คนยุค 1.0 เจอ 4.0

เป็นธรรมดาที่คนต่างยุคมีเรื่องที่คิดเห็นไม่ตรงกัน มักทำให้เรื่องง่ายๆ กลายเป็นเรื่องยากได้เสมอ คนต่างยุคทะเลาะกันได้เป็นเรื่องเป็นราวจากความปรารถนาดีกับอะไรสักอย่าง ความหวังดีของยุคหนึ่งกลายเป็นความหวังร้ายของอีกยุคหนึ่งได้เสมอ ใครที่ต้องทำงานข้ามยุค ควรใส่ใจความแตกต่างของคนยุค “1.0” กับคนยุค “4.0” ไว้บ้าง

“1.0” หมายถึงยุคที่โลกยังขึ้นกับสารพัดอย่างที่เป็นอนาล็อก วัยรุ่น 1.0 ฟังเพลงจากเทปคาสเซ็ท ในขณะที่ “4.0” คือยุคที่อะไรต่อมิอะไรเชื่อมต่อกับอินเทอร์เน็ตไปหมด วัยรุ่น 4.0 ฟังเพลงจากสปอร์ตตีบนสมารท์โฟน คนยุค 1.0 กับ 4.0 จะแตกต่างกันมากในด้านความเชื่อและความคิด ด้วยอิทธิพลของเทคโนโลยีที่มีอยู่ตอนเกิดและตอนเติบโต แต่ด้วยอายุที่ต่างกันมากๆ หัวหน้า 1.0 มักไม่ค่อยเจอกับลูกน้อง 4.0 แต่ถ้าบังเอิญเจอกัน มักมีเรื่องยุ่งๆ ตามมาเสมอ

ภาวะผู้นำของคนยุค 1.0 คือการกำกับให้ทำงานตามที่สั่งให้ทำ ในขณะที่ภาวะผู้นำในยุค 4.0 คือการร่วมงานด้วยกันทำอะไรสักอย่างหนึ่งด้วยกันอย่างเท่าเทียม ต่างคนต่างเป็นเครือข่ายซึ่งกันและกัน รุ่นหนึ่งคิดว่าการนำคือการกำกับ เลยเที่ยวไปสั่งให้ทำโน่นทำนี่ ถ้าบอกแล้วไม่ทำก็โกรธก็เคือง 1.0 ชอบสั่ง 4.0 ชอบสร้างเครือข่ายระหว่างกัน งานเสร็จเพราะการร่วมมือกันทำ โดยที่ไม่มีใครสั่งใคร ดังนั้น ถ้าไม่ทราบความแตกต่างนี้ แล้วต้องทำงานร่วมกัน 4.0 จะมองว่า 1.0 ไม่ยอมฟังคำสั่ง 4.0 มองว่า 1.0 ไม่ยอมเป็นเครือข่าย

ในเรื่องการมองอนาคต 1.0 เชื่อความคิดเป็นสำคัญ อนาคตจึงกลายเป็นความคิดของผู้นำ ในขณะที่ 4.0 เชื่อในเรื่องการช่วยกันสร้าง อนาคตจะหน้าตาแบบไหนขึ้นกับการช่วยกันสร้าง แผนยุทธศาสตร์สิบปีร้อยปีที่คิดโดยนายใหญ่จึงเป็นเรื่องน่าชื่นชมสำหรับ 1.0 ในขณะที่เป็นสิ่งที่ไม่มีตัวตนสำหรับ 4.0 วันไหนอยากได้อนาคตแบบไหนเขาก็ช่วยกันสร้างกันในวันนั้น

เพราะยึดมั่นในความคิดใดความคิดหนึ่ง 1.0 จึงมองสรรพสิ่งเป็นขาวกับดำ ไม่ใช่มิตรคือศัตรูเท่านั้น ไม่มีสีเทาๆ คือมิตรบางเรื่อง ศัตรูบางเรื่อง ถ้าสองรุ่นนี้ต้องมาต่อสู้กันด้วยเหตุใดเหตุหนึ่ง 4.0 มักเป็นฝ่ายถูกกระทำแรงๆ เสมอ เพราะฝ่ายหนึ่งมองเป็นศัตรูต้องเล่นงานกันแรงๆ เล่นงานให้หมดกันไปข้างหนึ่ง อีกฝ่ายหนึ่งมองเป็นผู้คนในระบบนิเวศเดียวกัน ซึ่งวันนี้สู้กันในบางเรื่อง แต่วันหน้าต้องช่วยกันในบางเรื่องเช่นกัน

1.0 เชื่อผู้เชี่ยวชาญ ถ้าเห็นว่าใครเชี่ยวชาญเรื่องไหนก็มักปักใจเชื่อคนนั้นเป็นพิเศษ ผู้นำ 1.0 จึงแวดล้อมไปด้วยเทคโนเครท ในขณะที่ 4.0 เชื่อในโฟลัม อยากรู้เรื่องไหนก็ระดมพลมาตั้งโฟลัมหาคำตอบกัน เพราะเชื่อว่าต่างคนต่างช่วยกันมองระบบนิเวศที่อยู่ร่วมกันได้ คำตอบที่ได้จึงเปลี่ยนไปเปลี่ยนมาตามความเห็นของโฟลัม ไม่มีความเห็นของใครที่กลายเป็นสรณะของกลุ่ม

ถ้าต้องตัดสินใจอะไรร่วมกันระหว่าง 1.0 กับ 4.0 ต้องตกลงกันให้ได้ก่อนว่าจะเอาผู้เชี่ยวชาญ หรือเอาโฟลัมเป็นหลัก ไม่งั้นจะตัดสินใจร่วมกันไม่ได้

การเรียนรู้ของ 1.0 นั้นเป็นแบบเรียนคือเรียน เรียนให้เสร็จแล้วค่อยไปทำงาน เพราะการเรียนการสอนมักมีโครงสร้างตายตัว ใครเรียนเรื่องไหนก็เหมือนกันหมดทุกคน ในขณะที่ 4.0 เดี๋ยวเรียนแบบนั้น อีกเดี๋ยวเปลี่ยนไปเรียนแบบนี้ 4.0 ปรับเปลี่ยนรูปแบบการเรียนเป็นประจำ ตามแต่ความต้องการในขณะนั้น เรียนไปทำงานไป หรือแม้แต่เรียนไปเดินขบวนไปเป็นเรื่องธรรมดา 1.0 จะเห็นว่า 4.0 ไม่ตั้งอกตั้งใจเรียน มัวแต่ไปทำเรื่องนั้นเรื่องนี้ แทนที่จะเรียนหนังสือให้จบไปก่อน ในขณะที่ 4.0 บอกว่าการเรียนแบบมีโครงสร้างตายตัวเหมือนกันไปหมด เป็นเรื่องโบราณไม่ทันยุคทันสมัย

ใครจะเป็น 4.0 ก็ได้ทั้งนั้น คนแก่ก็เป็น 4.0 ได้ อายุไม่ใช่ปัญหาสำหรับการทำงานข้ามยุค แต่การยึดมั่นว่าจะอยู่ตลอดไปแบบ 1.0 ต่างหากที่เป็นปัญหา