ทำไม 18 สิงหาคม เป็นวันสำคัญไทย จุดเริ่มวันวิทยาศาสตร์แห่งชาติ

กรุงเทพธุรกิจ เปิดที่มา อยากรู้ทำไม 18 สิงหาคม เป็นวันสำคัญไทย วันวิทยาศาสตร์แห่งชาติ จุดเริ่มต้นและความสำคัญทางประวัติศาสตร์

วันที่ 18 สิงหาคม 2568 เวลา 11.00 น. พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าโปรดกระหม่อมให้ นายพลากร สุวรรณรัฐ องคมนตรี เป็นผู้แทนพระองค์ วางพุ่มดอกไม้ถวายราชสักการะพระบรมราชานุสาวรีย์พระบาทสมเด็จพระปรเมนทรรามาธิบดีศรีสินทรมหามงกุฎ พระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว พระสยามเทวมหามกุฏวิทยมหาราช รัชกาลที่ 4

พระผู้เป็น “พระบิดาแห่งวิทยาศาสตร์ไทย” เนื่องใน “วันวิทยาศาสตร์แห่งชาติ” ณ กระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม (อว.) ถนนพระรามที่ 6 กรุงเทพมหานคร

โดยวางพุ่มดอกไม้ของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว พุ่มดอกไม้ของสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง และพุ่มดอกไม้ของสมเด็จพระนางเจ้าสมเด็จพระนางเจ้าสุทิดา พัชรสุธาพิมลลักษณ พระบรมราชินี

ในโอกาสนี้ นางสาวสุดาวรรณ หวังศุภกิจโกศล รัฐมนตรีว่าการกระทรวง อว. พร้อมด้วย ศ.ดร.ศุภชัย ปทุมนากุล ปลัดกระทรวง นางสาวสุณีย์ เลิศเพียรธรรม รองปลัดกระทรวง นางสาววราภรณ์ รุ่งตระการ รองปลัดกระทรวง ดร.วันนี นนท์ศิริ ผู้ตรวจราชการกระทรวง อธิการบดีสถาบันอุดมศึกษา หัวหน้าหน่วยงาน ข้าราชการ และเจ้าหน้าที่ รอรับผู้แทนพระองค์

จุดเริ่มต้นและความสำคัญทางประวัติศาสตร์ของ วันที่ 18 สิงหาคม มาจากเหตุการณ์การเกิดสุริยุปราคาเต็มดวงที่หมู่บ้านหว้ากอ จังหวัดประจวบคีรีขันธ์ ในปี พ.ศ. 2411

โดยการคำนวณล่วงหน้าที่แม่นยำของพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงใช้พระปรีชาสามารถด้านดาราศาสตร์และคณิตศาสตร์ คํานวณการเกิดสุริยุปราคาเต็มดวงครั้งนี้ไว้ล่วงหน้าถึง 2 ปี โดยทรงระบุวัน เวลา และสถานที่ที่จะมองเห็นได้อย่างชัดเจนและแม่นยำที่สุดคือที่ ตำบลหว้ากอ จังหวัดประจวบคีรีขันธ์

ซึ่งในยุคนั้น ความรู้ทางวิทยาศาสตร์สมัยใหม่ยังไม่เป็นที่แพร่หลายในสยาม และนักดาราศาสตร์ชาวตะวันตกบางส่วนยังไม่เชื่อว่าการคำนวณของพระองค์จะแม่นยำ แต่เมื่อถึงวันที่ 18 สิงหาคม พ.ศ. 2411 ปรากฏการณ์สุริยุปราคาก็เกิดขึ้นตรงตามที่พระองค์ทรงคำนวณไว้ทุกประการ ต่อหน้าคณะทูตานุทูตและนักวิทยาศาสตร์ชาวต่างชาติที่พระองค์ทรงเชิญมาเป็นสักขีพยาน

เหตุการณ์นี้ได้แสดงให้เห็นถึงพระอัจฉริยภาพและพระวิสัยทัศน์ที่กว้างไกลของรัชกาลที่ 4 ในการนำความรู้ทางวิทยาศาสตร์มาใช้พิสูจน์และอธิบายปรากฏการณ์ทางธรรมชาติได้อย่างเป็นเหตุเป็นผล ซึ่งเป็นการวางรากฐานที่สำคัญให้กับวงการวิทยาศาสตร์ของประเทศไทย ด้วยพระปรีชาสามารถนี้ ประชาชนชาวไทยจึงพร้อมใจกันถวายพระราชสมัญญานามแด่พระองค์ท่านว่า “พระบิดาแห่งวิทยาศาสตร์ไทย”

ต่อมาในปี พ.ศ. 2525 คณะรัฐมนตรีได้มีมติเห็นชอบและอนุมัติให้วันที่ 18 สิงหาคมของทุกปี เป็น “วันวิทยาศาสตร์แห่งชาติ” เพื่อเป็นการเฉลิมพระเกียรติและรำลึกถึงพระมหากรุณาธิคุณของพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว

อ้างอิง อว.