สรุปให้แบบกระชับ! กบฏฮูตีคือใคร? ทำไมสหรัฐ-อังกฤษ ต้องถล่มยับทั่วเยเมน

ชาติตะวันตกกำลังตอบโต้กลับอย่างหนัก หลังเรือพาณิชย์ถูกโจมตีโดย “กบฏฮูตี” กลุ่มกบฏที่อิหร่านหนุนหลังและควบคุมพื้นที่ส่วนใหญ่ในเยเมน

ประธานาธิบดีโจ ไบเดน เผยว่า สหรัฐและอังกฤษได้โจมตีกลุ่มฮูตีสำเร็จในช่วงเช้าวันศุกร์ (12 ธ.ค.) โดยได้รับการสนับสนุนจากออสเตรเลีย, บาห์เรน, แคนาดา และเนเธอแลนด์ ซึ่งสถานที่มากกว่า 12 แห่ง รวมถึงเมืองหลวงซานา และเมืองฮูดัยดาห์ฐานที่มั่นท่าเรือทะเลแดงของกบฏฮูตีถูกโจมตียับ

แล้วฮูตีเป็นใคร? ทำไมต้องโจมตีเส้นทางเดินเรือพาณิชย์ที่สำคัญของโลก? บีซีซระบุไว้ดังนี้

• กบฏฮูตีคือใคร?

กบฎฮูตีเป็นกลุ่มติดอาวุธจากกลุ่มย่อยของไซดิส ซึ่งเป็นชนกลุ่มน้อยมุสลิมนีกายชีอะห์ในเยเมน กลุ่มนี้ตั้งชื่อมาจากผู้ก่อตั้งขบวนการ “ฮุสเซน อัล ฮูตี”

กลุ่มกบฏดังกล่าวเป็นที่รู้จักในนามอันซาร์ อัลเลาะห์ (พลพรรคของพระเจ้า) กลุ่มที่ก่อตั้งในยุค 1990 เพื่อต่อสู้กับสิ่งที่พวกเขามองว่าเป็นการคอร์รัปชันของอดีตประธานาธิบดีอาลี อับดุลเลาะห์ ซาเลห์ในขณะนั้น

ประธานาธิบดีซาเลห์ ที่ได้รับการสนับสนุนจากกองทัพซาอุดีอาระเบีย พยายามกำจัดกบฏฮูตีในปี 2546 แต่กบฏฮูตีสามารถขับไล่กองทัพฝ่ายตรงข้ามออกไปได้

กบฏฮูตียังได้ทำสงครามกลางเมืองกับรัฐบาลเยเมนมาตั้งแต่ปี 2557 โดยรัฐบาลเยเมนได้รับการสนับสนุนให้ต่อต้านกบฏฮูตีจากแนวร่วมประเทศอาหรับ นำโดยซาอุดีอาระเบียและสหรัฐอาหรับเอมิเรตส์ (ยูเออี)

ตามข้อมูลสหประชาชาติ (ยูเอ็น) ระบุว่า ในช่วงต้นปี 2565 สงครามดังกล่าวคร่าชีวิตผู้คนไปราว 377,000 คน และมีคนต้องพลัดถิ่น 4 ล้านคน

นอกจากนี้ ฮูตียังได้ประกาศว่าตนเองเป็นส่วนหนึ่งของ “กลุ่มอักษะต่อต้าน” ที่ได้รับการสนับสนุนจากอิหร่านในการต่อต้านอิสราเอล สหรัฐ และชาติตะวันตก ร่วมกับฮามาสและฮิซบอลเลาะห์

• ทำไมฮูตีโจมตีเรือในทะเลแดง?

การโจมตีเกิดขึ้นหลังจากสงครามอิสราเอล-ฮามาสปะทุเมื่อวันที่ 7 ต.ค. โดยฮูตีประกาศสนับสนุนฮามาสและจะโจมตีเรือที่เดินทางไปยังอิสราเอล แต่ไม่มีความชัดเจนว่า เรือทุกลำที่เดินทางไปบริเวณนั้นจะไปอิสราเอลจริง

ในเดือน พ.ย. 2566 พวกเขาก็เริ่มยึดเรือที่อ้างว่าเป็นเรือบรรทุกสินค้าอิสราเอล นับแต่นั้นก็โจมตีเรือพาณิชย์หลายลำด้วยโดรนและขีปนาวุธ

กบฏฮูตีโจมตีทะเลแดงมากขึ้น 500% ในช่วงเดือนพ.ย. และเดือนธ.ค. 2566 ภัยคุกคามดังกล่าวรุนแรงมากจนบริษัทขนส่งรายใหญ่หลายแห่งต้องหยุดเดินเรือในภูมิภาคนี้ และค่าประกันภัยก็แพงขึ้น 10 เท่าในช่วงต้นเดือนธ.ค. 2566

ขนส่งรายใหญ่ทั้งเมดิเตอร์เรเนียน ชิปปิง คอมพานี, เมอส์ก,ฮาแพค-ลอยด์ และบีพี เผยว่า บริษัทกำลังเปลี่ยนเส้นทางเดินเรือออกจากทะเลแดง

ความน่ากังวลคือ ราคาน้ำมันอาจแพงขึ้น และซัพพลายเชนอาจได้รับความเสียหาย เนื่องจากการค้าทางทะเลทั่วโลกเกือบ 15% ผ่านทะเลแดง ซึ่งเชื่อมต่อไปยังทะเลเมดิเตอร์เรเนียนด้วยคลองสุเอซ และเป็นเส้นทางขนส่งระหว่างยุโรปกับเอเชียที่สั้นที่สุดด้วย

• ใครอยู่เบื้องหลังกบฏฮูตี?

กลุ่มกบฏฮูตีได้วางโครงสร้างขบวนการและถอดแบบมาจากกลุ่มติดอาวุธฮิซบอลเลาะห์ในเลบานอน

ข้อมูลจากศูนย์ปฏิบัติการต่อต้านการก่อการร้ายของสหรัฐ ระบุว่า ฮิซบอลเลาะห์ได้ฝึกอบรมทางทหารและความเชี่ยวชาญมากมายให้กับฮูตีตั้งแต่ปี 2557

ฮูตียังมองว่าอิหร่านเป็นพันธมิตรรายหนึ่ง เพราะทั้งคู่มีซาอุดีฯเป็นศัตรูเหมือนกัน

อิหร่านถูกต้องสงสัยว่าเป็นผู้จัดหาอาวุธให้กับฮูจี โดยสหรัฐเผยว่า สำนักข่าวกรองอิหร่านมีส่วนสำคัญที่ทำให้ฮูตีกำหนดเป้าหมายเรือต่าง ๆ ได้

“เอเดรียน วัตสัน” โฆษกด้านความมั่นคงแห่งชาติของทำเนียบขาว กล่าวว่า “เรารู้ว่าอิหร่านมีส่วนเกี่ยวข้องอย่างใกล้ชิดกับแผนปฏิบัติการต่อต้านเรือพาณิชย์ในทะเลแดง ซึ่งสอดคล้องกับการสนับสนุนด้านอาวุธในระยะยาวของอิหร่าน รวมถึงการสนับสนุนปฏิบัติของฮูตีการที่สั่นคลอนภูมิภาค”

สหรัฐและซาอุดีฯ เผยว่า อิหร่านจัดหาขีปนาวุธให้ฮูตีโจมตีกรุงริยาด เมืองหลวงของซาอุดีฯในปี 2560 แต่ถูกสอยร่วงเสียก่อน และซาอุดีฯโทษอิหร่านอีกว่า จัดหาขีปนาวุธร่อนและโดรนให้ฮูตีใช้โจมตีโรงงานน้ำมันซาอุดีฯในปี 2562

ฮูตีได้ยิงจรวดพิสัยใกล้หลายหมื่นลูกใส่ซาอุดีฯ และโจมตีเป้าหมายในยูเออีด้วย นอกจากนี้ ยังยิงขีปนาวุธและโดรนใส่อิสราเอล ตั้งแต่เกิดสงครามในฉนวนกาซา

ทั้งนี้ การจัดหาอาวุธดังกล่าวละเมิดข้อมติของยูเอ็น แต่อิหร่านปฏิเสธการจัดหาอาวุธให้ฮูตี

• ฮูตีคุมพื้นที่ในเยเมนมากเพียงใด?

รัฐบาลที่เป็นทางการของเยเมนคือ สภาประธานาธิบดี ซึ่งอดีตปธน.อับดรับบูห์ มานซูร์ ฮาดี ได้โอนอำนาจให้ในเดือนเม.ย. 2565

อย่างไรก็ตาม รัฐบาลเยเมนยกลับตั้งอยู่ในกรุงริยาด ประเทศซาอุดีฯ หลังฮาดีลี้ภัยไปที่นั่นในปี 2557

ประชากรเยเมนส่วนใหญ่อยู่ในพื้นที่ต่าง ๆ ภายใต้การควบคุมของฮูตี ร่วมถึงกรุงซานาและทางภาคเหนือของเยเมน และฮูตียังควบคุมพื้นที่ชายฝั่งทะเลแดงด้วย ซึ่งการควบคุมพื้นที่ดังกล่าว กลุ่มกบฏยังได้ทำการจัดเก็บภาษีและพิมพ์เงินตราขึ้นเอง

ตามข้อมูลของคณะมนตรีความมั่นคงแห่งสหประชาชาติ ระบุว่า ในปี 2553 กบฏฮูตีมีผู้ติดตามราว 100,000-120,000 คน โดยมาจากกองกำลังทหารและพลเรือนที่ให้การสนับสนุนแต่ไม่ติดอาวุธ