งานฝีมือที่ถูกลืมในพม่า

เมืองสกาย ได้ชื่อว่าเป็นบ้านพี่เมืองน้องด้านวัฒนธรรมกับเมืองมัณฑะเลย์ แหล่งท่องเที่ยวยอดนิยมทางตอนกลางของพม่า เป็นเมืองที่นักท่องเที่ยวสามารถมาปีนเนินเขาสกายอันโด่งดัง และชมงานศิลปะท้องถิ่นอย่างเครื่องปั้นดินเผาและของเล่นกระดาษ

หากมองโดยรวมแล้ว สกายถือเป็นเมืองที่เงียบสงบ อาจเป็นเพราะมีเจดีย์ สิ่งก่อสร้างทางศาสนารายล้อมอยู่รอบเมือง แต่สิ่งที่แอบแฝงอยู่ คือ การต่อสู้ดิ้นรนเอาตัวรอดของชาวบ้านโดยเฉพาะกลุ่มช่างฝีมือ

สองข้างทางถนนสายหลักที่มุ่งสู่เจดีย์กวงมูดอว์ เต็มไปด้วยเครื่องปั้นดินเผา ตั้งแต่แก้วน้ำไปจนถึงกระถางดอกไม้ ที่นี่เป็นศูนย์กลางการผลิตหม้อสกาย ที่มีกิตติศัพท์เรื่องใส่น้ำดื่มแล้วทำให้น้ำเย็นตลอดเวลา

แต่แม้จะมีชื่อเสียงปานใด ช่างปั้นหม้อยังต้องดิ้นรนขายสินค้าของตนในตลาดกลางเมืองใหญ่ เพราะลูกค้ามีทางเลือกมากขึ้นในการซื้อตู้เย็นหรือเครื่องทำน้ำเย็น บางคนยอมแพ้เลิกทำงานฝีมือหันไปเปิดร้านขายของชำ หรือไม่ก็ออกไปหางานทำในต่างประเทศ

ไม่ไกลจากบ้านปั้นหม้อ เป็นโรงงานทำเครื่องเงินเล็ก ๆ ภายในมีคนงานหนุ่มราว 10 คน ใช้สิ่วแกะภาพพระพุทธรูปลงบนขันเงิน อีกมุมหนึ่งชายสองคนหล่อแบบแท่งเหล็กใกล้เตาเผา

ช่างเครื่องเงินในเมืองสกายสร้างสรรค์เครื่องประดับงดงาม ของที่ระลึก และตะเกียงตั้งโต๊ะได้โดยไม่ต้องใช้เครื่องมือทันสมัย เป็นงานประดิษฐ์ที่ต้องใช้แรงงานอย่างเข้มข้น แต่ลูกค้าชาวพม่าผู้มั่งคั่ง ต้องการจะจ่ายแพงขึ้นเพื่อซื้อเครื่องเงินหรูหราที่สามารถสวมในงานพิธีทางศาสนาและงานแต่งงานได้ด้วย

ปกติร้านเครื่องเงินมักคราคร่ำไปด้วยนักท่องเที่ยวทั้งชาวต่างชาติและชาวพม่า แต่การขาดแคลนแรงงานฝีมือถือเป็นเรื่องท้าทายอนาคตของธุรกิจ

หัวหน้าช่างเครื่องเงิน "นายมิน นะอิง" เล่าว่า แรงงานฝีมือมีรายได้ขั้นต่ำ 5,000 จ๊าตต่อวัน แต่ก็หาได้ยากมากเพราะคนหนุ่มสาวไม่ค่อยสนใจการทำเครื่องเงิน พวกเขาอยากทำงานบริษัทหรือไปทำงานต่างประเทศมากกว่า

ขณะเดียวกันผู้ผลิตของเล่นกระดาษก็ต้องเผชิญกับการแข่งขันที่สูงมากจากต่างประเทศ ของเล่นกระดาษโบราณของพม่าส่วนใหญ่ผลิตจากเมืองสกาย แต่ของเล่นพลาสติก และตุ๊กตายัดนุ่นจากต่างประเทศเข้ามาครองตลาดของเล่นมากขึ้น

ปัจจุบันเหลือผู้ผลิตของเล่นกระดาษเพียง 5-6 รายในเมืองสกาย หลายคนกังวลว่าอาจไม่สามารถทำธุรกิจต่อไปได้ตลอดปีนี้ เพราะคำสั่งซื้อส่วนใหญ่เกิดขึ้นปีละครั้งในเทศกาลไหว้พระเจดีย์ช่วงออกพรรษา

ช่างทำของเล่นกระดาษ "นางทิน มิน ยี" เล่าว่า ช่างฝีมือหลายคนต้องเปลี่ยนอาชีพ ตลาดของเล่นกระดาษก็ย่ำแย่ด้วย เธอต้องเปิดร้านขายของชำเพื่อเอาตัวรอด แต่ยังทำของเล่นกระดาษที่เธอรักต่อไป แม้จะไม่มีใครซื้อของเล่นชนิดนี้ก็ตาม