คุยกับ ‘สีหศักดิ์ พวงเกตุแก้ว’ ทำไมต่างชาติมองไทยแค่ อาหารดี ท่องเที่ยวเด่น ?

จากประเทศที่เคยเป็นศูนย์กลางภูมิภาค สู่ภาพลักษณ์ "แค่มีอาหารอร่อย คนดี และท่องเที่ยวสวย" รัฐมนตรีว่าการกระทรวงการต่างประเทศเปิดใจถึงวิกฤตการทูตไทย และเส้นทางกลับสู่เวทีโลก

นายสีหศักดิ์ พวงเกตุแก้ว รัฐมนตรีว่าการกระทรวงการต่างประเทศ ให้สัมภาษณ์พิเศษในรายการ "เนชั่นอินไซต์" โดยเขาเริ่มอธิบายว่า "สถานะของไทยในเวทีโลกลดลงอย่างชัดเจน" เขากล่าวด้วยน้ำเสียงจริงจัง พร้อมอธิบายเสริมว่า "ตอนนี้เราถูกมองแค่ว่าเป็นประเทศที่มีคนดี อาหารอร่อย และการท่องเที่ยวดี ไม่มีอะไรมากไปกว่านั้น"

ด้วยประสบการณ์ในฐานะอดีตเอกอัครราชทูต ณ กรุงปารีส รมว.สีหศักดิ์เล่าว่า เมื่อชาวยุโรปพูดถึงภูมิภาคอินโด-แปซิฟิก พวกเขามักนึกถึงอินโดนีเซีย สิงคโปร์ มาเลเซีย และเวียดนาม "แต่แทบไม่มีใครพูดถึงไทยเลย" 

เรื่องนี้ไม่ได้เกิดขึ้นเพียงแค่ชั่วข้ามคืน รมว.ย้อนไปดูประวัติศาสตร์ว่า หลังสงครามโลกครั้งที่สอง ไทยกับเกาหลีใต้มีขนาดเศรษฐกิจใกล้เคียงกัน แต่วันนี้เกาหลีใต้พัฒนาไปไกลจนเป็นผู้นำในด้านเศรษฐกิจ เทคโนโลยี และพลังทางวัฒนธรรม

"ไม่ต้องไปไกลถึงเกาหลี แค่มองประเทศเพื่อนบ้าน อินโดนีเซียอยู่ใน G20 ส่วนสิงคโปร์แม้เล็ก แต่อิทธิพลใหญ่โต หรือมาเลเซียเป็นผู้นำโลกมุสลิม ส่วนเวียดนามดำเนินนโยบายการค้าเสรีและทำข้อตกลงทางการค้ากับหลายประเทศ ขณะที่ไทย เราถูกมองว่าขาดความคล่องตัว และไม่กล้าตัดสินใจ"

รมว.สีหศักดิ์วิเคราะห์ว่า มีสามปัจจัยหลักที่ทำให้ไทยสูญเสียบทบาทในเวทีโลก ปัจจัยแรกคือการเมืองไม่มั่นคง การรัฐประหารซ้ำแล้วซ้ำเล่าทำให้ประเทศตะวันตกลดระดับความสัมพันธ์กับเรา ความไว้วางใจหายไป แล้วบทบาทก็หายตามไปด้วย ปัจจัยที่สองคือเศรษฐกิจเติบโตช้า เราเติบโตช้ากว่าประเทศเพื่อนบ้าน และที่สำคัญ เราไม่มีจุดเด่นที่ชัดเจนให้โลกจดจำ ส่วนปัจจัยสุดท้ายคือการทูตขาดความเชิงรุก เรามักอยู่ในฐานะตั้งรับมากเกินไป ไม่ออกไปหาโอกาสหรือสร้างพันธมิตรใหม่ๆ

แผนฟื้นฟู 4 เดือน: หกมาตรการเปลี่ยนเกม

เพื่อฟื้นบทบาทของไทย กระทรวงการต่างประเทศได้จัดทำแผนระยะสั้น 4 เดือน โดยกำหนดหกมาตรการหลัก มาตรการแรกคือ "At Home First" หรือการสร้างเอกภาพภายใน

"การต่างประเทศต้องเริ่มจากความเข้มแข็งภายในประเทศ" รมว.อธิบาย พร้อมกล่าวเสริมว่า "ถ้ารัฐบาลไม่มั่นคงหรือขาดเอกภาพ เราก็ไม่มีทางต่อรองในเวทีระหว่างประเทศได้"

มาตรการที่สองคือการทูตเชิงรุก ไทยต้องหยุดนั่งรอ ต้องมองหาโอกาสและใช้ความสามารถในการดำเนินนโยบายต่างประเทศเชิงรุก โดยเฉพาะในช่วงที่มหาอำนาจแข่งขันกัน นี่คือโอกาสเพิ่มอำนาจต่อรองของเรา

ส่วนมาตรการที่สามคือการทูตเศรษฐกิจ ซึ่งรมว.เน้นว่าเป็นมาตรการที่สำคัญที่สุด

"เราจะจัดทำยุทธศาสตร์การทูตเศรษฐกิจภายในสัปดาห์หน้า" เขาบอก

ภารกิจคือปรับบทบาทกระทรวงจากหน่วยงานที่ทำแต่งานพิธีการ มาเป็นหน่วยขับเคลื่อนเศรษฐกิจจริงจัง เปิดโอกาสทางธุรกิจ พัฒนาเจ้าหน้าที่ให้เข้าใจเทคโนโลยีใหม่ เช่น AI เศรษฐกิจดิจิทัล และเศรษฐกิจสีเขียว พร้อมเปิดเวทีให้ภาคเอกชนเข้ามามีส่วนร่วม

มาตรการที่สี่คือการแสดงบทบาทในประเด็นภูมิภาค โดยเฉพาะปัญหาเมียนมาและกัมพูชา ซึ่งกระทบโดยตรงต่อไทยทั้งเรื่องผู้ลี้ภัยและการค้าชายแดน

"ไทยจะมีบทบาทเชิงรุกในการผลักดันให้ทุกฝ่ายมานั่งคุยกัน" 

มาตรการที่ห้าคือการรักษาสมดุลอย่างมีศักดิ์ศรี ไทยต้องรักษาดุลระหว่างสหรัฐอเมริกาและจีน โดยไทยจะไม่เอนเอียงฝ่ายใด แต่จะรักษาผลประโยชน์ของประเทศในภูมิภาคให้มั่นคง 

ส่วนมาตรการสุดท้ายคือการสื่อสารอย่างโปร่งใส กล่าวคือประชาชนต้องเข้าใจบทบาทและประโยชน์ของการดำเนินนโยบายต่างประเทศ "เราต้องทำให้การทูตเป็นเรื่องใกล้ตัวและมีส่วนร่วมของสังคมไทยมากขึ้น"