การตรวจสอบหนังสือรับรองถิ่นกำเนิดฟอร์มดีย้อนหลัง

ฐานการผลิตเดียว องค์ประกอบที่สำคัญคือให้สามารถเคลื่อนย้ายสินค้าได้อย่างเสรี โดยได้รับสิทธิพิเศษยกเว้นหรือลดหย่อนอากรขาเข้า และไม่มีข้อจำกัดในการนำเข้า ตามที่กำหนดในความตกลงการค้าสินค้าของอาเซียน (ASEAN TRADE IN GOODS AGREEMENT:;AGITA สินค้าที่จะได้รับสิทธิพิเศษ ต้องเป็นสินค้าที่มีถิ่นกำเนิดในประเทศสมาชิก การพิจารณาว่าสินค้าใดมีถิ่นกำเนิดในประเทศสมาชิกหรือไม่ เป็นไปตามกฎว่าด้วยถิ่นกำเนิดสินค้าตามที่บัญญัติไว้ในบทที่ 3 ของความตกลงการค้าสินค้าของอาเซียน สินค้าที่จะถือว่ามีถิ่นกำเนิดในประเทศสมาชิก ต้องเป็นไปตามข้อกำหนดหลักที่สำคัญสองหลักคือ

หลักที่หนึ่ง เป็นสินค้าที่ทั้งหมดได้มาหรือผลิตขึ้นในประเทศสมาชิก เช่น พืชและผลผลิตที่ปลูกหรือขึ้นและเก็บเกี่ยวได้ในประเทศสมาชิก สัตว์มีชีวิตที่เลี้ยง หรือเติบโตในประเทศสมาชิกรวมทั้งผลิตภัณฑ์ที่ได้จากสัตว์และพืชดังกล่าว สินแร่ต่างฯและผลิตภัณฑ์ที่ได้จากประเทศสมาชิก เป็นต้น

หลักที่สอง เป็นสินค้าที่ผลิตหรือแปรสภาพในประเทศสมาชิกโดยใช้วัตถุดิบนำเข้าจากประเทศอื่นที่ไม่ใช่ประเทศสมาชิกทั้งหมดหรือบางส่วน โดยมีมูลค่าสัดส่วนการผลิตหรือการแปรสภาพเป็นไปตามหลักเกณฑ์ที่กำหนดไว้ในกฎว่าด้วยถิ่นกำเนิดสินค้า อย่างไรก็ตามสินค้าที่ผ่านการการดำเนินการหรือกระบวนการเพียงเล็กน้อยในประเทศสมาชิก คือ การเก็บหรือถนอมสินค้าให้อยู่ในสภาพดี เพื่อการขนส่งหรือเก็บรักษา การอำนวยความสะดวกในการขนส่งสินค้าทางเรือ หรือการขนส่งอื่นใด การบรรจุหีบห่อหรือเสนอสินค้าเพื่อการจำหน่าย เพียงแค่นี้จะไม่ถือว่าสินค้านั้นมีแหล่งกำเนิดในประเทศสมาชิก

ตามข้อ38ของ ความตกลงการค้าสินค้าของอาเซียน กำหนดว่าสินค้าที่มีถิ่นกำเนิดในประเทศสมาชิก ที่จะได้รับสิทธิพิเศษลดหย่อนหรือยกเว้นอากรขาเข้าของประเทศสมาชิกที่นำเข้า ต้องมีหนังสือรับรองถิ่นกำเนิดสินค้า (ฟอร์มดี) ตามที่กำหนดในภาคผนวก7 ซึ่งออกโดยหน่วยราชการของประเทศสมาชิกผู้ส่งออกที่ได้รับมอบหมายไปแสดงต่อ พนักงานศุลกากรของประเทศสมาชิกที่นำเข้าด้วย

การออกหนังสือรับรองถิ่นกำเนิดสินค้า การแสดงหนังสือรับรองถิ่นกำเนิดสินค้าฟอร์มดี มีขั้นตอนวิธีปฏิบัติตามที่กำหนดในระเบียบปฏิบัติเกี่ยวกับหนังสือรับรองถิ่นกำเนิดสินค้าในภาคผนวก8 ของความตกลงการค้าสินค้าของอาเซียน

สำหรับการนำเข้าสินค้า ที่มีหนังสือรับรองถิ่นกำเนิดสินค้าฟอร์มดีไปแสดงต่อพนักงานศุลกากรของประเทศที่นำเข้า เพื่อใช้สิทธิพิเศษในการยกเว้นหรือลดหย่อนภาษีนั้น ไม่ก่อให้เกิดสิทธิเด็ดขาดที่จะได้รับการยกเว้นหรือลดหย่อนอากรขาเข้า ตามระเบียบปฏิบัติเกี่ยวกับหนังสือรับรองถิ่นกำเนิดสินค้าในภาคผนวก8 ของความตกลงการค้าสินค้าของอาเซียน ในข้อ 18 นั้น นอกเหนือจากการสุ่มตรวจตามปกติแล้ว หากมีเหตุอันควรสงสัยถึงความถูกต้องแท้จริงของหนังสือรับรองถิ่นกำเนิดสินค้า ฟอร์มดี ทางการของประเทศนำเข้าอาจร้องขอให้ทางการของประเทศที่ส่งออกดำเนินการตรวจสอบ ย้อนหลัง โดยให้ส่งหนังสือรับรองถิ่นกำเนิดฟอร์มดีนั้นพร้อมรายละเอียดของเหตุแห่งความสงสัยนั้นไปด้วย หน่วยงานที่ออกหนังสือรับรองของประเทศส่งออกจะต้องดำเนินการตามที่ร้องขอโดยทันที และต้องแจ้งผลการตรวจสอบให้ทราบภายในเก้าสิบวัน นับแต่วันที่ได้รับคำร้องขอ

ในระหว่างที่รอผลการตรวจสอบจากประเทศผู้ส่งออก ทางการศุลกากรของประเทศผู้นำเข้าอาจระงับการการให้สิทธิพิเศษไว้ก่อน และอาจตรวจปล่อยสินค้าให้ผู้นำเข้าไปก่อนโดยกำหนดมาตรการทางบริหารตามที่เห็นว่าจำเป็นก็ได้ แต่ทั้งนี้สินค้าดังกล่าวต้องไม่อยู่ในข่ายต้องห้ามหรือมีข้อจำกัดในการนำเข้า หรือไม่ใช่กรณีที่เป็นการฉ้อฉล

หน่วยงานที่มีอำนาจของประเทศผู้ส่งออก จะต้องส่งผลการตรวจสอบดังกล่าวไปยังประเทศที่นำเข้าโดยเร็ว โดยประเทศสมาชิกที่นำเข้าจะเป็นผู้พิจารณาว่า สินค้านั้นมีถิ่นกำเนิดในประเทศสมาชิกที่ส่งออกหรือไม่ ทั้งนี้กระบวนการตรวจสอบย้อนหลังทั้งหมด รวมถึงขั้นตอนการแจ้งผลให้หน่วยงานผู้มีอำนาจของประเทศสมาชิกที่นำเข้าทราบจะต้องดำเนินการให้เสร็จสิ้นภายในหนึ่งร้อยแปดสิบวัน

ถ้าหากทางการของประเทศที่นำเข้า ยังไม่พอใจในผลการตรวจสอบของทางการของประเทศที่ส่งออก อาจร้องขอเป็นกรณีพิเศษ ไปตรวจสอบยังสถานที่ทำการของผู้ผลิตผู้ส่งออกในประเทศผู้ส่งออกตามที่กำหนดในข้อ 19 ความตกลงการค้าสินค้าของอาเซียนก็ได้ กระบวนการไปตรวจสอบยังประเทศผู้ส่งออก รวมทั้งเวลาที่ใช้ในการตรวจสอบและการพิจาณาวินิจฉัยว่าสินค้านั้นมีแหล่งกำเนิดในประเทศผู้ส่งออกหรือไม่ ต้องใช้เวลาไม่เกิน 180วัน ระหว่างนั้นก็สามารถระงับสิทธิพิเศษของสินค้านั้นต่อไปได้

ข้อสรุป การนำเข้าสินค้าที่มีหนังสือรับรองถิ่นกำเนิด ฟอร์มดี ไปแสดงต่อเจ้าพนักงานศุลกากรในการนำเข้าไม่ก่อให้เกิดสิทธิเด็ดขาดที่จะต้องได้รับสิทธิพิเศษ เพราะหากทางการศุลกากรของประเทศที่นำเข้า มีเหตุอันควรสงสัยถึงความถูกต้องแท้จริงของหนังสือรับรองถิ่นกำเนิดสินค้านั้น ก็สามารถระงับการให้สิทธิพิเศษไว้ก่อน และร้องขอให้ทางการของประเทศผู้ส่งออกตรวจสอบย้อนหลังหรือไปตรวจสอบยังประเทศผู้ส่งออกก็ได้ และหากมีหลักฐานอันควรเชื่อได้ว่ามีการฉ้อฉล หรือทำผิดกฎหมาย เช่นสำแดงเท็จ ก็สามารถระงับการให้สิทธิพิเศษและดำเนินการตามกฎหมายของประเทศนำเข้ากับผู้นำเข้า ตามที่กำหนดในความตกลงการค้าสินค้าของอาเซียน ภาคผนวก 8 ได้