เจ้านายสายดาร์ค

ผลวิจัยจาก Manchester Business School ที่อังกฤษ ที่มีการแถลงถึงผลกระทบของการมีเจ้านายที่เป็นพิษ หรือที่ต่างชาติเรียกว่า Toxic Boss ส่งผลต่อพนักงานและตัวองค์กร

ก่อนที่เราจะไปดูผลวิจัยจาก Manchester เรามาดูอีกงานวิจัยหนึ่งที่ออกมาจาก Binghamton นะครับ 

เขาระบุว่าเจ้านายที่มีปัญหาหรือเจ้านายที่ไม่ดีนั้นมีอยู่ 2 ประเภท คือเจ้านายที่ไม่เก่ง กับ เจ้านายที่เป็นสายดาร์ค (Dark Boss) เจ้านายที่ไม่เก่งก็พบได้ทั่วๆ ไปครับ คืออาจจะไม่เก่งทั้งในเรื่องที่เกี่ยวกับงาน และไม่เก่งในเรื่องของความเป็นผู้นำ ส่วนเจ้านายสายดาร์คนั้น เป็นพวกมีพฤติกรรมที่มีพลังทำลายล้างสูง และเผลอๆ ชอบที่จะทำ หรือเห็นลูกน้องเจ็บปวด ทรมาน (ทั้งทางกายและใจ) ถ้าสรุปง่ายๆ คือเจ้านายสายดาร์คมักจะชอบหรือมีความสุขในการทำร้ายผู้อื่น

เจ้านายสายดาร์คมักจะชอบใช้ความกลัวในการควบคุมผู้ใต้บังคับบัญชา ขณะเดียวกันก็ทำตัวเหมือนพวก Bullies ตามโรงเรียนมัธยม ที่ชอบกดขี่ รังแกผู้อื่น และ ทำให้ลูกน้องได้รับความอับอาย

งานวิจัยของมหาวิทยาลัย Manchester ศึกษาจากกลุ่มตัวอย่าง 1,200 ตัวอย่างทั่วโลก และจากหลากหลายอุตสาหกรรม สรุปออกมาได้ว่า เจ้านายที่เป็นพิษ หรือเจ้านายสายดาร์ค จะแสดงออกถึงพฤติกรรม 2 แบบคือ Narcissistic หรือ ผู้ที่หลงตัวเอง ให้ความสำคัญกับตัวเอง กับ พฤติกรรมแบบ Psychopathic หรือ ผู้ที่มีอาการทางจิต ซึ่งไม่ว่าจะมีพฤติกรรมแบบใด ก็มักจะใช้อำนาจของความเป็นเจ้านายไปในทางที่ผิด และไม่ค่อยได้สนใจอารมณ์ ความรู้สึก หรือ ความคิดของผู้ใต้บังคับบัญชา

สิ่งที่น่าสนใจยิ่งไปกว่านั้น ก็คือ การศึกษาของมหาวิทยาลัย Manchester พบว่า ผลกระทบจากเจ้านายสายดาร์ค ไม่ได้มีต่อลูกน้องที่อยู่ใกล้ชิดเท่านั้น (จากงานวิจัยพบว่าลูกน้องที่ทำงานอย่างใกล้ชิดกับเจ้านายสายดาร์คจะมีโอกาสเกิดอาการ Depression หรือ เป็นโรคหดหู่ ซึมเศร้า) แต่ยังส่งผลกระทบต่อบุคลากรในระดับต่างๆ และส่งผลกระทบต่อวัฒนธรรมองค์กรอีกด้วย

จากงานวิจัยพบว่า ถ้าองค์กรใดมีเจ้านายสายดาร์ค หรือเจ้านายที่เป็นพิษ พนักงานจะกลายเป็นผู้ที่ช่างวิพากษ์วิจารณ์ผู้อื่น 

พนักงานจะแย่งกันเอาหน้าจากงานต่างๆ รวมทั้ง มีพฤติกรรมที่ก้าวร้าวต่อเพื่อนร่วมงานด้วยกัน และที่สำคัญคือเจ้านายที่มีพฤติกรรมที่ไม่ให้เกียรติผู้ใต้บังคับบัญชาไม่ได้เพียงส่งผลต่อขวัญ และกำลังใจของลูกน้องเท่านั้น แต่ยังส่งผลต่อการดำเนินงานขององค์กรอีกด้วย โดยมีการคาดการณ์ว่าเจ้านายสายดาร์ค หรือเจ้านายที่เป็นพิษ จะทำให้เกิดต้นทุนต่อพนักงาน 14,000ดอลลาร์ เนื่องจากการขาดผลิตภาพและขวัญ กำลังใจในการทำงานของพนักงาน

ในงานวิจัยของ Manchester เขาย้ำอยู่ตลอดเวลาครับว่า เจ้านายสายดาร์ค คือเจ้านายที่ทั้งมีความต้องการหรือปราถนาอย่างแรงกล้าต่อการมีอำนาจ แต่ขณะเดียวกันก็ขาดความเข้าใจต่อความคิด ความรู้สึกของบุคคลรอบข้าง (Empathy)

คำถามสำคัญคือ เมื่อเจอเจ้านายสายดาร์คแล้วจะทำอย่างไรดี 

นักจิตวิทยาชื่อ Ben Dattner ให้คำแนะนำไว้ครับว่า ต้องเริ่มต้นจากการไม่คาดหวังว่า จะได้รับการสนับสนุน การให้กำลังใจจากเจ้านายสายดาร์คเป็นอันขาด เพราะเจ้านายสายดาร์คจะหลง และให้ความสำคัญกับตนเองเป็นหลัก 

ขณะเดียวกันพนักงานก็ต้องพยายามคิดในแง่บวกมากๆ เนื่องจากผู้นำสายดาร์คนี้ก็มีความเก่งกาจบางอย่างอยู่ ดังนั้นการอยู่กับเจ้านายสายดาร์ค ก็อาจจะได้ฝึกฝนและเรียนรู้ในประสบการณ์บางอย่างจากคนเหล่านี้ ที่สำคัญคืออย่าไปแสดงตนเป็นปฏิปักษ์กับเจ้านายสายดาร์คครับ

จริงๆ ทางออกที่ดีที่สุดคืออย่าได้พบเจอเจ้านายสายดาร์คเลยครับ ด้วยลักษณะบุคลิกภาพของคนไทยก็มักจะไม่ค่อยมีอยู่แล้วครับ ดังนั้นขอให้โชคดีครับ