(รายงาน)ปิดตำนาน รถไฟฟ้าฟันหลอ 1 กม.ที่หายไป

ในวันนี้ (11 ส.ค.) มีข่าวดีสำหรับผู้ที่ใช้รถไฟฟ้าสายสีม่วง เพราะพล.อ.ประยุทธ์ จันทร์โอชา นายกรัฐมนตรี และหัวหน้าคณะรักษาความสงบแห่งชาติ จะเป็นประธานเปิดสถานีส่วนต่อขยายรถไฟฟ้าฟ้าสายสีน้ำเงิน ช่วงเตาปูน - บางซื่อ เพื่อให้รถไฟฟ้าสีม่วง เชื่อมต่อกับรถไฟฟ้าใต้ดิน ภายหลังที่ก่อนหน้านี้ได้ใช้ มาตรา 44เพื่อเร่งรัดให้สร้างส่วนต่อขยาย และหาผู้เดินรถ เนื่องจากวิธีปกติจะทำให้เกิดความล่าช้า โดยจะเปิดให้ประชาชนใช้บริการได้ในเวลาเที่ยงตรงในวันเดียวกัน

ขอพาผู้อ่านย้อนเวลาไปสักนิด เมื่อ 1 ปีแล้ว รถไฟฟ้าสายสีม่วง ได้เปิดให้บริการ จากสถานีบริเวณคลองบางไผ่- แยกเตาปูนระยะทางร่วม 23 กม.ประชาชนให้ความสนใจและต่างดีใจกันเป็นอย่างมาก เพราะนอกจากจะเป็นการเดินทางเข้าเมืองโดยรถไฟฟ้าแล้ว  เชื่อกันว่า สถานีเตาปูนจะเป็นจุดเชื่อมต่อกับรถไฟใต้ดินสายสีน้ำเงิน (หัวลำโพง -บางซื่อ)  โดยผู้โดยสารสามารถเปลี่ยนสายรถไฟฟ้า โดยไม่ต้องออกมาผจญกับการจราจรปกติ เพราะรถไฟใต้ดินสายสีน้ำเงินนั้นมาจอดรอที่สถานีบางซื่อร่วม 10 ปีมาแล้ว เรียกได้ว่าจะต่อเชื่อมแนบสนิทเหมือนที่ประเทศที่เจริญแล้วเป็นกัน

แต่พอรถไฟฟ้าสายสีม่วงเปิดให้บริการ ทุกอย่างกลับพังทลาย เพราะรถไฟทั้งสองสาย “เอื้อมไม่ถึงกัน”  ท่ามกลางความสงสัยว่าเกิดอะไรขึ้น   รางก็มี แต่ทำไมรถไฟฟ้าไม่มาหานะเธอ

การณ์กลายเป็นว่า คนที่เดินทางมาจากสายสีม่วงต้องลงจากสถานี แล้วต่อ “ชัตเติลบัส”  เพื่อไปรถสายสีน้ำเงิน   เช่นเดียวกับจนจากรถไฟสายสีน้ำเงินก็ต้องต่อรถฝ่าการจราจรร่วม 1 กิโลเพื่อมาถึงรถสายสีม่วง 

ด้วยเหตุผลดังกล่าวได้ฉายาน่ารักว่า “รถไฟฟ้าสายด้วน”  และความไม่เชื่อมต่อในทางระบบ ทำให้เกิดความไม่สะดวกสบาย เวลาที่ควรจะเร็วก็เป็นช้า แถมต้องมาผจญกับการจราจรบนถนน  ส่งผลให้คนใช้บริการรถไฟฟ้าสายสีม่วงมีไม่มากเท่าที่ควรกล่าวคือมีเพียง  20,000 คนต่อวัน จากที่คาดการณ์ไว้ว่าคนใช้เหยียบแสนคน

การใช้เวลาเดินทางในชั่วโมงเร่งด่วน

สำหรับบรรยากาศในช่วงเช้าๆเร่งด่วนบนสถานีและในตัวรถไฟฟ้าสายสีม่วงจะมีความแน่นขนัดของผู้คนที่มาใช้บริการโดยขบวนที่วิ่งเข้าสถานีเตาปูนโดยส่วนมากจะต้องการเชื่อมต่อรถไฟฟ้าใต้ดิน MRT สถานีบางซื่อเพื่อเข้าไปยังในตัวเมืองอีกทีหากไปช่วงเช้ามืดประมาณ6.00การขึ้นรถชัตเติ้ลบัสเชื่อมต่อสถานียังไมใช่เรื่องน่าหวงเพราะยังมีรถให้บริการที่เพียงพอต่อความต้องการของผู้โดยสารใช้เวลาเพียง5 - 7นาทีก็ถึงสถานีรถไฟฟ้าใต้ดินแล้ว

แต่ถ้าว่ากันในชั่วโมงเร่งด่วนประมาณ7.30 - 9.00น.นั้นการรอรถชัตเติลบัสนั้นจะต้องใช้ความอดทนอยู่เล็กน้อยแม้ว่าจะมีป้ายระบุว่ารถจะให้บริการถี่ทุก6นาทีในชั่วโมงเร่งด่วนก็ตามแต่รถชัตเติลบัสที่มีให้บริการร่วม18คนแต่ก็มีบางช่วงที่ไม่เพียงพอต่อผู้โดยสารยามเร่งด่วนอาจมีช่วงขาดระยะทำให้รอรถประมาณ5นาทีขึ้นไปเพราะกว่ารถจะวันมาถึงป้ายจอดรับส่งได้จะต้องต้องฝ่าฟันรถติดแยกเตาปูนร่วมกับรถทั่วๆไปและก็ใช้เวลาประมาณ5นาทีกว่าๆเช่นกันในการนั่งรถไปยังสถานีรถไฟฟ้าอีกสายรวมๆแล้วเกือบ10หรืออาจจะเฉียด15นาทีที่อาจต้องเสียไป

แต่ถ้ารีบด่วนจริงๆตรงสถานีของรถไฟฟ้าทั้งสองสายจะมีวินมอเตอร์ไซค์ให้บริการในราคา20บาทรับรองซิกแซกแปบเดียวประมาณ3 - 5นาทีนิดๆก็ถึงจุดหมายแต่อย่างไรก็ต้องยืนต่อคิวอยู่ดีถ้าวินไม่พอ

หลังจากเวลา9.00น.แล้วชั่วโมงเร่งด่วนก็คลี่ยคลายลงกลับสู่ช่วงปกติรถชัตเติลบัสไม่จำเป็นต้องรอนานเพราะมีจอดรอออกทุกๆ8นาทีแต่ถ้าเต็มก็ออกตัวเลยส่วนบรรยากาศบนรถไฟฟ้าก็โล่งตาอย่างเห็นได้ชัดโล่งชนิดที่ว่าแทบไม่มีคนใช้เลยก็ว่าได้

ทำไมจึงเกิดสถานีฟันหลอ? 

ย้อนกลับไปในตอนสร้างเริ่มสร้าง รถไฟฟ้าสายสีม่วง นั้นก็เป็นหนึ่งในโครงการก่อสร้างเส้นทางรถไฟฟ้าในระบบรถไฟฟ้ามหานคร โดยการรถไฟฟ้าขนส่งมวลชนแห่งประเทศไทย (รฟม.) ในส่วนนี้ ดร.สามารถ ราชพลสิทธิ์ อดีตรองผู้ว่าราชการกรุงเทพมหานคร ฝ่ายโยธาและจราจร หนึ่งในผู้ที่เกาะติดเรื่องนี้เล่าให้ฟังว่า เดิมทีนั้นแผนการสร้างจะให้สายสีม่วง (บางใหญ่ - เตาปูน ) มีความเชื่อมต่อกัน กับสายสีน้ำเงิน (บางซื่อ - หัวลำโพง) หรือที่เรารู้ที่เรารู้จักในชื่อ รถไฟฟ้าใต้ดิน โดยจะมีจุดเชื่อมต่ออยู่ที่ สถานีเตาปูน ซึ่งเป็นสถานีปลายทางของรถไฟฟ้าสายสีม่วง และเป็นหนึ่งในสถานีเส้นที่วิ่งไปถึงท่าพระ หรือที่เรียกว่า “สายสีน้ำเงินส่วนต่อขยาย” โดยเป็นจุดเปลี่ยนขบวนรถที่ไม่ต้องลงจากสถานี (ลองนึกถึงสถานีสยามของรถไฟฟ้า BTS ที่เชื่อมต่อ 2 สาย

ดร.สามารถ เล่าต่อไปว่าตามแผนแล้วจะมีการสร้างรถไฟฟ้าสายสีม่วง ควบคู่ไปกับสายสีน้ำเงินส่วนต่อขยาย แต่กลายเป็นว่าสายสีม่วงเสร็จก่อน พร้อมเดินรถก่อน ในขณะที่สายสีน้ำเงินส่วนต่อขยายประสบปัญหาเรื่องของการหาผู้ให้บริการเดินรถไฟฟ้า ซึ่งคณะกรรมการสรรหาผู้ร่วมทุนต่างมีความเห็นเป็นสองฝ่ายว่า ควรประมูลหาผู้เดินรถใหม่ กับเจรจากับผู้เดินรถไฟฟ้าใต้ดินรายเดิมเลย โดยมีการยืดเยื้อมาตั้งแต่ปี 2554

ด้วยสาเหตุดังกล่าวทางรัฐบาลเล็งเห็นปัญหาว่าจะมีสถานีฟันหลอแน่ๆ หากเดินรถไฟฟ้าสายสีม่วงก่อน จึงให้สร้างสถานีเชื่อมต่อของสายสีน้ำเงินในช่วง บางซื่อ - เตาปูน ด้วยไปเลย ส่วนต่อขยายอื่นๆเดี๋ยวค่อยทำทีหลัง ประจวบเหมาะเจาะกับที่ผู้เดินรถไฟฟ้าสายมีม่วง กับสายสีน้ำเงินเป็น เจ้าเดียวกันก็คือ บริษัท ทางด่วนและรถไฟฟ้ากรุงเทพฯ จำกัด (มหาชน) หรือ BEM จึงมีการยื่นข้อเสนอให้ BEM ช่วยเดินรถพ่วงอีก 1 สถานี ก็คือสถานีเตาปูน ซึ่งเป็นหนึ่งในส่วนต่อขยายสายสีนำ้เงินที่จะมีการใช้ในอนาคต

“ดูเหมือนว่าเรื่องจะง่ายๆ แต่ไม่เป็นเช่นนั้น เพราะการเดินรถเพิ่มอีกสถานี จะต้องมีค่าใช้จ่ายสูงมาก แม้ว่าจะมีรางให้แล้วก็ตามที เพราะจะต้องมีการวางระบบสัญญาณเพิ่ม จากข้อเสนอนั้น ทำให้ BEM ระบุว่าจะช่วยเดินรถ 2 ปีเท่านั้น เพราะตามหลักการแล้วข้อเสนอดังกล่าวจะทำให้ BEM ขาดอำนาจการต่อรองในการได้เดินรถไฟฟ้าสายสีน้ำเงินส่วนต่อขยายด้วย เพราะขณะนั้นยังไม่ทราบแน่ชัดจะใช้วิธีใดในการหาผู้เดินรถส่วนต้อขยายดังกล่าว ถ้าหาก BEM รับเดินรถสถานีรอบต่อระหว่างบางซื่อ - เตาปูน ก็อาจทำให้มีความเสี่ยงไม่ได้ส่วนต่อขยายได้” ดร.สามารถกล่าวทิ้งท้าย

จะเห็นได้ว่า พอเป็นเช่นนี้ ทาง รฟม. ที่เป็นเจ้าของโครงการ ก็ต้องหนักใจเพราะว่า หลังจาก 2 ปีผ่านไปแล้ว หาก BEM ไม่รับเดินรถต่อ อีก 1 สถานีที่ส่วนต่อขยายห้อยอยู่นั้นใครจะมารับช่วงต่อ เพราะต้องลงทุ่มเพิ่มมหาศาลแน่ๆ กลายเป็นว่า The show must go on เลยมีการวิ่งรถไฟฟ้าสายสีม่วงแบบฟันหลอ แล้วแก้ปัญหาด้วยการวางชัตเติ้ลบัสบรรเทาไปก่อน อย่างที่เราเห็น

“บิ๊กตู่”ลุยเอง ม.44เสกกาวเชื่อมรถไฟสองสาย

จากความไม่ลงรอยเรื่องสัญญาการเดินรถ 1 สถานี ทำให้ พล.อ.ประยุทธ์ ต้องใช้ ม.44 เพื่อแก้ไขปัญหานี้ถึง 2 ครั้งด้วยกัน 

ครั้งแรกเมื่อ 21 ก.ค. 59 เป็นการเร่งรัดให้ รฟม. กำหนดหลักเกณฑ์ แบ่งผลประโยชน์จากค่าโดยสารในการเชื่อมต่อรถไฟฟ้าส่วนต่อขยายสีน้ำเงิน และเสนอให้ รมว.คมนามคมเห็นชอบ หากผ่าน จากนั้นให้เจรจากับผู้รับสัมปทาน เพื่อให้โครงการเดินหน้าต่อได้ โดยคำสั่งนี้มีส่วนเกี่ยวข้องสถานีที่เชื่อมต่อกับรถไฟฟ้าสายสีม่วงด้วย แต่ปรากฏว่ากสนเจรจายังคงต้องผ่าน ผ่านขั้นตอนตาม พ.ร.บ.การให้เอกชนร่วมลงทุนในกิจการของรัฐ (PPP) ซึ่งใช้เวลานาน

จนเมื่อวันที่ 15 ธ.ค. 59 พล.อ.ประยุทธ์ ถึงกับบ่นอุบ เรื่องการเดินรถไฟฟ้าช่วงฟันหลอระยะทาง 1 กม.ว่า “จะต้องทำให้เสร็จและเดินรถให้ได้ในรัฐบาลนี้ ไม่รู้ว่าติดปัญหาอะไรกันหนักหนา 2-3 ปีมาแล้วอ้างว่าติดโน่นนี่ติดระเบียบ ติดกฎหมายก็พยายามแก้ไขให้ให้ เมื่อช่วยแก้แล้วแต่ผู้เกี่ยวข้องไม่เร่งแก้ปัญหาต่อเปิดเดินรถไม่ได้อีกจะเล่นงานทันที ทั้งนี้แผนแม่บทรถไฟฟ้าส่วนต่อขยายอีก 20 ปี ทุกสายต้องเชื่อมต่อกันหมด ส่วนว่าจะเร่งผลักดันก่อสร้างเส้นไหนก่อนอนาคตค่อยพิจารณากัน” 

ด้วยเหตุนี้จึงนำมาสู่การใช้ ม.44 ครั้งที่ 2 ใน 28 ธ.ค. ระบุว่าการจัดจ้างเพื่อเดินรถ 1 สถานีไม่เป็นการร่วมลงทุนในกิจการของรัฐ หมายความว่าไม่ต้องผ่านขั้นตอนตาม พ.ร.บ.การให้เอกชนร่วมลงทุนในกิจการของรัฐ (PPP) เพื่อเร่งรัดให้มีการเชื่อมต่อรถไฟฟ้าสองสายให้ได้

ท้ายที่สุดเรื่องจบที่ รฟม. ได้ว่าจ้าง BEM ให้เดินรถส่วนต่อขยายสายสีน้ำเงินทั้งสาย ทำให้ผู้ใช้บริการสายสีม่วงและ สายสีน้ำเงินเปลี่ยนสายได้โดยไม่ต้องออกจากสถานีรถไฟฟ้า ซึ่งเป็นที่แน่ชัดแล้วว่าส่วนเชื่อมต่อสถานีเตาปูนนั้นจะพร้อมใช้บริการในวันนี้ (11 ส.ค.) ส่วนการวางระบบให้พร้อมใช้ทุกสถานี ก็จะสิ้นสุดในปี 2563

แม้จะถูกสงสัยว่าเป็นการกินรวบให้เอกชนรายเดียว แต่ในแง่ของการใช้บริการ ก็อาจจถูกใจประชาชนก็ได้ เพราะไม่ต้องพกบัตรหลายๆใบเพื่อ ขึ้นรถไฟฟ้า แถมเปลี่ยนสายได้ โดยไม่ต้องลงจากสถานี

ส่วนรถไฟฟ้าสีม่วง จะกลายมาเป็นที่นิยมของคนชานเมืองหรือไม่นั้น คงต้องดูกันยาวๆหลังวันที่ 11 ส.ค.