“นายกฯ” เกินเทอม จุดเสี่ยง วิกฤติการเมือง

         ประเด็น “วาระ 8 ปี” ของ นายกรัฐมนตรี ดูท่าว่า “พล.อ.ประยุทธ์ จันทร์โอชา นายกรัฐมนตรี” จะไม่ยี่หระเท่าไร

 

         หลังให้ “ธนกร วังบุญคงชนะ” โฆษกรัฐบาล ออกมาตอบคำถามแทนในประเด็นนี้ ว่า “ให้ไปดูการดำรงตำแหน่งนายกรัฐมนตรีมาด้วยรัฐธรรมนูญฉบับใด” 

 

         ถอดรหัสนี้ จะพบว่า กติกาที่ให้ “พล.อ.ประยุทธ์” ในคราบนักการเมือง อยู่เป็นนายกฯ ปัจจุบัน คือ รัฐธรรมนูญ พ.ศ.2560 

 

         แต่สิ่งที่ต้องตีความ คือ มาตรา 158  ที่กำหนด วาระดำรงตำแหน่ง "รวมกันเกิน 8 ปีไม่ได้”  ไม่ว่าจะเป็นการดำรงตำแหน่งติดต่อกันหรือไม่ และไม่นำระยะรักษาการตามตำแหน่ง มานับรวม

 

         ความตามนี้ มีคนมองวาระดำรงตำแหน่งของมุมกฎหมาย ใน 3 ทาง  คือ 1.นับตั้งแต่เดือนมิถุนายน 2562 หลังการเลือกตั้งทั่วไป, 2.  นับตั้งแต่เมษายน 2560 คือ วันที่รัฐธรรมนูญ พ.ศ.2560 บังคับใช้ และ 3. นับตั้งแต่เดือนสิงหาคม 2557 วันที่ดำรงตำแหน่งจากการยึดอำนาจ

 

         ถือเป็นประเด็น "ข้อขัดแย้งทางกฎหมาย” ที่เข้าข่ายอำนาจของ  “ศาลรัฐธรรมนูญ” ต้องตีความ  และช่องทางที่เกิดขึ้นได้ คือ ครม. , กรรมการการเลือก (กกต.) หรือ สมาชิกแห่งสภาเข้าชื่อ 1 ใน 10 เพื่อยื่นเรื่องได้

 

         ท่าทีของฝ่ายสภาฯ ล่าสุด “พรรคร่วมฝ่ายค้าน” ประกาศจะไม่ขอใช้สิทธิตอนนี้ 

         เพราะหวั่นว่าจะเข้าทางใช้ “ศาลรัฐธรรมนูญ” ประทับรับรอง-ขยายอำนาจของ “พล.อ.ประยุทธ์” โดยใช่เหตุ

 

         แต่จังหวะที่จะยื่นนั้น ถูกกำหนดไว้โดยแน่ชัดคือ หลัง 24 สิงหาคม2565 เมื่อ “พล.อ.ประยุทธ์” ดำรงตำแหน่งครบ 8 ปี นับจากสิงหาคม 2557 ที่ เข้ารับตำแหน่งนายกรัฐมนตรี จากการยึดอำนาจ

         สำหรับกติกาที่ล็อกวาระของ “นายกรัฐมนตรี”  มี มุมมองจาก "นักกฎหมายของรัฐสภา" ว่า หากจะถกเรื่องนี้ อย่ามองแค่ มาตรา 158 เท่านั้น เพราะมีเนื้อหาเกี่ยวข้องหลายมาตรา 

 

         ได้แก่  มาตรา 170 ว่าด้วยการสิ้นสุดของ นายกฯ, มาตรา 264 กำหนดความให้ คณะรัฐมนตรี (ครม.) ที่บริหารราชการแผ่นดินอยู่ก่อนวันประกาศใช้รัฐธรรมนูญ คือ 6 เมษายน 2560 เป็น ครม.ตามบทบัญญัติของรัฐธรรมนูญ จนกว่ามีครม. ที่ตั้งใหม่หลังการเลือกตั้งทั่วไป และกำหนดให้การทำหน้าที่เป็นวาระต่อเนื่อง “ไร้การรักษาการ- ไร้รอยต่อ” 

         มาตรา 279 วรรคสอง ที่รับรองบรรดาการใดๆ ในรัฐธรรมนูญ (ฉบับชั่วคราว) พ.ศ.2557  รวมถึงฉบับที่แก้ไขเพิ่มเติม ทั้ง 2 ฉบับ  ในปี 2558 และ ปี 2559 นั้นชอบด้วยรัฐธรรมนูญ 2560 เพื่อให้เกิดความเชื่อมโยงของบรรดาการใดๆ ที่รวมถึง การทำหน้าที่ในฐานะฝ่ายบริหาร และ นายกฯ
 
         และ ที่สำคัญคือ "กลุ่มมาตราว่าด้วย วาระดำรงตำแหน่งขององค์กรตามรัฐธรรมนูญ" เช่น กรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ (กสม.), กรรมการป้องกันและปราบปรามการทุจริตแห่งชาติ (ป.ป.ช.), กรรมการการเลือกตั้ง (กกต.) ที่กำหนด "วาระดำรงตำแหน่งแบบจำกัด” คือ 7 ปี และเป็นได้วาระเดียวชั่วชีวิต

 

         เช่นเดียวกับการกำหนดวาระดำรงตำแหน่งของ ผู้นำฝ่ายบริหาร

 

         ที่ผ่านมาการดำรงตำแหน่งของ องค์กรอิสระ ที่คาบเกี่ยวกับรัฐธรรมนูญ 2 ฉบับ คือ ฉบับที่ “คสช.” ประกาศให้มีผลใช้บังคับ  และ ฉบับปี 2560 แต่การดำรงตำแหน่ง ไม่พบว่า “องค์กรอิสระใด” ถูกนับวาระดำรงตำแหน่งแบบ “เริ่มใหม่” เมื่อรัฐธรรมนูญใหม่ใช้บังคับ แต่จะให้นับวาระต่อเนื่อง ตั้งแต่วันแรกที่แต่งตั้งให้ดำรงตำแหน่ง ไปจนครบตามกติกา

 

         ประเด็นนี้ “ฝ่ายกฎหมายของรัฐสภา” ยกตัวอย่างด้วยว่า เช่น การสรรหาและแต่งตั้ง กสม. ชุดที่ 4 ซึ่งเข้าปฏิบัติหน้าที่ เมื่อ 25 พฤษภาคม 2564  หลังจากที่ กสม. ชุดที่3  ดำรงตำแหน่งครบวาระ เมื่อ  24 พฤษภาคม 2564 โดยประเด็นนี้  หากให้ “กสม.” ชุดที่3 เริ่มนับวาระใหม่ จะต้องไม่มีการสรรหาใหม่ เพราะสามารถอยู่ทำหน้าที่ได้อีก 7 ปีตามรัฐธรรมนูญใหม่

 

         ข้อเท็จจริงที่เกิดขึ้นคือ กสม. ชุดที่สาม ซึ่งมาตามรัฐธรรมนูญ พ.ศ.2550 ที่ “คสช.”ออกประกาศให้มีผลบังคับใช้ ต้องพ้นไปเมื่อครบวาระตามที่รัฐธรรมนูญ 2550กำหนด คือ6 ปี ไม่มีการนับใหม่เมื่อมีกฎหมายใหม่ใช้บังคับ

 

         หรือ กรณีการสรรหาผู้ตรวจการแผ่นดิน เมื่อปี 2563  ที่ พล.อ.วิทวัส รชตะนันทน์ ประธานผู้ตรวจการแผ่นดิน ครบวาระ 6 ปี ตามรัฐธรรมนูญ 2550 และวุฒิสภา เลือก “อิสสรีย์ หรรษาจรูญโรจน์” ดำรงตำแหน่งแทน  เมื่อ พฤษภาคม 2564  จะเห็นว่าไม่ได้นับวาระใหม่ เมื่อมีรัฐธรรมนูญใหม่ใช้บังคับ เช่นกัน

 

         หากนำมาเปรียบกับข้อถกเถียงถึงวาระดำรงตำแหน่ง “นายกฯ” ในปัจจุบัน แทบไม่แตกต่าง 

 

         เพราะนายกฯ  ถูกจำกัดวาระดำรงตำแหน่ง เฉกเช่นเดียวกับ องค์กรตามรัฐธรรมนูญ  แม้รัฐธรรมนูญจะเขียนบทบัญญัติต่างกันในบริบท  แต่บรรทัดฐานการใช้หรือตีความกฎหมาย ย่อมไม่ต่างกัน หรือ ให้สิทธิองค์กรใด ได้รับสิทธิพิเศษ เหนือกว่า

         ฝ่ายบริหาร ถือเป็น 1 ใน 3เสาหลักของอำนาจอธิปไตย  หาก “ผู้นำ” ไม่ยึดกติกาสูงสุดของประเทศ และคิดจะครองอำนาจทางการเมือง “อยู่เกินรัฐธรรมนูญ” ความขัดแย้งและวุ่นวายทางการเมืองอาจเกิดขึ้น

         เหมือนคำทำนาย ที่​ “กรธ.” เขียนความมุ่งหมายของมาตรา 158 ไว้ในบรรทัดท้าย ที่ว่า “การกำหนดระยะเวลา 8 ปีเพื่อไม่ให้เกิดการผูกขาดอำนาจทางการเมืองยาวเกินไป อันจะเป็นต้นเหตุเกิดวิกฤติการเมืองได้".