ปิดตำนาน'วีรบุรุษมัฆวาน'

"พล.อ.อาทิตย์ กำลังเอก" นายทหารคนสำคัญที่มีบทบาทต่อกองทัพและการเมืองไทย เสียชีวิตอย่างสงบ สิริอายุ 89 ปี ปิดตำนาน "วีรบุรุษมัฆวาน" อาจารย์รัฐศาสตร์ยกเป็นแบบอย่าง "ทหารประชาธิปไตย"

เมื่อเวลา 06.20 น. วานนี้ (19 ม.ค.) พล.อ.อาทิตย์ กำลังเอก อดีตผู้บัญชาการทหารบก (ผบ.ทบ.) อายุ 89 ปี ได้ถึงแก่อนิจกรรมที่โรงพยาบาลพระมงกุฎเกล้า โดยจะมีพิธีพระราชทานน้ำหลวงอาบศพ และสวดพระอภิธรรมที่ ศาลา 100 ปี วัดเบญจมบพิตรดุสิตวนารามราชวรวิหาร โดยมี พล.อ.เปรม ติณสูลานนท์ ประธานองคมนตรี และรัฐบุรุษ เป็นประธาน

สำหรับ พล.อ.อาทิตย์ หรือ บิ๊กซัน เกิดเมื่อวันที่ 31 ส.ค.2468 จบการศึกษาระดับประถมและมัธยมจากโรงเรียนพรหมวิทยามูล โรงเรียนวัดเบญจมบพิตร และโรงเรียนอำนวยศิลป์ พระนคร ก่อนเข้าศึกษาต่อที่โรงเรียนเตรียมทหารบก รุ่นที่ 5 (พ.ศ.2487-2491) รุ่นเดียวกับ พล.อ.เทียนชัย ศิริสัมพันธ์ พล.อ.บรรจบ บุนนาค และพล.อ.อ.ประพันธ์ ธูปะเตมีย์

พล.อ.อาทิตย์ ดำรงตำแหน่ง ผู้บัญชาการทหารบก เมื่อวันที่ 1 ต.ค.2525 จากนั้นเป็นผู้บัญชาการทหารสูงสุด เมื่อวันที่ 1 ต.ค.2526 ผลงานที่สำคัญ ของ พล.อ.อาทิตย์ คือ การปฏิบัติราชการปราบปรามผู้ก่อการร้ายคอมมิวนิสต์ เมื่อปี 2511-2524 ขณะดำรงตำแหน่งผู้บังคับการกรมผสมที่ 23 จ.เลย จนได้เลื่อนตำแหน่งเป็น ผู้บัญชาการกองพลที่ 3

โดย พล.อ.อาทิตย์ ยึดถือหลักการเมืองนำการทหาร และชักนำประชาชนให้เข้ามามีส่วนร่วมปกป้องท้องถิ่นของตน โดยจัดตั้ง "ไทยอาสาป้องกันตนเอง" (ทสป.) ต่อมาเปลี่ยนชื่อเป็น "ไทยอาสาป้องกันชาติ" (ทสปช.)

พล.อ.อาทิตย์ เป็นผู้ที่มีบทบาททางการทหารและการเมืองมาโดยตลอด โดยเฉพาะช่วงลดค่าเงินบาท เมื่อเดือน พ.ย.2527 จาก 23 บาท เป็น 27 บาทต่อดอลลาร์สหรัฐ สมัยรัฐบาล พล.อ.เปรม ติณสูลานนท์ เป็นนายกรัฐมนตรี พล.อ.อาทิตย์ได้ออกมาวิพากษ์วิจารณ์รัฐบาลอย่างรุนแรงจนทำให้เขาถูกปลดจากตำแหน่งผู้บัญชาการทหารบกอย่างกะทันหัน และแต่งตั้ง พล.อ.ชวลิต ยงใจยุทธ มาดำรงตำแหน่งแทน

หลังเกษียณอายุราชการในตำแหน่งผู้บัญชาการทหารสูงสุด พล.อ.อาทิตย์ เข้ามาเล่นการเมือง โดยก่อตั้งพรรคปวงชนชาวไทย สมัครเป็นสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร และได้รับการแต่งตั้งเป็นรัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวงกลาโหม ในรัฐบาล พล.อ.ชาติชาย ชุณหะวัณ แต่ยังไม่ทันได้ปฏิบัติหน้าที่ก็ถูกจี้จับตัวโดยคณะ รสช. นำโดย พล.อ.สุนทร คงสมพงษ์ ผู้บัญชาการทหารสูงสุดในขณะนั้น ขณะกำลังเดินทางไปเข้าเฝ้าถวายสัตย์ปฏิญาณที่จังหวัดเชียงใหม่ เมื่อวันที่ 23 ก.พ.2534

ต่อมาหลังเหตุการณ์พฤษภาทมิฬ พรรคปวงชนชาวไทยของ พล.อ.อาทิตย์ เปลี่ยนชื่อเป็น พรรคชาติพัฒนา โดยมี พล.อ.ชาติชาย ชุณหะวัณเป็นหัวหน้าพรรค

ทั้งนี้ พล.อ.อาทิตย์ เคยดำรงตำแหน่งทางการเมืองหลายตำแหน่ง ไม่ว่าจะเป็นอดีตสมาชิกวุฒิสภา จ.เลย รองนายกรัฐมนตรีสมัยรัฐบาล พล.อ.ชาติชาย (ปี 2533-2534) และรัฐบาลนายชวน หลีกภัย (ปี 2537-2538)

พล.อ.อาทิตย์ กำลังเอก สมรสกับ ท่านผู้หญิงประภาศรี กำลังเอก มีบุตรชายคือ พล.ท.ฐิติวัจน์ กำลังเอก หรือ เสธ.เอ็กซ์ ปัจจุบันเป็นผู้ทรงคุณวุฒิพิเศษ สำนักปลัดกระทรวงกลาโหม และสมาชิกสภาปฏิรูปแห่งชาติ (สปช.)

นายวันวิชิต บุญโปร่ง อาจารย์คณะรัฐศาสตร์ มหาวิทยาลัยรังสิต กล่าวว่า ภาพของ พล.อ. อาทิตย์ เป็นภาพเชิงบวกในกองทัพมาอย่างยาวนาน เขาได้รับฉายา "วีรบุรุษสะพานมัฆวาน" จากเหตุการณ์เมื่อปี 2500 ยุค จอมพล ป. พิบูลสงคราม มีการเดินขบวนต่อต้านการทุจริตการเลือกตั้งทั่วไปโดยกล่าวหาพรรคเสรีมนังคศิลาของ จอมพล ป. (เหตุการณ์ดังกล่าวนำมาสู่การรัฐประหารโดย พล.อ.สฤษดิ์ ธนะรัชต์ ผบ.ทบ. ในเวลาต่อมา) ซึ่งได้เดินขบวนไปทำเนียบรัฐบาลเพื่อประท้วง จอมพล ป.

พล.อาทิตย์ ในขณะนั้นมียศ ร.อ. คุมกำลังควบคุมฝูงชนอยู่ที่เชิงสะพานมัฆวานรังสรรค์ ถนนราชดำเนินนอก ระหว่างนั้น มีการด่าทอ ขว้างปาก้อนหินจากฝ่ายประชาชน ในที่สุด ร.อ.อาทิตย์ ตัดสินใจสั่งการให้กำลังพลวางอาวุธ และปล่อยให้ประชาชนผ่านไปทำเนียบฯ ได้ด้วยความสงบ

นายวันวิชิต กล่าวด้วยว่า จุดแข็งของ พล.อ.อาทิตย์ อยู่ที่การให้ความใส่ใจสวัสดิการทหารชั้นผู้น้อย เช่น มีการระดมทุนบริจาคสร้างอาคารในโรงพยาบาล ตัวอย่าง อาคารท่านผู้หญิงประภาศรี กำลังเอก เป็นต้น ส่งเสริมนายทหารชั้นประทวนมาอบรมเป็นนายทหารชั้นสัญญาบัตร ส่งเสริมใส่ใจให้ทหารมีการเติบโตในหน้าที่การงาน และใส่ใจในสวัสดิการที่อาจจะมองว่าเล็กๆ น้อยๆ เท่ากับเป็นการสร้างขวัญและกำลังใจให้กับกำลังพล

"ส่วนหนึ่งที่ท่านมีความเข้าใจเพราะท่านเคยดำรงตำแหน่งผู้อำนวยการกองธุรการ ที่โรงเรียนเสนาธิการทหารบก หรือที่สมัยก่อนเรียกว่าสถาบันวิชาการทหารบกชั้นสูง พูดง่ายๆ ว่า รับงานในตำแหน่งไม่ค่อยมีความสำคัญ และเคยดำรงตำแหน่งในส่วนกำลังรบ ทำให้ท่านมีความเข้าใจโครงสร้างและปัญหาต่างๆ ของกองทัพบกเป็นอย่างดี" นายวันวิชิต กล่าว

ส่วนชีวิตราชการมาเติบโตในกองทัพภาคที่ 2 ผบ.กองพลที่ 3 ผบ.พล 1 และมาเป็นแม่ทัพภาคที่ 2 ในช่วงที่เป็นรอง มทภ.ที่ 2 พล.อ.อาทิตย์ มีส่วนเกี่ยวข้องในการยับยั้งและปราบปรามกบฏที่พยายามโค่นล้มรัฐบาล พล.อ.เปรม และใช้พื้นที่ จ.นครราชสีมา เป็นฐานปฏิบัติการในการปราบปราม

นายวันวิชิต กล่าวว่า ด้วยหน้าที่ที่โดดเด่นในขณะนั้น ทำให้สามารถก้าวขึ้นมาเป็นแม่ทัพภาคที่ 1 ผู้ช่วย ผบ.ทบ. และเป็น ผบ.ทบ. ภายในระยะเวลา 1 ปีครึ่งได้

"สิ่งที่น่าสนใจในชีวิตราชการของ พล.อ.อาทิตย์ อยู่ตรงที่หลังจากถูกปลดออกจาก ผบ.ทบ. ในการไปวิพากษ์วิจารณ์กรณีลดค่าเงินบาทนั้น ท่านไม่ได้ใช้อำนาจหรือตำแหน่งที่มีอยู่ในตอนนั้น เป็นทั้ง ผบ.ทบ.ควบ ผบ.สส. ซึ่งสามารถรัฐประหารได้ แต่ท่านไม่ทำ ท่านเลือกที่จะอยู่ในกติกาหรือคำสั่งผู้บังคับบัญชาอย่างเคร่งครัด" นายวันวิชิต กล่าว

เขากล่าวว่า หลังจากเกษียณอายุราชการ พล.อ.อาทิตย์ ก็เข้าสู่แวดวงการเมือง โดยการตั้งพรรคปวงชนชาวไทย เป็นรัฐมนตรี เป็นรองนายกรัฐมนตรี ประสบความสำเร็จบ้าง ไม่ประสบความสำเร็จบ้าง แต่ก็สะท้อนให้เห็นภาพทหารประชาธิปไตยที่ยอมรับการนำของฝ่ายการเมืองได้