TikTok Shop ไม่รอด! ETDA สั่งเข้าระบบกำกับแพลตฟอร์มดิจิทัล

สำนักงานพัฒนาธุรกรรมทางอิเล็กทรอนิกส์ (สพธอ.) หรือ ETDA เดินหน้าปรับภูมิทัศน์การกำกับดูแลธุรกิจแพลตฟอร์มดิจิทัล ล่าสุดออกประกาศเพิ่มเติมให้ TikTok Shop เข้าสู่รายชื่อแพลตฟอร์มตลาดสินค้า (Online Marketplace) ที่ต้องปฏิบัติตามพระราชกฤษฎีกาการประกอบธุรกิจบริการแพลตฟอร์มดิจิทัลที่ต้องแจ้งให้ทราบ พ.ศ. 2565 หรือที่เรียกกันว่า กฎหมาย DPS

ขยายผลจากประกาศเดิม – TikTok Shop เข้าเกณฑ์

นายชัยชนะ มิตรพันธ์ ผู้อำนวยการ ETDA เปิดเผยว่า เดิมที ETDA ได้ออกประกาศ ธพด. 4/2568 กำหนดรายชื่อแพลตฟอร์มดิจิทัลประเภทตลาดสินค้าที่ต้องปฏิบัติตามมาตรา 20 ของกฎหมาย DPS จำนวน 19 ราย โดยยึดตามประกาศคณะกรรมการธุรกรรมทางอิเล็กทรอนิกส์ (คธอ.) เรื่อง “การดำเนินการอื่น” ภายใต้มาตรา 18 (2) ซึ่งครอบคลุมผู้ให้บริการที่มีลักษณะเฉพาะและมีการซื้อขายสินค้าที่ต้องมีมาตรฐาน

อย่างไรก็ดี ETDA ได้ขยายการพิจารณาไปยังกลุ่ม สื่อสังคมออนไลน์ที่มีฟังก์ชันการซื้อขายสินค้า (social commerce) รวมถึงบริการสื่อสังคมทั่วไป และบริการแบ่งปันแรงงานที่มีระบบ Mart พบว่า TikTok Shop มีลักษณะเข้าข่าย จึงได้ออกประกาศใหม่ ธพด. 6/2568 เมื่อวันที่ 30 กันยายน 2568 ระบุชัดว่า TikTok Shop เป็นแพลตฟอร์มตลาดสินค้าที่ต้องปฏิบัติตามมาตรา 20 โดยประกาศมีผลบังคับใช้ทันทีนับจากวันถัดไปหลังประกาศในราชกิจจานุเบกษา 

นอกจากนี้ ETDA ยังอยู่ระหว่างการพิจารณา LINE MAN (Mart) เพื่อจัดให้อยู่ในกลุ่มเดียวกัน โดยยืนยันว่ากระบวนการคัดเลือกจะดำเนินการอย่างต่อเนื่อง และเปิดโอกาสให้ผู้ประกอบการสามารถชี้แจงหรือโต้แย้งได้ เพื่อความรอบคอบและความเป็นธรรม

เกณฑ์ชัดเจน–ธุรกรรมเกิน 100 ล้านก็เข้าเงื่อนไข

สำหรับเกณฑ์ที่ใช้พิจารณาแพลตฟอร์มให้เข้ารายชื่อ มี 4 ข้อสำคัญ ได้แก่

1. มูลค่าธุรกรรมในไทยเกิน 100 ล้านบาทต่อปี

2. ไม่ได้จดทะเบียนนิติบุคคลกับกรมพัฒนาธุรกิจการค้า (DBD) แต่มีผู้ประกอบการไทยตั้งแต่ 100 รายขึ้นไป

3. ไม่ได้จดทะเบียนนิติบุคคลกับ DBD แต่มีผู้ใช้บริการเฉลี่ยต่อเดือนเกิน 5–10% ของประชากรทั้งประเทศ

4. เป็นบริการที่ผู้ใช้สามารถดำเนินการได้โดยไม่มีมาตรการควบคุมที่มีประสิทธิภาพ ซึ่งอาจส่งผลกระทบต่อสาธารณะ

เมื่อแพลตฟอร์มถูกกำหนดชื่อในประกาศ จะมีหน้าที่เพิ่มเติมจากผู้ให้บริการทั่วไป อาทิ การพิสูจน์ตัวตนและลงทะเบียนผู้ขาย การแสดงสัญลักษณ์ว่าสินค้าอยู่ในกลุ่มที่ต้องมีมาตรฐาน และจัดให้มีกลไก notice and takedown เพื่อลดความเสี่ยงด้านข้อมูลเท็จและสินค้าที่ไม่ปลอดภัย

ยกระดับความโปร่งใส–สร้างความเชื่อมั่นผู้บริโภค

นายชัยชนะ ย้ำว่า การออกประกาศเช่นนี้มีเป้าหมายเพื่อยกระดับมาตรฐานบริการแพลตฟอร์มให้โปร่งใสและปลอดภัย ตลอดจนสร้างความเชื่อมั่นแก่ผู้บริโภคในยุคดิจิทัล ขณะเดียวกันยังเป็นการส่งเสริมผู้ประกอบการให้สามารถแข่งขันและเติบโตอย่างยั่งยืน ภายใต้ระบบเศรษฐกิจดิจิทัลที่อยู่บนพื้นฐานของ การกำกับดูแลร่วม (Co-regulation) ระหว่างภาครัฐ แพลตฟอร์ม และผู้มีส่วนได้ส่วนเสีย

ในมุมของอุตสาหกรรม การที่ ETDA ขยายการกำกับไปสู่ Social Commerce เช่น TikTok Shop ถือเป็นก้าวสำคัญ เพราะแพลตฟอร์มประเภทนี้กำลังเติบโตอย่างรวดเร็วและมีบทบาทต่อพฤติกรรมผู้บริโภคไทยอย่างมาก การมีกฎหมายรองรับจึงช่วยปิดช่องโหว่ด้านความปลอดภัย และสร้างสมดุลระหว่างการเติบโตทางธุรกิจและการคุ้มครองผู้ใช้บริการ