Gen Z ปลุกกระแสยั่งยืน ผ่านโซเชียล แต่แค่ 'เทรนด์อย่างเดียวไม่พอ'

นันท์นภัส พงศ์วิฑูรย์ ผู้ประสานงานเครือข่ายเยาวชนระดับโลกเพื่อความหลากหลายทางชีวภาพ ประจําประเทศไทย (GYBN Thailand) กล่าวในงาน เครือข่ายส่งเสริมการผลิตและการบริโภคที่ยั่งยืนแห่งประเทศไทยประจำปี 2568 ในยุคที่โลกหมุนไวด้วยปลายนิ้ว คนรุ่นใหม่หรือ Gen Z กำลังกลายเป็นตัวแปรสำคัญในการกำหนดทิศทางอนาคตของสิ่งแวดล้อมความยั่งยืนที่ไม่ได้จำกัดอยู่แค่การปลูกป่า แต่แทรกซึมอยู่ในทุกอณูของชีวิตประจำวันผ่านอิทธิพลของโซเชียลมีเดีย

สุขภาพ-ความเท่-ความง่าย 3 กุญแจมัดใจ Gen Z

จากปรากฏการณ์ใน TikTok เราจะเห็นเทรนด์ที่ดูเหมือนเป็นเรื่องไลฟ์สไตล์ทั่วไป แต่กลับซ่อนนัยสำคัญด้านสิ่งแวดล้อมไว้ ไม่ว่าจะเป็น

• Matcha Culture: การชงมัทฉะดื่มเองที่บ้าน ที่เริ่มต้นจากเรื่องสุขภาพแต่เชื่อมโยงสู่การตระหนักรู้เรื่องที่มาของวัตถุดิบ
• Running Club: การรวมตัววิ่งที่ไม่ใช่แค่การออกกำลังกาย แต่เป็นการสร้าง Community ของคนใส่ใจตัวเอง
• Trendy Water Bottle: เมื่อกระติกน้ำกลายเป็นเครื่องประดับแฟชั่นที่สะท้อนตัวตน สิ่งที่ตามมาคือการปฏิเสธพลาสติกแบบใช้ครั้งเดียวทิ้ง (Single-use plastic) โดยอัตโนมัติ

กรณีศึกษา "กล่องฟ้า" พลังของการทำให้ดูเป็นตัวอย่าง

แนนได้แชร์ประสบการณ์ส่วนตัวผ่านแคมเปญ #วันนี้พกกล่องฟ้าไปกินอะไร บน Instagram ที่เปลี่ยนการพกกล่องข้าวไปซื้ออาหารให้กลายเป็นเรื่องสนุกและท้าทาย จนเกิดกระแส "กล่องชมพู" และเพื่อนรอบข้างเริ่มทำตาม เธอสรุปสูตรสำเร็จของการเปลี่ยนพฤติกรรมคนรุ่นใหม่ไว้ว่า "ต้องไม่ยากเกินไป และต้องอยู่ในกระแส"

เสียงสะท้อนเชิงวิพากษ์ "พกกระติกแต่ไม่มีที่เติมน้ำ" คือความล้มเหลว

แม้เทรนด์จะสร้างการรับรู้ได้ดี แต่แนนตั้งข้อสังเกตอย่างตรงไปตรงมาว่า “เทรนด์มีวันหมดอายุ” โดยปกติจะมีอายุขัยเพียง 1-3 ปีเท่านั้น หากเราต้องการให้ความยั่งยืนกลายเป็น "วิถีชีวิตถาวร" สิ่งที่ขาดไม่ได้คือ โครงสร้างพื้นฐาน (Infrastructure)

"เรามีคนอยากรักษ์โลกจำนวนมาก แต่ระบบกลับไม่เอื้ออำนวย เช่น เราอยากพกกระติกน้ำแต่หาจุดเติมน้ำสะอาดในที่สาธารณะไม่ได้ หรืออยากลดขยะแต่ระบบจัดการขยะปลายทางยังไม่ตอบโจทย์"

ข้อเสนอแนะเชิงนโยบาย เมื่อเยาวชนขอมีส่วนร่วม

เพื่อให้การขับเคลื่อนด้านสิ่งแวดล้อมไปได้ไกลกว่าแค่แฮชแท็ก แนนได้ฝากข้อเรียกร้อง 3 ข้อหลักถึงผู้มีอำนาจตัดสินใจ:

• เร่งสร้างระบบสนับสนุน: ลงทุนในโครงสร้างพื้นฐานที่เอื้อต่อการใช้ชีวิตยั่งยืนทั่วประเทศ ไม่ใช่แค่ในเมืองหลวง
• สื่อสารอย่างมีกลยุทธ์: ใช้แพลตฟอร์มอย่าง TikTok และวิดีโอสั้นให้เป็นประโยชน์เพื่อเข้าถึงหัวใจคนรุ่นใหม่

พื้นที่ความร่วมมือที่ครอบคลุม (Inclusive Spaces): เปิดโอกาสให้ "เยาวชน" เข้าไปนั่งในโต๊ะตัดสินใจและร่วมออกแบบนโยบาย เพราะพวกเขาคือผู้ที่จะต้องใช้ชีวิตอยู่ในอนาคตนั้นจริงๆ

พลังของ Gen Z บนโลกออนไลน์เป็นเชื้อไฟที่ดีเยี่ยม แต่การจะรักษาไฟนี้ให้โชติช่วงเป็นพลังงานที่ยั่งยืนได้ จำเป็นต้องมี "เตาหลอม" ที่ชื่อว่าระบบและนโยบายที่จริงจังจากภาครัฐและเอกชนมารองรับ