21 ธันวาคม 2568 'วันเหมายัน' ช่วงเวลากลางคืนยาวนานที่สุดในรอบปี

ปีนี้ประเทศไทยจะมีวันที่ 'ช่วงเวลากลางคืนยาวนานที่สุดในรอบปี' ตรงกับวันที่ 21 ธันวาคม 2568 โดยวันดังกล่าวเรียกว่า 'วันเหมายัน' (อ่านว่า เห-มา-ยัน) (Winter Solstice) ดวงอาทิตย์จะขึ้นทางทิศตะวันออกเฉียงไปทางใต้มากที่สุด และตกลับขอบฟ้าทางทิศตะวันตกเฉียงไปทางใต้มากที่สุด

ในแต่ละวัน ดวงอาทิตย์จะปรากฏอยู่ตำแหน่งที่ต่างกัน เปลี่ยนตำแหน่งไปประมาณวันละ 1 องศา ตั้งแต่เดือนกันยายนเป็นต้นมา ดวงอาทิตย์ค่อย ๆ เคลื่อนที่จากจุดตั้งฉากกับเส้นศูนย์สูตรของโลกลงมาทางใต้ สังเกตได้จากท้องฟ้าในช่วงนี้จะมืดเร็วขึ้นเรื่อย ๆ เมื่อดวงอาทิตย์เคลื่อนมา ณ ตำแหน่งเฉียงไปทางทิศใต้มากที่สุดในวันเหมายันของแต่ละปี วันดังกล่าวจึงมีช่วงเวลากลางคืนยาวนานที่สุด และช่วงเวลากลางวันสั้นที่สุด ดวงอาทิตย์จะขึ้นเวลาประมาณ 06:36 น. และจะตกลับขอบฟ้าเวลาประมาณ 17:55 น. (เวลา ณ กรุงเทพฯ) รวมระยะเวลากลางวันเพียง 11 ชั่วโมง 19 นาที เท่านั้น

นอกจากนี้ 'วันเหมายัน' ยังนับเป็นวันเปลี่ยนฤดูกาล โดยประเทศทางซีกโลกเหนือนับเป็นวันเข้าสู่ฤดูหนาว และประเทศทางซีกโลกใต้เข้าสู่ฤดูร้อน

'ฤดูกาล' บนโลกนั้น เกิดจากแกนโลกเอียงทำมุม 23.5 องศา กับแนวตั้งฉากกับระนาบโคจรของโลกรอบดวงอาทิตย์ ทำให้พื้นที่ต่าง ๆ ทั่วโลกได้รับความเข้มของแสงอาทิตย์ (มุมตกกระทบ) และปริมาณพลังงานความร้อนที่พื้นที่ต่าง ๆ ทั่วโลกได้รับไม่เท่ากัน ส่งผลให้มีอุณหภูมิต่างกัน รวมถึงระยะเวลากลางวัน และกลางคืนก็ต่างกันด้วย เหตุนี้ทำให้เกิดฤดูกาลขึ้นบนโลกนั่นเอง สังเกตได้ว่าในฤดูร้อนดวงอาทิตย์จะขึ้นเร็วและตกช้า เวลากลางวันจะยาวกว่ากลางคืน แตกต่างกับฤดูหนาวที่ดวงอาทิตย์จะขึ้นช้าและตกเร็ว เวลากลางคืนจะยาวนานกว่ากลางวัน

ในระยะเวลา 1 ปีที่โลกโคจรรอบดวงอาทิตย์ จะเกิดปรากฏการณ์สำคัญที่เกี่ยวข้องกับการขึ้น - ตก ของดวงอาทิตย์ทั้งหมด 4 ครั้ง ได้แก่ วันวสันตวิษุวัต (Vernal Equinox) และ วันศารทวิษุวัต (Autumnal Equinox) วันที่มีช่วงเวลากลางวันและกลางคืนยาวนานเท่ากัน วันครีษมายัน (Summer Solstice) วันที่ช่วงเวลากลางวันยาวนานที่สุด และ วันเหมายัน (Winter Solstice) วันที่ช่วงเวลากลางคืนยาวนานที่สุด

ผู้สนใจสามารถติดตามข้อมูลปรากฏการณ์อื่น ๆ เพิ่มเติมได้ทางเฟซบุ๊ก สถาบันวิจัยดาราศาสตร์แห่งชาติ ที่ www.facebook.com/NARITpage หรือเว็บไซต์ www.NARIT.or.th