Quantum Shift: ก้าวสู่ยุคควอนตัม | คิดอนาคต

ที่จะกำหนดทิศทางของอนาคค ความเปลี่ยนแปลงครั้งนี้เกิดขึ้นเงียบ ๆ แต่ทรงพลังมาก ทั้งในห้องทดลองของบริษัทเทคโนโลยีขนาดใหญ่ ห้องประชุมรัฐมนตรีของประเทศมหาอำนาจ ไปจนถึงห้องปฏิบัติการลับด้านความมั่นคงของกองทัพหลายประเทศ มีสัญญาณหลายอย่างกำลังบอกว่า โลกกำลังเข้าสู่ทศวรรษควอนตัมโดยที่หลายคนอาจยังไม่ทันรู้ตัว

ควอนตัมคอมพิวเตอร์ คือเทคโนโลยีที่คิดไม่เหมือนคอมพิวเตอร์ทั่วไป หากคอมพิวเตอร์ดั้งเดิมคิดทีละอย่าง ควอนตัมสามารถคิดได้หลายอย่างพร้อมกัน เพราะอาศัยหลักการฟิสิกส์ของอนุภาคเล็กจิ๋วระดับอะตอม ความสามารถนี้ทำให้เหมาะกับงานที่ซับซ้อนจนคอมพิวเตอร์ปกติต้องใช้เวลาหลายปี เช่น การจำลองโมเลกุล การค้นคว้ายาใหม่ การออกแบบวัสดุ หรือการบริหารจัดการระบบพลังงานที่ซับซ้อน

สิ่งที่เคยเป็นไปไม่ได้ในทางปฏิบัติ กำลังถูกทำให้เป็นไปได้มากขึ้นทุกวัน แต่ปัญหาใหญ่ในอดีตคือความผิดพลาดสูง ทำให้คอมพิวเตอร์ควอนตัมยังใช้งานจริงไม่ได้ ทว่าในปีนี้ คำตอบเรื่องนี้กำลังเปลี่ยนไปอย่างรวดเร็ว เมื่อหลายบริษัทสามารถข้ามกำแพงสำคัญนี้ได้

Google สร้างชิปควอนตัมรุ่นใหม่ที่ยิ่งขยายขนาด ก็ยิ่งลดข้อผิดพลาดลง ซึ่งเป็นสิ่งที่นักฟิสิกส์รอมานานกว่าสามทศวรรษ แทนที่ระบบจะยิ่งใหญ่แล้วยิ่งรวน มันกลับให้ผลลัพธ์ที่แม่นยำขึ้น สวนทางกับความเชื่อเดิม ขณะเดียวกัน   Microsoft สร้างคิวบิตแบบใหม่ที่แข็งแรงทนทานต่อความผิดพลาดตั้งแต่ระดับวัสดุ ไม่ต้องพึ่งซอฟต์แวร์ซับซ้อนมาช่วยแก้เหมือนระบบทั่วไป

ส่วน IBM กำลังสร้างระบบที่ขยายขนาดได้เหมือนการต่อเลโก้ เพื่อเตรียมสำหรับวันที่ควอนตัมจะต้องโตถึงระดับอุตสาหกรรม ขณะที่จีนเร่งพัฒนาเทคโนโลยีของตนเอง ตั้งแต่ชิปแบบใช้แสงไปจนถึงระบบควอนตัมคลาวด์ที่ใช้เอไอช่วยปรับจูนโดยอัตโนมัติ

เมื่อเทคโนโลยีเริ่มเป็นรูปธรรม ความสำคัญของควอนตัมจึงไม่ได้จำกัดอยู่ในวงการวิทยาศาสตร์อีกต่อไป แต่กลายเป็นเรื่องของความมั่นคงแห่งชาติ สหรัฐอเมริกาประกาศวิสัยทัศน์ Quantum First เพื่อเป็นผู้นำโลกภายในปี ค.ศ.2030 พร้อมลงทุนสร้างระบบนำทางใหม่สำหรับกองทัพที่ไม่พึ่งพา GPS ในกรณีที่ถูกโจมตีหรือรบกวนสัญญาณ 

จีนเร่งสร้างห่วงโซ่อุปทานครบวงจรเพื่อพึ่งพาตนเอง ลดความเสี่ยงจากมาตรการกีดกันเทคโนโลยีของสหรัฐ ความสำเร็จของโมเดล DeepSeek ที่เกิดขึ้นท่ามกลางข้อจำกัดด้านชิปทำให้จีนถูกจับตาในฐานะคู่แข่งที่ประเมินต่ำไม่ได้ 

ยุโรปสร้างโครงการ Quantum Flagship และตั้งกองทุน deep tech เพื่อให้สตาร์ทอัพแข็งแรงพอจะแข่งขันกับยักษ์ใหญ่จากอเมริกา ส่วนญี่ปุ่นเน้นวางรากฐานควอนตัมในภาคอุตสาหกรรมจริง ผ่านความร่วมมือระหว่างหน่วยงานรัฐและเอกชน เกิดโครงการระดับชาติอย่าง FugakuNEXT ที่ผสานควอนตัมเข้ากับซูเปอร์คอมพิวเตอร์เพื่อแก้โจทย์ระดับประเทศในอนาคต

ในโลกธุรกิจ ควอนตัมเริ่มมีบทบาทเป็นรูปธรรมเช่นกัน อุตสาหกรรมยานำควอนตัมไปจำลองโมเลกุลยาใหม่ ช่วยลดเวลาค้นคว้าที่เคยกินหลายปีเหลือไม่กี่เดือน บริษัทจากฝรั่งเศสอย่าง Qubit Pharmaceuticals ใช้ควอนตัมในการคัดกรองสารต้นแบบ ก่อนส่งต่อให้ระบบปัญญาประดิษฐ์ช่วยวิเคราะห์ต่อ ทำให้เกิดกระบวนการค้นคว้ายายุคใหม่ที่เร็วและแม่นยำขึ้นมาก

จีนเองก็มีตัวอย่างจากเครื่อง Origin Wukong ที่เริ่มใช้ในการทำนายพฤติกรรมของโมเลกุลซับซ้อนและได้ผลลัพธ์ที่แม่นยำจนวงการต้องจับตา

ในภาคการเงิน บางธนาคารใช้ควอนตัมช่วยจัดพอร์ตการลงทุนขนาดใหญ่หรือจำลองความเสี่ยงหลายแสนสถานการณ์ในเวลาเพียงเสี้ยววินาที ทำให้การตัดสินใจในตลาดที่ผันผวนสูงมีความมั่นใจมากขึ้น

ส่วนภาคพลังงานนำควอนตัมไปช่วยวางผังฟาร์มกังหันลมเพื่อเพิ่มประสิทธิภาพการผลิตไฟฟ้า หรือบริหารโครงข่ายไฟฟ้าที่มีพลังงานหมุนเวียนจำนวนมากซึ่งแปรผันตลอดเวลา บริษัทใหญ่ในประเทศไทยก็เริ่มใช้การประมวลผลโดยใช้ควอนตัมบ้างแล้วเช่นกัน

อย่างไรก็ตาม ทุกเทคโนโลยีใหม่ย่อมมีด้านมืด สำหรับควอนตัม ภัยร้ายที่เร่งด่วนที่สุดไม่ใช่วันที่เทคโนโลยีนี้ถอดรหัสทุกอย่างได้สำเร็จ แต่คือการโจมตีแบบเก็บข้อมูลวันนี้ ไปถอดรหัสวันหน้า แฮกเกอร์หรือหน่วยงานรัฐบางแห่งกำลังดักเก็บข้อมูลเข้ารหัสในปัจจุบันไว้ล่วงหน้า โดยหวังว่าในอีกไม่กี่ปี เมื่อควอนตัมมีพลังพอ พวกเขาจะสามารถเปิดเผยข้อมูลเก่าเหล่านั้นทั้งหมดได้ 

การอัปเกรดระบบเข้ารหัสหลังจากนั้นอาจไม่ช่วยอะไร เพราะข้อมูลเก่าถูกเก็บไปหมดแล้ว เป็นเหตุผลที่สหรัฐต้องเร่งประกาศมาตรฐานการเข้ารหัสใหม่ที่ทนทานต่อควอนตัม พร้อมออกคู่มือให้หน่วยงานและองค์กรทั่วโลกเริ่มสำรวจระบบของตนว่ามีความเสี่ยงตรงไหน ต้องย้ายข้อมูลใด และจะออกแบบระบบใหม่ให้เปลี่ยนวิธีเข้ารหัสได้ง่ายในอนาคตอย่างไร

ทศวรรษควอนตัมจึงกำลังเริ่มเปลี่ยนโลกแบบเงียบ ๆ เหมือนที่เอไอเคยทำเมื่อไม่กี่ปีก่อน องค์กรและประเทศที่มองเห็นคลื่นลูกนี้ก่อนจึงมีโอกาส ทั้งในด้านเศรษฐกิจ นวัตกรรม และความมั่นคง ในขณะที่ผู้ที่รอให้ทุกอย่างชัดเจน อาจพบว่าตัวเองตามไม่ทันในวันที่ควอนตัมกลายเป็นมาตรฐานใหม่ของโลก ยุคควอนตัมกำลังมาถึงแล้ว