‘ไทย - ญี่ปุ่น’ ผนึกกำลัง คุ้มครอง ‘ทรัพย์สินทางปัญญา’

องค์การส่งเสริมการค้าต่างประเทศของญี่ปุ่น (เจโทร) กรุงเทพฯ ร่วมกับกรมทรัพย์สินทางปัญญา (DIP) กรมศุลกากร จัดงานอบรมและสัมมนา "การคุ้มครองทรัพย์สินทางปัญญา ไทย - ญี่ปุ่น" เมื่อวันอังคารที่ 4 ก.พ. เพื่อแลกเปลี่ยนความรู้และแนวทางต่างๆ  รวมถึงส่งเสริมความร่วมมือในการปราบปรามการละเมิดทรัพย์สินทางปัญญาของทั้งสองประเทศ

งานสัมมนาดังกล่าวยังมีหน่วยงานที่เกี่ยวข้องหลายฝ่ายเข้าร่วม อาทิ กรมศุลกากรญี่ปุ่น, กรมสอบสวนคดีพิเศษ (DSI), กองบัญชาการตำรวจสอบสวนกลาง (CIB) และบริษัทชั้นนำของญี่ปุ่น 7 ราย เข้าร่วมให้ความรู้เกี่ยวกับการคุ้มครองทรัพย์สินทางปัญญา รวมถึงเสนอแนะแนวทางการร้องเรียน และการแยกแยะผลิตภัณฑ์ละเมิดสิทธิที่พบในประเทศไทย

อาวุธ วงศ์สวัสดิ์ รองอธิบดีกรมทรัพย์สินทางปัญญา (DIP) กระทรวงพาณิชย์ กล่าวเปิดงานโดยย้ำว่ากรมทรัพย์สินทางปัญญาและหน่วยงานบังคับใช้กฎหมายที่เกี่ยวข้องในไทย ดำเนินการเชิงรุกเพื่อปราบปรามการละเมิดทรัพย์สินทางปัญญาทุกรูปแบบอย่างต่อเนื่อง เพื่อสร้างความเชื่อมั่นให้เจ้าของสิทธิ ผู้ค้า และนักลงทุนทั้งชาวไทยและชาวต่างชาติ

คุโรดะ จุน ประธานเจโทรเผยว่า งานสัมมนานี้จะช่วยเสริมสร้างความร่วมมือให้แน่นแฟ้นมากขึ้นระหว่างหน่วยงานไทย-ญี่ปุ่น ในการเร่งรัดการปราบปรามสินค้าละเมิดทรัพย์สินทางปัญญา พร้อมย้ำ ไทยควรมีมาตรการปราบปรามสินค้าปลอม-ลอกเลียนแบบ เพื่อให้เกิดการคุ้มครองที่เหมาะสม ส่งเสริมการพัฒนาและการลงทุน และดึงศักยภาพของไทยสู่การพัฒนาอุตสาหกรรมต่างๆ อย่างยั่งยืน

การละเมิดทรัพย์สินทางปัญญาในญี่ปุ่นก็มีไม่น้อย โดยคุสุโมโตะ โยชิฟูมิ ตัวแทนจากกรมศุลกากรญี่ปุ่น เผยว่า ในปี 2566 ศุลกากรญี่ปุ่นดำเนินคดีละเมิดทรัพย์สินทางปัญญามากถึง 31,666 คดี และยึดสินได้ราว 1,056,245 ชิ้น

ทั้งนี้ กรมศุลกากรญี่ปุ่นเป็นหน่วยงานรับคำร้องการละเมิดทรัพย์สินทางปัญญาโดยตรง และเป็นผู้ตัดสินการละเมิดเอง ซึ่งการละเมิดทรัพย์สินทางปัญญาในญี่ปุ่นมีโทษจำคุกไม่เกิน 10 ปี ปรับไม่เกิน 10 ล้านเยน (ราว 2.2 ล้านบาท)

พรรณรัตน์ พหลเวชช์ จากกรมศุลกากรไทย เผยว่า ศุลกากรของไทยมีประกาศที่กำหนดการห้ามนำเข้าและส่งออกสินค้าที่ละเมิดเครื่องหมายการค้าและลิขสิทธิ์ ซึ่งเจ้าของแบรนด์สามารถยื่นคำร้องต่อกรมฯ ได้โดยตรง ผ่านระบบ TCIRs เพื่อนำข้อมูลไปพิจารณาการละเมิด และแจ้งเจ้าหน้าที่หน้าท่าต่อไป และเจ้าของสิทธิยังสามารถร่วมตรวจสอบสินค้าละเมิดกับเจ้าหน้าที่ได้ด้วย

นอกจากศุลกากรแล้ว ไทยยังมี DIP ที่ทำหน้ารับคำร้องเรียนการละเมิดทรัพย์สินทางปัญญาภายในประเทศโดยตรง 

วรวุฒิ อุบลเวช นิติกรชำนาญการพิเศษจาก DIP เผยว่า กรมฯ มีหน้าที่ทั้งส่งเสริมการสร้างสรรค์ทรัพย์สินทางปัญญาใหม่, พัฒนาระบบเทคโนโลยีเพื่อเพิ่มประสิทธิภาพการรับคำร้อง, ส่งเสริมการใช้ประโยชน์ทรัพย์สินทางปัญญาเชิงพาณิชย์, ป้องปรามการละเมิดทรัพย์สินทางปัญญา และทำลายสินค้าละเมิดไม่ให้กลับเข้าสู่ตลาด

ทั้งนี้ สถิติการจับกุมการละเมิดทรัพย์สินทางปัญญาในไทยทั้งทางออฟไลน์และออนไลน์ในปี 2567 สิ้นสุดเดือน พ.ย. มีประมาณ 1,226 คดี

หน่วยงานของไทยที่ทำหน้าที่สอบสวนและจับกุมผู้กระทำผิดที่ละเมิดทรัพย์สินทางปัญญา มี 2 หน่วยงานหลัก ได้แก่ กรมสอบสวนคดีพิเศษ (DSI) และกองบังคับการปราบปรามการกระทำความผิดเกี่ยวกับอาชญากรรมทางเศรษฐกิจ (ECD)

เจ้าหน้าที่ชำนาญการพิเศษ กองคดีทรัพย์สินทางปัญญาของ DSI เผยว่า การละเมิดทรัพย์สินทางปัญญาถือเป็นหนึ่งในคดีพิเศษของ DSI เช่นกัน โดยกองคดีทรัพย์สินทางปัญญาจะรับผิดชอบคดีละเมิดสิทธิบัตร เครื่องหมายการค้า และลิขสิทธิ์ที่มีมูลค่าการผลิต การจำหน่าย การรับซื้อ การเก็บสินค้า หรือการนำเข้าสินค้าละเมิด ที่สร้างความเสียหายมูลค่าตั้งแต่ 5 ล้านบาทขึ้นไป หากต่ำกว่า 5 ล้านบาท ตำรวจจะเป็นผู้ทำคดี 

ในปี 2567 DSI ร่วมกับ DIP ตรวจค้นและยึดแบรนด์เนมปลอมได้ 11 ร้านค้าในห้างฯ ดัง และยึดของกลางได้ 20,000 ชิ้น มีมูลค่าความเสียหายราว 20 ล้านบาท

ด้านกองบัญชาการตำรวจสอบสวนกลาง (CIB) ภายใต้ ECD เผยว่า หน่วยงานกำกับดูแลการละเมิดทรัพย์สินทางปัญญา หรือการฉ้อโกงที่เกี่ยวกับอาชญากรรมทางเศรษฐกิจทั้งหมด และทำงานร่วมกับกรมทรัพย์สินทางปัญญาโดยไม่จำกัดมูลค่าความเสียหาย

 

 

'บริษัทญี่ปุ่น' พบ 'สินค้าละเมิด' ในไทยเพียบ

-ฮอนด้า มอเตอร์ บริษัทยานยนต์ญี่ปุ่นที่จำหน่ายสินค้ามอเตอร์ไซค์ รถยนต์ และอะไหล่ยานยนต์เป็นหลัก พบสินค้าอะไหล่ปลอมในไทยจำนวนมาก ซึ่งพบผ่านช่องทางออนไลน์สูงที่สุด และยังพบการลักลอบผลิตอะไหล่ปลอมในไทย ซึ่งบริษัทพยายามกวดขันและร่วมมือกับเจ้าหน้าที่ไทยจนสามารถจับกุมการละเมิดล็อตใหญ่ได้หลายครั้ง

-ฮิวแมนเมด ธุรกิจผลิตและจำหน่ายสินค้าประเภทตกแต่งภายใน เสื้อผ้า เครื่องเขียน ขนม และสินค้าไลฟ์สไตล์ต่างๆ พบตลาดไทยลอกเลียนแบบสินค้าของตนจำนวนมาก ทั้งช่องทางออนไลน์ เช่น ลาซาด้า และช้อปปี้ รวมถึงตลาดกลางคืนในไทย เนื่องจากสินค้าของบริษัทขายหมดไวทันทีที่วางขาย จึงทำให้เกิดการลอกเลียนแบบมากมาย และสินค้าที่ถูกลอกเลียนแบบมากที่สุดคือสินค้าที่ร่วมมือกับแบรนด์ดังที่เสนอราคาถูกกว่าของแท้ และเน้นลอกเลียนแบบโลโก้หรือภาพกราฟิก

-คูโบต้า (Kubota) บริษัทผลิตภัณฑ์เครื่องจักรการเกษตร วัสดุก่อสร้าง และอะไหล่ ที่มีบริษัทร่วมก่อตั้ง "สยามคูโบต้า" กับธุรกิจไทยอย่างก็ถูกลอกเลียนแบบสินค้าเช่นกัน โดยของปลอมในไทยเป็นพวกอะไหล่ของเครื่องจักรและยานยนต์การเกษตร และพบสินค้าปลอมในออนไลน์จำนวนมากเช่นกัน บางรายลอกเลียนแบบโลโก้โดยใช้ชื่อแบรนด์คล้ายกัน เช่นใช้ชื่อ Kobota แทน

-เควายบี คอร์เปอร์เรชัน บริษัทผลิตชิ้นส่วนยานยนต์ที่มีส่วนแบ่งตลาดสูงในระดับโลก พบการปลอมอุปกรณ์ช่างในไทยหลายรายการ และ 90% ของสินค้าปลอมที่ไทยนำเข้ามาขาย ผลิตในจีน แต่แบรนด์นี้แยกของปลอมได้ไม่ยาก หากพบว่าสินค้าส่งออกจากจีนแสดงว่าปลอม 100%

-มาสด้า บริษัทผลิตรถยนต์ญี่ปุ่นมักพบสินค้าปลอมหลายประเภทในไทย เช่น ถุงลมนิรภัย ผ้าเบรก และไส้กรองน้ำมันเครื่อง ซึ่งการใช้ถุงลมนิรภัยปลอมมีความเสี่ยงต่อความปลอดภัยของลูกค้าและอาจถึงแก่ชีวิตได้ ส่วนในจีนถึงขั้นมีการติดป้ายประกาศเป็นผู้จำหน่ายสินค้ามาสด้าของแท้ ทำให้ลูกค้าเข้าใจผิดจำนวนมาก

-ไซโก้ เอปสัน ธุรกิจผลิตเครื่องใช้สำนักงาน อาทิ เครื่องพิมพ์ เครื่องถ่ายเอกสาร เครื่องฉายภาพ และสินค้าที่ใช้แล้วหมดไป เช่น หมึก พบของปลอมในไทยส่วนใหญ่เป็นสินค้าหมึกสีต่างๆ ซึ่งสามารถสังเกตของปลอมได้จากบรรจุภัณฑ์ เช่น ฝาขวดหมึก การสลักแบรนด์บนขวด และโลโก้ เป็นต้น

-โยโกฮามา รับเบอร์ บริษัทจำหน่ายยางรถยนต์ และล้อ พบสินค้าปลอมในไทยส่วนใหญ่เป็นล้อรถยนต์ปลอมที่แปะโลโก้ของบริษัทซึ่งพบได้ทั้งในแพลตฟอร์มออนไลน์และหน้าร้าน จากโลโก้แล้ว จุดสังเกตล้อปลอมยังดูได้จากจำนวนนอตที่ล้อ สติ๊กเกอร์ Advanracing ที่มีคุณภาพต่างกัน และถ้าสินค้าระบุว่าผลิตในจีนหรือประเทศอื่นถือเป็นของปลอมทันที เพราะของแท้ผลิตในญี่ปุ่นเท่านั้น

โดยรวมแล้วสินค้าปลอมส่วนใหญ่จะพยายามปลอมโลโก้ และบรรจุภัณฑ์ให้มีความคล้ายคลึงของแท้ แต่ก็ยังมีความแตกต่างกันที่สังเกตได้ ทั้งสี ขนาด แบบอักษร และราคาสินค้าที่ถูกเกินจริง

เมื่อถามบริษัทญี่ปุ่นว่าสินค้าปลอมในไทยเหล่านั้นผลิตในไทยด้วยหรือไม่ ตัวแทนจากฮอนด้าและเอปสันตอบว่า ส่วนใหญ่แล้วสินค้าปลอมนำเข้าจากประเทศจีน แต่บางรายก็นำเข้าชิ้นส่วนและมาประกอบในไทยเพื่อจำหน่าย และมีข้อสงสัยว่าบางรายอาจผลิตสินค้าเองในไทยได้ด้วย

ทั้งนี้หากไม่มั่นใจว่าสินค้าของบริษัทญี่ปุ่นที่ซื้อมาเป็นของปลอมหรือของแท้ ผู้บริโภคสามารถส่งสินค้าให้บริษัทต่างๆ ช่วยตรวจสอบได้