TIP Report 2015 : ได้เวลาประเมินตัวเองให้เป็นสากลทุกเรื่อง

 เมื่อคืนวันจันทร์ว่าด้วยการค้ามนุษย์หรือ Trafficking in Persons (TIP Report) ที่ให้ไทยยังอยู่ในระดับ 3 คือแย่ที่สุดเหมือนปีที่แล้ว

ทั้ง ๆ ที่รัฐบาลไทยยืนยันว่าได้พยายามออกกฎหมาย ตามไล่ล่า จับกุมและดำเนินคดีกับแก๊งค้ามนุษย์อย่างแข็งขัน

ทางสถานทูตสหรัฐ บอกก่อนหน้านี้ว่าความเอาจริงเอาจังที่ฝ่ายไทยได้ทำในช่วงหลังนั้นเกิดขึ้นหลังวันที่ 31 มีนาคมปีนี้ซึ่งเป็นเส้นตาย “ปิดเล่ม” รายงานประจำปี 2015

ดังนั้นกิจกรรมใหม่ ๆ ที่ไทยทำในช่วงหลังก็จะได้รับการพิจารณาสำหรับรายงานของปี 2016 เป็นต้นไป

แต่สหรัฐคงต้องอธิบายว่ามาตรฐานที่ใช้กับไทยนั้นใช้กับประเทศอื่น ๆ เหมือนกันหมดจริงหรือไม่... หรือมีเรื่องผลประโยชน์ทางการเมืองและเศรษฐกิจแฝงเข้ามาด้วยหรือเปล่า

โดยเฉพาะกรณีมาเลเซียและคิวบาที่ได้รับการ “ยกระดับ” จาก Tier 3 เป็น Tier 2 Watch List หรือระดับสองที่ต้องเฝ้ามองซึ่งเท่ากับดีขึ้นกว่าปีก่อนหน้านี้ และหลบเลี่ยงการที่อาจจะถูกประธานาธิบดี บารัก โอบามาใช้อำนาจตามกฎหมายคว่ำบาตรทางเศรษฐกิจและการเมืองอย่างอื่นได้

ไทยเราโดน Tier 3 ซึ่งหมายความว่าภายใน 90 วันประธานาธิบดีสหรัฐฯยังอาจจะตัดสิน “ลงโทษ” ได้ด้วยวิธีการด้านเศรษฐกิจและสังคมอื่น ๆ เพราะถือว่าไม่ช่วยกันป้องกันและจัดการการค้ามนุษย์ตามมาตรฐานของอเมริกา

มาเลเซียได้รับเลื่อนจาก Tier 3 เป็น Tier 2 ปีนี้ถือว่าผิดปกติ เพราะฝ่ายไทยยืนยันว่าไทยทำอะไรในเรื่องนี้มากกว่ามาเลเซียแน่นอน แม้ในรายงานปีนี้ก็ยังดูขัด ๆ อยู่เพราะด้านหนึ่งบอกว่าสถานภาพเรื่องนี้ดีขึ้น แต่อีกด้านหนึ่งก็บอกว่าตลอดปีที่ผ่านมามีคำพิพากษาตัดสินลงโทษผู้กระทำผิดเรื่องนี้เพียงสามราย

และร่างกฎหมายต่อต้านการค้ามนุษย์ของมาเลเซียก็ไม่ผ่านการพิจารณาของรัฐสภามาเลเซียแต่อย่างไร

เป็นที่รู้กันว่ามีการ “ยื่นหมูยื่นแมว” กับมาเลเซียเรื่อง TIP กับ TPP (Trans-Pacific Partnership) ซึ่งเป็นโครงการที่วอชิงตันผลักดันทั่วโลกให้มาร่วมเรื่องเขตการค้าเสรี ถึงวันนี้มีทั้งหมด 12 ประเทศที่ร่วมเจรจา สหรัฐฯต้องการให้มาเลเซียร่วมข้อเสนอนี้เพื่อแลกกับการยกระดับใน TIP

เป็นคนละเรื่องเดียวกันจริง ๆ

นักข่าวถามรองรัฐมนตรีต่างประเทศ ซาราห์ ซีวอล ว่าเรื่องมาเลเซียมีปัจจัยการเมืองเข้ามาเกี่ยวกับการพิจารณา TIP Report หรือไม่ แต่เธอไม่ยอมตอบคำถามตรง ๆ เพียงบอกว่าการจัดลำดับเป็นไปตามความคืบหน้าของแต่ละประเทศ และลำดับ Tier 2 แปลว่ายังมีเรื่องที่มาเลเซียต้องปรับปรุงอยู่

ไทยเรายังไม่ได้เข้าร่วม TPP เพราะมีคำเตือนว่าเราจะตกอยู่ในสภาวะเสียเปรียบในหลาย ๆ ด้าน ต้องศึกษาวิเคราะห์ผลดีผลเสียให้รอบคอบก่อน

กรณีคิวบายิ่งชัดเจน เพราะปีนี้เป็นครั้งแรกใน 54 ปีที่ TIP Report เลื่อนประเทศนี้จาก “บัญชีดำ” Tier 3 มาเป็น Tier 2 เฝ้าระวังหน้าตาเฉย

ไม่ต้องถามไถ่ให้มากก็รู้ว่าเหตุผลคืออะไร เพราะสหรัฐเพิ่งฟื้นฟูสัมพันธ์ทางการทูตกับคิวบา ต้องการจะเอาใจกันหลาย ๆ ด้าน

จึงไม่ต้องแปลกใจหากมีคนวิเคราะห์ว่าสหรัฐใช้มาตรฐานเรื่องผลประโยชน์ทางการเมืองและเศรษฐกิจเฉพาะตนมา “จัดลำดับ” ประเทศต่าง ๆ ในทุกเรื่องรวมถึงเรื่องค้ามนุษย์ด้วย

สำหรับรัฐบาลไทย การกำจัดการค้ามนุษย์เป็นหน้าที่และความรับผิดชอบโดยไม่ต้องให้ประเทศอื่นใดมาจัดลำดับหรือกำหนดกฎกติกา เพราะนี่เป็นอาชญากรรมร้ายแรงที่สังคมที่พัฒนาแล้วจะไม่ยอมรับ

ประเด็นค้ามนุษย์ในไทยมิได้มีเพียงเรื่องโรฮิงญา หรือลูกเรือประมงที่กำลังเป็นประเด็นกับสหภาพยุโรปว่าด้วย IUU (Illegal, Unreported, Unregulated) เท่านั้น หากแต่ยังมีเรื่องค้ามนุษย์ในด้านอื่น ๆ เช่นการค้าประเวณี, ค้าขายเด็ก, และกิจกรรมในการเกษตรอีกไม่น้อยที่ภาคประชาสังคมทั้งไทยและต่างประเทศจับตาดูอยู่อย่างใกล้ชิด

จึงเป็นหน้าที่ของทางการไทยที่จะต้องเร่งดำเนินการอย่างเคร่งครัดและจริงจัง มีการประเมินตนเองร่วมกันระหว่างภาครัฐกับเอกชน และภาคประชาสังคมเองตลอดเวลาโดยไม่จำเป็นต้องเกี่ยวพันกับ TIP Report ของสหรัฐแต่อย่างไร

ได้เวลาที่ประเทศไทยจะทำทุกอย่างได้มาตรฐานสากล ไม่ว่าจะเป็นเรื่องความปลอดภัยด้านการบิน การประมง ค้ามนุษย์ ต่อต้านคอร์รัปชันและความเป็นประชาธิปไตยอย่างแท้จริงในเนื้อหา มิใช่แต่เพียงรูปแบบเท่านั้น!