ต้องแลก? 'ภาพเขียนสี' 3,000 ปี กับ สัมปทาน 'เหมืองหิน' ที่ 'เขายะลา'

จากความเคลื่อนไหวของเครือข่ายประชาชนปกป้อง เขายะลา จ.ยะลา ที่มีการรวมตัวหน้ากระทรวงวัฒนธรรม ประท้วงกรณีกรมศิลปากรประกาศเพิกถอนพื้นที่เขตโบราณสถาน "ภาพเขียนสีเขายะลา" บางส่วน เพื่อเปิดทางให้สามารถทำเหมืองหินอุตสาหกรรมในพื้นที่ได้ จาก "ประกาศกรมศิลปากร" เรื่อง แก้ไขเขตที่ดินโบราณสถาน ที่ตีพิมพ์ในราชกิจจานุเบกษา ฉบับวันที่ 26 กุมภาพันธ์ พ.ศ.2563 กรมศิลปากรได้ประกาศแก้ไขขอบเขตที่ดินโบราณสถานภาพเขียนสีเขายะลา ในพื้นที่คาบเกี่ยว ต.ลิดล – ต.ยะลา อ.เมือง จ.ยะลา จากเดิมมีขนาด 887 ไร่ 3 งาน 40 ตารางวา ลดเหลือ 697 ไร่ 75 ตารางวา

โดยให้เหตุผลว่า เนื่องจากพื้นที่ จ.ยะลา และจังหวัดใกล้เคียงกำลังประสบสภาวะขาดแคลนหินอุตสาหกรรมสำหรับการก่อสร้าง เพราะแหล่งหินอุตสาหกรรมในพื้นที่ส่วนใหญ่ตั้งอยู่ในเขตที่มีปัญหาด้านความมั่นคง ดังนั้นจึงจำเป็นที่จะต้องใช้แหล่งหินอุตสาหกรรมในเขตโบราณสถานเขายะลา เพื่อเป็นการแก้ไขปัญหาขาดแคลนหินอุตสาหกรรม และบรรเทาปัญหาการก่อความไม่สงบในพื้นที่ภาคใต้

นำไปสู่การออกมาเคลื่อนไหวของเครือข่ายภาคประชาชน ที่แสดงความกังวลถึงกิจกรรมดังกล่าวจะส่งผลกระทบ ต่อภาพเขียนสียุคก่อนประวัติศาสตร์ที่รู้จักในชื่อ "ภาพเขียนสีเขายะลา" และยังจะส่งผลกระทบต่อภูมิทัศน์ของจังหวัดยะลา ระบบนิเวศ สภาพแวดล้อม และสุขภาวะของประชาชน จนนำไปสู่ความเคลื่อนไหวที่เกิดขึ้น

สำหรับ "ภาพเขียนสีเขายะลา" นั้น ฐานข้อมูลแหล่งโบราณคดีที่สำคัญในประเทศไทย ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร ระบุว่า เป็นหนึ่งในแหล่งโบราณคดีของประเทศไทยที่มีอายุเก่าแก่กว่า 3,000 ปี จากการสำรวจศึกษาโดยเฉพาะของสำนักศิลปากรที่ 13 สงขลา

โดยลักษณะทางกายภาพทั่วไปบริเวณเขายะลานั้น เป็นเขาหินปูน ทอดตัวตามแนวเหนือ-ใต้ ตั้งอยู่ทางฟากตะวันตกของ จ.ยะลา ที่บริเวณ ต.ลิดล - ต.ยะลา อ.เมือง ซึ่งจากการสำรวจมีการพบถ้ำ และเพิงผาบนเขายะลาหลายแห่ง ตั้งแต่ส่วนตอนล่างของเขาไปจนส่วนยอดที่มีลักษณะเป็นพื้นที่ราบในลักษณะหุบเขา จากการสำรวจทางโบราณคดีพบหลักฐานทางโบราณคดีที่สัมพันธ์กับการพำนักอาศัยของมนุษย์ก่อนประวัติศาสตร์ และภาพเขียนสี

จากการสำรวจทางโบราณคดีพบแหล่ง "ภาพเขียนสีบนผนังหินของเขายะลา" 4 พื้นที่ คือ ภาพเขียนสีแดงบริเวณเพิงผาตอแล หรือ ตอลัง ด้านทิศตะวันตกเฉียงใต้ของเขายะลา ภาพเขียนสีดำบริเวณโพรงถ้ำด้านตะวันออกเฉียงใต้ของเขายะลา ภาพเขียนสีแดงบริเวณเพิงผาด้านทิศตะวันออกเฉียงใต้ของเขายะลา และภาพเขียนสีบริเวณด้านทิศใต้ของเขายะลา และแหล่งที่อยู่อาศัยชั่วคราวยุคก่อนประวัติศาสตร์ 2 พื้นที่ คือ บริเวณหุบเขาและโพรงถ้ำด้านตะวันตกของเขายะลา และบริเวณหน้าเพิงผาภาพเขียนสีด้านตะวันออกเฉียงใต้ของเขายะลา

นอกจากนั้นยังพบหลักฐานทางโบราณคดีอื่นๆ อาทิ เศษภาชนะดินเผาเนื้อดิน เครื่องมือหินกะเทาะ โกลนขวานหินขัด รวมทั้งข้าวของเครื่องใช้อื่นๆ ด้วย

ภายหลังจากที่มีการประกาศเพิกถอนพื้นที่โบราณสถานเขายะลาบางส่วน มีรายงานข่าวจากสำนักข่าวกรมประชาสัมพันธ์ ระบุว่า ชาวบ้านในพื้นที่ที่ทราบข่าวต่างก็รู้สึกตกใจ และเสียใจกับการออกประกาศดังกล่าว เพราะที่ผ่านมาชุมชนได้พยายามร่วมกันอนุรักษ์พื้นที่เขายาลอ หรือเขายะลา ดังกล่าวไว้ เพื่อให้เยาวชนรุ่นหลังได้ศึกษา