ต่างชาติวิเคราะห์ ‘สหรัฐ’ ได้เปรียบ ‘อาเซียน’ ภาษี 0% ได้ประโยชน์น้อย
บลูมเบิร์ก อีโคโนมิกส์ วิเคราะห์ ‘สหรัฐ’ ได้เปรียบในดีลการค้าครั้งนี้ 'อาเซียน’ ได้ประโยชน์จากการยกเว้นภาษีนำเข้าเหลือ 0% เพียงน้อยนิด ทำให้ ‘แร่หายาก’ ไพ่ใบเด็ดต่อรองสหรัฐ
บลูมเบิร์ก อีโคโนมิกส์ วิเคราะห์ “ข้อตกลงทางการค้า” ล่าสุดระหว่างรัฐบาลของประธานาธิบดี “โดนัลด์ ทรัมป์” กับกลุ่มประเทศสมาชิก “อาเซียน” โดยมีข้อสรุปที่น่าเป็นห่วงว่า ประเทศอาเซียนอาจได้รับผลประโยชน์จากข้อตกลงนี้น้อยมาก เมื่อเทียบกับสิ่งที่สหรัฐจะได้รับกลับไป ซึ่งมีความได้เปรียบเหนืออาเซียน
นักเศรษฐศาสตร์ที่นำโดย นิโคล กอร์ตัน-คาราเทลลี และทามารา แมสต์ เฮนเดอร์สัน กล่าวในรายงานการวิจัย ชี้ว่า ข้อตกลงการค้าที่สหรัฐทำกับ 4 ประเทศในอาเซียนนั้นอาจไม่ได้ช่วยลดกำแพงภาษีศุลกากรที่ประเทศอาเซียนต้องเผชิญจากการส่งออกสินค้าไปยังสหรัฐได้อย่างเป็นรูปธรรม เนื่องจาก 3 ด้านสำคัญด้วยกัน
รายการยกเว้นภาษีแคบเกินไป
หากการเจรจายังคงยึดติดกับรายการยกเว้นภาษีศุลกากรที่สหรับเสนอมาแต่เดิม ข้อตกลงจะไม่สามารถลดภาษีศุลกากรที่อาเซียนต้องจ่ายได้
ข้อตกลงกัมพูชาเป็น 'ลางไม่ดี'
กรอบข้อตกลงการค้าต่างอ้างอิงถึง รายการสินค้าที่อาจได้รับการยกเว้นภาษีชุดเดียวกัน ซึ่งเป็นชุดที่สหรัฐเคยเปิดเผยไว้แล้วเมื่อเดือนก.ย. นั่นหมายความว่า การผ่อนปรนภาษีใดๆ ที่อาเซียนจะได้รับก็จะต้องมาจากรายการเดิมนี้เท่านั้น เหมือนกับที่กัมพูชาได้รับไปแล้ว และนี่อาจเป็น "สัญญาณที่ไม่ดี" ว่าเหล่าประเทศอาเซียนอาจได้รับผลการเจรจาแบบเดียวกัน
ครอบคลุมสินค้าน้อยมาก
สินค้าหลายรายการในนั้น เป็นสินค้าที่ได้รับการยกเว้นภาษีอยู่แล้วหรือไม่ ก็มีเงื่อนไขจำกัด ที่ทำให้สิทธิประโยชน์ไม่คุ้มค่า เช่น การยกเว้นภาษีที่ใช้ได้เฉพาะกับชิ้นส่วนเครื่องบินพลเรือนเท่านั้น
อีกหนึ่งจุดสำคัญคือ สินค้าเหล่านี้ ไม่ใช่สินค้าส่งออกหลักที่สร้างรายได้สำคัญให้กับประเทศสมาชิกอาเซียน ดังนั้นการลดภาษีในรายการนี้จึงแทบไม่ได้ช่วยบรรเทาภาระภาษีสำหรับการส่งออกหลักของประเทศในภูมิภาคเลย
แม้ว่าสหรัฐจะตกลงยกเลิกภาษีศุลกากรให้กับสินค้าทุกรายการที่อยู่ในบัญชียกเว้นภาษีที่ประกาศออกมา แต่การยกเลิกภาษีนี้ก็ครอบคลุมสินค้าส่งออกของอาเซียนในสัดส่วนที่น้อยมาก
บลูมเบิร์ก อีโคโนมิกส์ ประเมินว่า หากดูจากมูลค่าสินค้าที่อาเซียนส่งออกไปยังสหรัฐแล้ว การยกเว้นภาษีนี้จะครอบคลุมมูลค่าการนำเข้าจากแต่ละประเทศได้ไม่ถึง 4% เท่านั้น เช่น มาเลเซีย 3%, ไทย 3.5%, และเวียดนาม 2.7%
สหรัฐได้อะไร? อาเซียนได้อะไร?
นักเศรษฐศาสตร์เรียกข้อตกลงเหล่านี้ว่าเป็น "ข้อตกลง ฝ่ายเดียว" (One-sided) ที่มี "ต้นทุนที่ชัดเจน และผลประโยชน์ที่คลุมเครือ" สำหรับอาเซียน
ข้อตกลงการค้ากับกัมพูชา และมาเลเซีย รวมถึงข้อตกลงกรอบความร่วมมือกับไทย และเวียดนาม ต่างก็ให้คำมั่นกับสหรัฐว่าจะ “เปิดทาง” ให้สินค้าสหรัฐเข้าถึงตลาดในประเทศได้ โดยเฉพาะในสินค้าเกษตร, พลังงาน, อากาศยาน และการเข้าถึงแร่ธาตุสำคัญ
การเปิดทางให้สินค้าสหรัฐเข้ามาง่ายขึ้นนี้เป็น “ภัยคุกคาม” ต่ออุตสาหกรรมภายในประเทศของอาเซียนเอง ซึ่งอุตสาหกรรมเหล่านี้ก็กำลังได้รับผลกระทบจาก ภาษีการค้าของสหรัฐอยู่แล้ว
ในทางกลับกัน สหรัฐเสนอเพียงการ “ยกเว้นภาษี” ศุลกากรแบบต่างตอบแทนสำหรับสินค้าบางกลุ่ม ซึ่งส่วนใหญ่ยังไม่ได้ระบุรายละเอียด ซึ่งถูกวิจารณ์ว่ารายการสินค้านั้นมีจำกัดมาก และหลายรายการก็เป็นสินค้าที่อาเซียนส่งออกไปยังสหรัฐ ไม่ใช่อุตสาหกรรมสำคัญอยู่แล้ว
‘มาเลเซีย’ ได้ประโยชน์ ภาษี 0% น้อยนิด
นักวิเคราะห์ชี้ว่า ข้อตกลงทางการค้าระหว่างสหรัฐ กับมาเลเซียมีความไม่สมดุลอย่างชัดเจน โดยมาเลเซียต้องให้คำมั่นสัญญาจำนวนมาก แต่สิ่งที่ได้รับตอบแทนกลับมายัง “คลุมเครือ”
นอกจากประเด็นการลดภาษีแล้ว ข้อตกลงหลายฉบับยังระบุถึง ข้อผูกพันในการซื้อสินค้า จากสหรัฐมูลค่ามหาศาลเกือบ 150,000 ล้านดอลลาร์ ครอบคลุมทั้งกลุ่มเซมิคอนดักเตอร์ ชิ้นส่วนอิเล็กทรอนิกส์ ศูนย์ข้อมูล อุปกรณ์การบิน และอวกาศ
นอกจากนี้ ทำเนียบขาวระบุว่ากระทรวงการคลังสหรัฐ และธนาคารกลางมาเลเซียกำลังดำเนินการสรุป "ความเข้าใจร่วมกันเกี่ยวกับนโยบายสกุลเงิน" เพื่อสนับสนุนความสัมพันธ์ทางเศรษฐกิจที่เป็นธรรม
เดโบราห์ เอล์มส์ ผู้เชี่ยวชาญด้านนโยบายการค้ากล่าวว่า มาเลเซียตกลงที่จะทำ "เรื่องยากๆ มากมาย" รวมถึงการยกเลิกภาษีสินค้าจากสหรัฐ และการปรับใช้นโยบายอื่นๆ อีกหลายอย่างของสหรัฐ จนนำไปสู่การตั้งคำถามว่า “แล้วแลกกับอะไรล่ะ?” ซึ่งเป็นปริศนา
บาร์เคลย์ส พีแอลซี (Barclays Plc) ได้ทำการวิเคราะห์ และประมาณการถึงผลประโยชน์ที่มาเลเซียจะได้รับจากการยกเว้นภาษีศุลกากรของสหรัฐ โดยคาดว่าการยกเว้นภาษีที่สหรัฐมอบให้มาเลเซียนี้ ครอบคลุมมูลค่าการส่งออกไปยังสหรัฐ หรือประมาณ 1.2 หมื่นล้านดอลลาร์ คิดเป็น 2.8% ของ GDP มาเลเซีย ซึ่งมูลค่าส่วนใหญ่ถึง 1.1 หมื่นล้านดอลลาร์ จะติดอยู่ภายใต้ข้อจำกัด หรือเงื่อนไขบางอย่าง
กล่าวคือ มูลค่าการส่งออกของมาเลเซีย ที่จะได้รับอัตราภาษีศุลกากรเป็นศูนย์ หรือภาษี 0% อย่างแท้จริง มีเพียงประมาณ 1 พันล้านดอลลาร์ เท่านั้น หรือคิดเป็นสัดส่วนเพียง 0.2% ของ GDP บ้างชี้ว่ามาเลเซียได้รับประโยชน์จากการยกเว้นภาษี 0% จริงๆ เพียงเล็กน้อยมาก
อาเซียนมีโอกาสต่อรองแค่ไหน?
อย่างไรก็ตาม นักเศรษฐศาสตร์ชี้ว่าการที่รัฐบาลสหรัฐให้ความสนใจเป็นพิเศษกับ "แร่ธาตุที่สำคัญ" (Critical Minerals) อาจเป็นช่องทางให้มาเลเซีย, ไทย, และเวียดนาม ใช้เป็นอำนาจการต่อรอง ของตนเองในการเจรจาเพื่อให้ได้ข้อเสนอที่ดีขึ้นในอนาคต
อ้างอิง Bloomberg1, Bloomberg2
พิสูจน์อักษร....สุรีย์ ศิลาวงษ์