เมื่อหุ่นยนต์เหนือมนุษย์ (AGI) แตกแถว | ประเทศไทย iCare

และหุ่นยนต์สีทอง “ซีซีพีโอ” ที่เชี่ยวชาญด้านภาษา หรือล้ำหน้าไปกว่านั้นเป็นหุ่นยนต์เหนือมนุษย์แล้ว เช่น คนเหล็ก หรือหุ่นยนต์ตัวร้ายที่เป็นแม่ข่ายของหุ่นยนต์ที่ทำลายล้างมนุษย์ทั้งหมดคือสกายเน็ต 

หุ่นยนต์เหล่านี้ล้วนอยู่ในจินตนาการของมนุษย์ แต่ว่าอีกไม่นานก็เริ่มจะเป็นความจริงแล้ว ดูจากข่าวสารต่างๆ ที่มหาวิทยาลัยนำหุ่นยนต์มาแข่งเตะฟุตบอลแข่งกัน

ในช่วงทศวรรษที่ 1980 มีความคิดกันว่าคอมพิวเตอร์จะทำงานยากๆ ที่ต้องใช้ตรรกะ ส่วนงานง่ายๆ เช่น การเดินเหิน การมองเห็นกลับยากมากสำหรับเครื่องจักรกลหรือหุ่นยนต์ คำกล่าวนี้เรียกกันว่า Moravec Paradox แต่การพัฒนาของ AI เติบโตรวดเร็วเหนือความคาดการณ์ของ Moravec นักวิชาการเจ้าพ่อหุ่นยนต์ กล่าวคือ ภายใน 10-15 ปีข้างหน้าอาจจะมีหุ่นยนต์เสมือนมนุษย์มาให้ดูแล้ว 

AI คือ ส่วนที่เป็นสมองของหุ่นยนต์และการพัฒนาโมเดลภาษาขนาดใหญ่ (Large Language Models) ทำให้ AI สามารถสื่อสารกับมนุษย์ สามารถตรวจจับสีหน้าของคู่สนทนา และสร้างบทสนทนาที่เห็นอกเห็นใจแปลภาพเป็นคำพูดและสร้างภาพจากข้อความได้

ในส่วนของหุ่นยนต์เองก็เริ่มวิ่งขึ้นบันไดและตีลังกาได้แล้ว เมื่อเอามารวมกันคาดว่าอีกไม่นานก็จะเห็นหุ่นยนต์เสมือนมนุษย์จะออกมาอวดโฉมและก็พัฒนาเป็นหุ่นยนต์เหนือมนุษย์ในที่สุด

โดยทั่วไปแล้ว AI ในปัจจุบันจะทำงานเฉพาะด้านใดด้านหนึ่ง เช่น ทำงานด้านภาษาทำงานด้านรูปภาพ แต่ AGI (Artificial General Intelligence) เป็น AI ขั้นสูงที่มีความสามารถเหมือนมนุษย์ในหลายด้านหรือทุกด้าน สามารถเข้าใจภาษา ศิลปะ หรือแม้แต่จริยธรรมขั้นต้น เรียนรู้ศิลปวิทยาได้หลายสาขา สามารถแก้ปัญหาเองได้ และสามารถปรับตัวเข้ากับสถานการณ์ใหม่ได้

ถ้าโลกมี AGI แล้วมนุษย์จะเป็นอย่างไร เนื่องจาก AGI เหนือกว่าปัญญาประดิษฐ์ปัจจุบันมากก็จะสามารถทดแทนแรงงานมนุษย์ในเกือบทุกอาชีพ หุ่นยนต์เหนือมนุษย์จะไม่แค่ทำงานอันตรายและงานหนักเช่นในปัจจุบัน แต่จะสามารถเป็นครู หมอ วิศวกร ศิลปิน นักประพันธ์ ดาราภาพยนตร์ รวมทั้งผู้อำนวยการสร้างภาพยนตร์ได้เองทั้งหมด

ปัญญาประดิษฐ์เหนือมนุษย์จึงเป็นการท้าทายความเป็นมนุษย์โดยตรงว่า ถ้าเป็นเช่นนั้นแล้วคุณค่าของมนุษย์จะเหลืออะไร แรงงานส่วนใหญ่จะกลายเป็นชนชั้นไร้ประโยชน์ (useless class) อย่างที่ Yuval Harari นักเขียนชื่อดังที่เขียนหนังสือเรื่อง Sapiens และ Homo Deus เคยว่าไว้

ส่วนฉากทัศน์อนาคตที่เลวร้ายที่สุดของระบบ AGI เหนือมนุษย์ที่เรารู้จักกันดี ได้แก่ Skynet ในภาพยนตร์เรื่องคนเหล็ก ซึ่งจ้องที่จะทำลายล้างมนุษย์เพื่อเป็นเจ้าโลก

ถึงแม้ปัญญาประดิษฐ์มนุษย์เหนือมนุษย์จะมีความสามารถเสมือนหรือมากกว่ามนุษย์ในเรื่องของความรู้ (knowledge) ต่าง ๆ แต่ก็ยังไม่มีปัญญา (wisdom) เพราะปัญญาเป็นความรู้ที่ต้องผ่านประสบการณ์จริงผ่านความรู้สึกผิดชอบชั่วดี จริยธรรม ในบริบทของสังคมมนุษย์

แม้ว่าปัญญาประดิษฐ์เหนือมนุษย์อาจจะถูกฝึกสอนให้เข้าใจหลักจริยธรรมได้ระดับหนึ่ง แต่ก็ยังไม่สามารถเข้าใจ เปรียบเทียบ ให้ความสำคัญคุณค่าต่าง ๆ ในทำนองเดียวกับที่มนุษย์ทำได้หรือในทำนองที่สอดคล้องกับสิ่งที่มนุษย์จะทำ

อะไรทำให้เกิดปัญญาประดิษฐ์เหนือมนุษย์อยู่นอกการควบคุมและกำกับของมนุษย์ หรือเรียกได้ว่า พวกปัญญาประดิษฐ์แตกแถว (misaligned AGI) การแตกแถวอาจเกิดจากการที่ผู้พัฒนาโปรแกรมไม่ได้เขียนเป้าหมายให้ระบบปัญญาประดิษฐ์อย่างชัดเจนหรือรอบคอบ โดยไม่ได้สื่อสารหรือส่งมอบค่านิยมที่ถูกต้องของมนุษย์ได้เพียงพอและครบถ้วน 

หรือระบบที่ออกแบบ AGI อาจมีช่องโหว่ให้ปัญญาประดิษฐ์เป็นอิสระจากการควบคุมได้หรือปัญญาประดิษฐ์ไม่มีความรู้สึก ไม่ความเห็นอกเห็นใจแบบมนุษย์ ไม่เข้าใจ ไม่รับรู้บริบททางศีลธรรม หรือเกิดจากการที่ปัญญาประดิษฐ์เหนือมนุษย์สามารถที่จะพัฒนาตนเองอย่างรวดเร็วจนมนุษย์ตามไม่ทัน

Sam Altman CEO ของบริษัทโอเพ่นเอไอผู้พัฒนา Chat GPT กล่าวว่า “We are in a race between AI progress and our ability to manage it.”

ในปัจจุบันบริษัทที่พัฒนา AI ยอมรับว่า ความก้าวหน้าของปัญญาประดิษฐ์บางครั้งก็รวดเร็วเกินกว่าที่จะเข้าใจได้ว่าเกิดขึ้นได้อย่างไร ปัญญาประดิษฐ์เหนือมนุษย์อาจพัฒนาตัวเองจนสามารถมีเจตจำนงของตัวเอง ซึ่งเจตจำนงหรือเป้าหมายของปัญญาประดิษฐ์เหนือมนุษย์อาจแตกต่างหรือไม่สอดคล้องกับเป้าหมายของมนุษย์ 

เช่น เราต้องการให้ปัญญาประดิษฐ์เป็นผู้รับใช้มนุษยชาติ แต่กลับอยากเป็นเจ้านายเรา หรือปัญญาประดิษฐ์เหนือมนุษย์อาจจะถูกพัฒนาโดยผู้ไม่หวังดีหรือผู้ที่ต้องการควบคุมโลก หรือปัญญาประดิษฐ์เหนือมนุษย์ให้ความสำคัญกับการพิทักษ์โลก แต่เห็นว่ามนุษย์เป็นผู้ทำลายล้างโลกตัวจริง ดังนั้นจึงควรกำจัดมนุษย์เสียให้หมด หากสถานการณ์เช่นนี้เกิดขึ้นก็คือจุดจบของอารยธรรมมนุษย์

จริง ๆ แล้วปัญญาประดิษฐ์เหนือมนุษย์จะเกิดขึ้นเมื่อไหร่ Ray Kurzweil นักอนาคตนิยมและนัก วิทยาศาสตร์เจ้าของทฤษฎี Singularity ที่ประยุกต์ใช้กับ AI คาดการณ์ว่า ในราว ค.ศ.2045 มนุษย์และเครื่องจักรจะเข้าสู่จุดที่ AI มีสติปัญญาเหนือมนุษย์ และทำให้โลกเปลี่ยนไปอย่างพลิกฟ้าพลิกดิน แต่อย่างไรก็ดีก็มีนักวิทยาศาสตร์กลุ่มตรงกันข้ามที่ไม่เห็นด้วยและ บางคนคิดว่าอาจจะไม่มีวันเกิดขึ้น

อย่างไรก็ดี นักวิชาการและผู้ประกอบการก็เห็นว่า ควรจะ “กันไว้ดีกว่าแก้” โดยมีผู้เสนอหลักฐานจริยธรรมสากล ไว้ 5 ข้อด้วยกันคือ 1. ปัญญาประดิษฐ์ต้องเป็นสิ่งที่มีประโยชน์ (beneficence) ต่อมนุษยชาติ 2.ต้องไม่ก่ออันตราย (Non-maleficence)

3. เคารพในเสรีภาพของมนุษย์ (Autonomy) 4. มีความเป็นธรรม(Justice) 5. โปร่งใสอธิบายได้ (Explicability) และควรมีกฎหมายระดับประเทศและระดับนานาชาติกำกับอีกด้วย 

ในสหภาพยุโรปก็ได้เริ่มมีกฎหมายกำกับ AI ตามระดับความเสี่ยงแล้ว ดังนั้น เรื่องปัญญาประดิษฐ์เหนือมนุษย์จึงไม่ใช่แค่จินตนาการ ส่วนมนุษย์ตัวเป็นๆ อย่างเราก็ต้องเตรียมตัวเรียนรู้ทักษะใหม่ รู้คิด รู้สร้างสรรค์ รู้เท่าทัน AI ไม่ให้ตกอยู่ใน “ชนชั้นไร้ประโยชน์” ค่ะ