ธนาคารน้ำเชื้อสัตว์เลี้ยง

ธนาคารน้ำเชื้อสัตว์เลี้ยง ตัวช่วยให้ธุรกิจฟาร์มเพาะพันธุ์สัตว์เลี้ยงลดภาระต้นทุนให้กับการปรับปรุงคุณภาพของสุนัขสายพันธุ์ต่างๆ เมื่อราคาน้ำเชื้อแช่แข็งถูกกว่าสุนัขพ่อพันธุ์ตัวเป็นๆ ทั้งยังลดความเสี่ยงกรณีพ่อพันธุ์มีคุณภาพน้ำเชื้อไม่ดี ไม่สามารถให้ผลผลิต และที่สำคัญยังเป็นการอนุรักษ์พันธุ์สัตว์หายากอีกด้วย

"การเก็บน้ำเชื้อสุนัขและแมวด้วยการแช่แข็ง และฝากไว้เพื่อทำการผสมเทียมให้ลูกได้ต่อไป ถึงแม้ว่าสุนัขพ่อพันธุ์นั้นจะสิ้นอายุขัยแล้วก็ตาม รวมทั้งจะเป็นโอกาสให้สุนัขพันธุ์ไทย เช่น ไทยหลังอาน บางแก้ว และแมวพันธุ์ไทย เช่น วิเชียรมาศ โคราช ฯลฯ มีโอกาสขยายพันธุ์ออกนอกประเทศ โดยไม่ต้องเคลื่อนย้ายตัวสัตว์ออกไป รวมทั้งการผสมเทียมโดยใช้วิธีการฉีดน้ำเชื้อเข้าในมดลูกผ่านกล้อง จะเพิ่มโอกาสการผสมติดให้กับสุนัขและแมวพันธุ์แท้" บทสรุปถึงประโยชน์ในภาพกว้างจาก รศ.สพ.ญ.เกวลี ฉัตรดรงค์ หัวหน้าหน่วยปฏิบัติการวิจัยสูติศาสตร์และวิทยาการสืบพันธุ์ในสัตว์ และผู้อำนวยการโรงพยาบาลสัตว์เล็ก คณะสัตวแพทยศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย

ต้นน้ำเริ่มจากห้องแล็บ

ที่ผ่านมาการขยายพันธุ์และพัฒนาพันธุ์สุนัขและแมวที่มีลักษณะดีของไทยในปัจจุบัน มักใช้การนำเข้าพ่อพันธุ์จากต่างประเทศ ซึ่งมีค่าใช้จ่ายสูงทั้งค่าตัวสุนัขและค่าขนส่ง ในขณะที่สุนัขและแมวพันธุ์ไทยกลับมีการเคลื่อนย้ายออกนอกประเทศน้อย เพราะกฎระเบีบยว่าด้วยการกักกันสัตว์เพื่อระวังโรคติดต่อ 3-6 เดือน ผู้ส่งต้องรับภาระค่าที่พักและอาหารในระหว่างกักสัตว์

นอกจากนี้การเคลื่อนย้ายสัตว์มีชีวิตยังทำให้สัตว์เกิดความเครียด และยังได้พันธุกรรมจากสัตว์เพียงหนึ่งตัว ขณะที่การขนส่งเป็นน้ำเชื้อแช่แข็งที่บรรจุในหลอดพลาสติก จะทำการแลกเปลี่ยนพันธุกรรมได้ครั้งละหลายๆ ตัว จากการส่งหนึ่งครั้ง การผสมพันธุ์สุนัขและแมว ในต่างประเทศจึงใช้การผสมเทียมด้วยน้ำเชื้อแช่แข็งเป็นหลัก

ธุรกิจรับฝากน้ำเชื้อสัตว์เลี้ยงเป็นผลต่อเนื่องจากความสำเร็จของหน่วยปฏิบัติการวิจัยสูติศาสตร์ฯ ที่ได้พัฒนา "สารเจือจางน้ำเชื้อ" เพื่อการใช้งานในรูปแบบต่างๆ รวมถึงการแช่แข็งน้ำเชื้อเมื่อต้องขนส่งในระยะใกล้ๆ ระหว่างจังหวัด หรือภายในภูมิภาค โดยสูตรที่คิดค้นนี้สามารถเพิ่มอัตราการรอดชีวิต เพิ่มประสิทธิภาพการเคลื่อนไหวของตัวอสุจิหลังการแช่แข็ง รวมทั้งรักษาคุณสมบัติที่จำเป็นในกระบวนการปฏิสนธิ ให้ปลอดภัยจากการแช่แข็งที่อุณหภูมิ -196 องศาเซลเซียส

ผลการวิจัยนี้ได้รับการเผยแพร่ในวารสารวิชาการนานาชาติ และนำมาใช้กับการผสมเทียมทั้งในสุนัข แมวและสัตว์ป่า เป็นผลสำเร็จ โดยอัตราความสำเร็จเพิ่มขึ้น 5-30% สำหรับค่าใช้จ่ายในการเก็บน้ำเชื้อครั้งละ 3,000 บาท ค่าเก็บปีละ 5,000 บาท ส่วนใหญ่กลุ่มที่มาใช้บริการ 80% เป็นเจ้าของฟาร์มและนักผสมพันธุ์ ที่เหลือ 20% เป็นผู้เลี้ยงทั่วไป ปัจจุบันมีน้ำเชื้อในความดูแล 200 ตัว แบ่งเป็นสุนัข 80% แมว 20%

ปลายน้ำในมือบรีดเดอร์

ประโยชน์ของการเก็บน้ำเชื้อยังช่วยขยายพันธุ์สัตว์ป่าหายาก โดยเป็นความร่วมมือในการวิจัยและพัฒนากับองค์การสวนสัตว์ในพระบรมราชูปถัมภ์ เก็บน้ำเชื้อเพื่อผสมเทียมสัตว์ป่าในตระกูลแมว เช่น เสือลายเมฆ แมวป่า แมวดาวและเสือไฟ สามารถเก็บไว้ในนานเป็น100 ปี ดังนั้น แม้สัตว์ป่าตัวผู้จะสูญพันธุ์แต่หากมีตัวเมียอยู่ก็ยังขยายพันธุ์ได้

ธนาคารน้ำเชื้อสัตว์จึงเป็นทางออก ที่สามารถชะลอวิกฤติสัตว์สูญพันธุ์ จากการประยุกต์ใช้เทคโนโลยีช่วยการสืบพันธุ์ ในการเร่งสร้างจำนวนประชากรที่เร็วกว่าการผสมตามธรรมชาติ และยังสามารถประยุกต์ใช้กับสัตว์เลี้ยงทั่วไป หรือผู้ที่เป็นเจ้าของฟาร์มและผู้ที่พัฒนาสายพันธุ์ เช่น กรณีดอว์สัน (Dawson) สุนัขพันธุ์ บีเกิ้ล (Beagle) อายุ 5 ปี

ภู่ศักดิ์ โปษยะจินดา ผู้เพาะพันธุ์สุนัขที่เข้ามาใช้บริการเก็บน้ำเชื้อแช่แข็งพ่อพันธุ์บีเกิ้ล กล่าวว่า แทนการส่งแม่พันธุ์ไปผสมที่อเมริกา ซึ่งเสียค่าใช้จ่ายเกือบ 3 แสนบาทต่อตัว หรือสั่งนำเข้าน้ำเชื้อจากต่างประเทศ แต่จากประสบการณ์ไม่สามารถให้ผลผลิตได้ตามต้องการ ขณะที่การเก็บน้ำเชื้อแช่แข็งของพ่อพันธุ์ที่มีคุณภาพดีจะมีประโยชน์มาก

"หากมีผู้สนใจ เราสามารถจัดส่งเฉพาะน้ำเชื้อแช่แข็งแทนการส่งตัวพ่อพันธุ์ไปผสม ซึ่งต้องใช้เวลาประมาณ 6 เดือน ได้รับค่าผสมครั้งละ 5 หมื่นบาทเท่ากัน ขณะเดียวกันหากมองในเชิงอนุรักษ์ ถ้าเชื้อแช่แข็งสำเร็จ สุนัขพันธ์ไทย เช่น ไทยหลังอานที่เคยได้รับความนิยมจะสามารถเก็บน้ำเชื้อที่ดีไว้ผสม ทำให้ไม่เกิดการขาดตอนในการพัฒนาสายพันธุ์ในอนาคตตามกลไกตลาด ไม่ต้องกลัวสูญพันธุ์เหมือนในอดีต" นักผสมพันธุ์ หรือบรีดเดอร์ กล่าว