ครูบาชัยยะวงศาพัฒนา แห่งศรัทธา พระบาทห้วยต้ม

     ชุมชนพระบาทห้วยต้มถือกำเนิดขึ้นในปีพ.ศ. 2514 จากศรัทธาของ“ชาวปาเกอะญอ” หรือชาวกะเหรี่ยง อพยพจากต.แม่ตื่น อ.แม่ระมาด จ.ตาก เพื่อมาอาศัยอยู่ใกล้กับหลวงปู่ครูบาวงศ์ หรือครูบาชัยยะวงศาพัฒนา และปฏิบัติธรรมตามหลักพระพุทธศาสนากับหลวงปู่แทนการนับถือผีอย่างชาวเขาเผ่าอื่น ปัจจุบันชุมชนนี้กลายเป็นชุมชนชาวปกากะญอขนาดใหญ่ ซึ่งทั้งหมดยังคงยึดถือแนวทางการปฏิบัติตนตามคำสอนของหลวงปู่ครูบาวงศ์อย่างเคร่งครัด จนกลายเป็นเสน่ห์ของชุมชนแห่งนี้

     วันที่หลวงปู่มรณภาพวันนั้นทั้งหมู่บ้านเงียบ เงียบแบบได้ยินเสียงลมหายใจและแล้ววันที่ทุกคนไม่อยากพบเจอก็มาถึง วันวิสาขบูชาที่ 17 พฤษภาคม 2543 ความเศร้าปกคลุมไปทั่วบริเวณ หมู่บ้านที่เคยครึกครื้นมีแต่รอยยิ้ม กลับเงียบสนิท ทุกคนต่างมุ่งหน้ามายังวัดพระบาทห้วยต้มเพื่อรอรับสรีระของหลวงปู่ครูบาวงศ์ศูนย์รวมจิตใจ และเคารพศรัทธาที่พวกเขายกให้หลวงปู่เป็น “พระพุทธเจ้าน้อย” ของชาวปาเกอะญอ

     รัตนาภรณ์ คลองศักดิ์สกุล ชาวปาเกอะญอ เล่าถึงวินาทีที่ทราบข่าวว่าเขาสูญเสียหลักใจผู้ที่มีพระคุณกับเขาและชาวปาเกอะญอ เขายอมทิ้งทุกอย่างในวันนั้นขอแค่ให้ได้มาทำอะไรสักอย่างเพื่อหลวงปู่ครูบาวงศ์

     “วันที่หลวงปู่มรณภาพ เป็นวันที่เราจะไปเรียนหนังสือ พอทราบข่าว เราไม่สนใจเรารีบนั่งรถกลับบ้านทันที จนมีเพื่อนถามเราว่า

     “หลวงปู่สำคัญกับเธอขนาดนั้นเลยเหรอ?”

     "เราไม่พูด แต่เราคิดในใจว่าเธอไม่เข้าใจเราในแบบที่เรารู้สึกหรอก ใครจะว่าเรายังย่างไงก็ช่าง แต่หลวงปู่ของเราสำคัญที่สุด รู้อย่างเดียวว่าในวันที่ท่านจากไป เราต้องกลับมาทำอะไรซักอย่างให้ท่าน เพราะตอนที่ท่านอยู่ ท่านให้เรามากมายเหลือเกิน และจนถึงวันนี้เรามีคำตอบให้เพื่อนแล้วว่า หลวงปู่เป็นบุคคนสำคัญไม่ใช่แค่กับเราแต่กับชาวบ้านที่นี่ก็เช่นกัน ไม่มีใครที่ทำให้เราได้มากขนาดนี้ ในชีวิตนี้ไม่มีอีกแล้ว ทุกวันนี้เราทำเพื่อท่านสานต่อสิ่งที่ท่านสร้างและวางรากฐานไว้ เราจะรักษาสิ่งนี้ให้คงอยู่คู่กับชุมชนพระบาทห้วยต้มต่อไป”  รัตนาภรณ์ พูดเหมือนภาพในวันนั้นยังคงจำได้ไม่เคยลืมเลือน สังเกตได้จากแววตาของเธอที่เอ่อล้นด้วยน้ำตาในเวลาที่พูดถึงหลวงปู่ครูบาวงศ์

     ล่วงเลยมาเป็นเวลา 17 ปีพอดีที่ ครูบาชัยยะวงศาพัฒนา มรณภาพแต่นั่นก็ไม่ได้ทำให้ หลักธรรมคำสอน หรือความเคารพศรัทธาที่เหล่าศิษยานุศิษย์มีต่อท่านลดน้อยลงแม้แต่นิดเดียว และยิ่งเป็นที่กล่าวถึงไปทั่วว่า สรีระศพของหลวงปู่ไม่มีการเน่าเปื่อยจึงยิ่งเป็นที่เลื่อมใสศรัทธา ครูบาชัยยะวงษาพัฒนา เป็นผู้ที่มีความสำคัญทางพระพุทธศาสนา ที่ชาวเขาเผ่าปกาเกอะญอ ในตำบล นาทราย และทั่วภาคเหนือตอนบน รวมทั้งพุทธศาสนนิกชนจากทั่วประเทศให้ความเคารพยิ่ง

     สำหรับเหล่าศิษยานุศิษย์เป็นที่รู้กันดีว่าในวันที่ 15-17 พฤษภาคมของทุกปี ชาวปาเกอะญอ และผู้ที่มีจิตศรัทธาต่อครูบาชัยยะวงศาพัฒนา จะมารวมตัวกันที่วัดพระพุทธบาทห้วยต้ม อ.ลี้ จ.ลำพูน เพื่อร่วมพิธีสำคัญนั้นก็คือการเปลี่ยนผ้าครองสรีระสังขาร โดยในวันแรกจะเป็นการเตรียมสถานที่ให้พร้อมสำหรับรองรับผู้ที่หลั่งไหลเข้ามาร่วมงานซึ่งเพิ่มขึ้นทุกๆปี และในวันต่อมา จะเป็นการแห่ต้นไทยทาน ที่มีความสูงถึง 15 เมตร ที่ชาวบ้านนำอาหารและสิ่งของเครื่องใช้มาผูกไว้ แห่ไปตามถนนสายหลักรอบชุมชน นำด้วยขบวนตุง ขบวนเครื่องสักการะ เสลี่ยงพระเถระชั้นผู้ใหญ่ และขบวนเครื่องตานแทนตานใช้หรือต้นไทยทาน โดยวันนี้ชาวบ้านส่วนใหญ่จะพร้อมเพรียงกันแต่งกายด้วยชุดปาเกอญออย่างสวยงาม

     และวันที่ทุกคนรอคอย นั่นก็คือวันที่ 17 พฤษภาคมซึ่งตรงกับวันที่หลวงปู่ครูบาวงศ์มรณภาพ มีพิธีเปลี่ยนผ้าครองสรีระ ครูบาวงศ์ ซึ่งเปรียบดั่งศูนย์รวมจิตใจของชาวชุมชนพระบาทห้วยต้ม ในช่วงบ่ายชาวบ้านและศิษยานุศิษย์จากทั่วสารทิศหลั่งไหลเข้าร่วมพิธีสำคัญ ในการอัญเชิญองค์สรีระทิพย์ของหลวงปู่ครูบาวงศ์สู่ศาลาพิธีเพื่อเปลี่ยนผ้าครอง ซึ่งเป็นเรื่องน่าอัศจรรย์เพราะตั้งแต่หลวงปู่ล่วงลับไป สังขารของท่านไม่เคยเน่าเปื่อย

     หลังจากพิธีเปลี่ยนผ้าครองเสร็จสิ้น สรีรังคารของหลวงปู่ครูบาวงศ์ห่อหุ้มด้วยทองคำเปลวและผ้าไตรชุดใหม่ จะถูกอัญเชิญขึ้นยืนและหันสรีระไปรอบๆ จังหวะนี้คือห้วงเวลาที่ทุกคนรอคอย เพราะพวกเขาเชื่อว่า เพียงเสี้ยววินาทีที่สรีระของหลวงปู่หันมาทางพวกเขา คือช่วงที่จะสามารถส่งความศรัทธาหรือขอพรจากหลวงปู่ และหลังจากนั้นจะมีการแห่สักการะรอบวิหารรอยพระพุทธบาทและเจดีย์ 84,000 พระธัมมขันธ์ พร้อมกับชาวบ้านที่ตั้งขบวนรอร่วมตั้งจิตอธิษฐานรำลึกถึงคุณความดีของหลวงปู่

     “ความรักความศรัทธาที่คนพระบาทห้วยต้ม และชาวปาเกอะญอ มีต่อหลวงปู่นั้นมากมายยิ่งนัก เพราะหลวงปู่ท่านเห็นว่าชาวปาเกอะญอเป็นเพชรเม็ดหนึ่ง ที่ยังมีเหลี่ยมมีคนมีมุมมีแสงสว่าง ท่านนำมาเจียรนัยให้พวกเขางดงามขึ้น จากอดีตที่เคยอยู่ตามป่าเขา ล่าสัตว์ นับสือในสิ่งที่ไม่ถูกต้อง หลวงปู่นำหลักธรรมศาสนาไปสอน จึงทำให้พวกเขาหันมานับถือศาสนาและประกอบอาชีพสุจริตจนถึงทุกวันนี้” วิมล สุขแดง ประธานกลุ่มท่องเที่ยวชุมชนห้วยต้ม เล่าด้วยสายตาเปล่งประกายกับเรื่องราวที่คงอยู่ในความทรงจำหลวงปู่ครูบาวงศ์ยังได้สร้างศาสนวัตถุ ศาสนสถานไว้มากมาย เช่น วัดพระพุทธบาทห้วยต้ม

พระมหาธาตุเจดีย์ศรีเวียงชัย ยังเผยแพร่คำสอนทางพระพุทธศาสนาให้แก่ชาวบ้าน สอนให้ชาวบ้านเลิกฆ่าสัตว์ กลายเป็นชุมชนมังสวิรัติ และเป็นผู้ริเริ่มหมู่บ้านรักษา ศีล 5 แห่งแรกของประเทศไทย จนกระทั่งได้ถือเป็นแนวปฏบัติอยู่ในปัจจุบัน 

    อนุกุล กุลสัมพันธ์ชัย ชาวปาเกอะญอ อีกหนึ่งชาวปาเกอะญอที่ได้รับฟังเรื่องราวจากรุ่นพ่อมาสู่รุ่นตัวเองที่ตั้งใจสานต่อทุกสิ่งที่หลวงปู่ได้วางรากฐานไว้

    “หลวงปู่ครูบาวงศ์เปรียบเสมือนเสาหลักและหนังสือเล่มหนึ่งที่คอยบันทึกเรื่องราว คอยชี้นำว่าให้เราทำแบบไหนปฏิบัติตนอย่างไร ถนนต้องสร้างแบบนี้ เจดีย์ต้องสร้างอย่างไร และที่สำคัญหลวงปู่สอนให้เราอยู่ร่วมกับสังคมภายนอกให้ได้ท่ามกลางการพัฒนาไปข้างหน้า แต่ชุมชนของเราก็ยังคงรักษาขนบธรรมเนียมเช่นเดิมตลอดมาที่เห็นชัดก็คือการที่ชุมชนนี้ยังคงเป็นชุมชนที่ไม่กินเนื้อสัตว์มาจนถึงปัจจุบัน”

     ด้วยพลังแห่งความสามัคคีและความกตัญญูต่อพระคุณของหลวงปู่ผู้เคยบันดาลชีวิตชาวป่าชาวเขาให้กลายเป็นคนมีศีลมีธรรม มีเกียรติภูมิแห่งคุณงามความดีที่จะยืนอยู่บนแผ่นดินนี้ พวกเขาจึงยังคงยึดถือคำสอนของหลวงปู่ตลอดระยะเวลา 17 ปี ชุมชนแห่งนี้จึงเปรียบเสมือนเมืองที่ถูกซ่อนหลบออกจากโลกสมัยใหม่ เป็นดินแดนที่บริสุทธิ์และสงบสุขที่รอเชื้อเชิญให้คุณเข้ามารู้จัก แล้วคุณจะได้สัมผัสกับพลังแห่งศรัทธาที่จะทำให้เรามีพลังบวกในการดำเนินชีวิตต่อไป

ภาพ: ปณัฐพงศ์  ดำนิล / กิตติพงษ์ เพรชเย็น