ไม่ดีนัก ในภาวะที่สังคมไทยกำลังเผชิญปัญหา ความท้าทายทางสังคมมากขึ้นเรื่อย เช่น สังคมสูงวัย ความไม่มั่นคงในการทำงาน การเปลี่ยนแปลงภูมิทัศน์การเรียนรู้ของคนรุ่นวัยต่างๆ  จริงๆ แล้วเราควรต้องเร่งเสริมคุณค่า ให้เท่าทันกับมูลค่า ด้วยซ้ำ”ดร.เดชรัตน์ กล่าว

เพราะฉะนั้น แทนที่รัฐบาลจะออกกฎหมายมาครอบงำ 'ภาคประชาสังคม' รัฐบาลควรเร่งวางแผนพัฒนาสาขาองค์กรที่ไม่แสวงหากำไร ให้สามารถรังสรรค์คุณค่าเดิมและคุณค่าใหม่ เพื่อมาแก้ไขและรับมือกับความคุกคามและโอกาสใหม่ๆ ในสังคม ที่สาขาการผลิตอื่นไม่อาจทำได้ หรือแม้กระทั่ง สร้างปัญหาไว้ให้ 'ภาคสังคม' จะเหมาะสมกว่า