บุหรี่ไฟฟ้า แม้ดูไม่ร้าย แต่ข้างในร้ายกว่าที่คิด เปิดความจริงของ ‘พอด’ ซ่อนร้าย

อยากลองเพราะเพื่อนชวน, เห็นเขาทำกัน..เลยอยากรู้ว่ามันเป็นยังไง, แค่ลอง..ไม่ติดหรอกมั้ง, ก็แค่กลิ่นผลไม้..มันไม่อันตรายหรอก, ดูเท่ดี..อยากลองสักครั้ง นี่คือประโยคคุ้นหูที่เราได้ยินจากเด็กวัยรุ่นจำนวนมากในยุคนี้ และสิ่งที่พวกเขา "ลอง" ก็คือ บุหรี่ไฟฟ้า สินค้ารูปแบบใหม่ที่กำลังล่อลวงเยาวชน ซึ่งเบื้องลึกเบื้องหลังนั้นไม่ใช่แค่เรื่องของ "เพื่อนชวน" หรือ "อยากลอง" ตามกระแสเท่านั้น แต่คือผลลัพธ์ของกลลวงการตลาดที่ถูกออกแบบมาอย่างแยบยลโดยมุ่งเป้าหมายไปที่ "เด็กและเยาวชน" 

• รูปลักษณ์ ถูกออกแบบให้คล้ายของใช้ทั่วไป เช่น แฟลชไดร์ฟหรือปากกา สีสันสดใส ดูน่ารัก ชวนใช้ พกพาง่าย จนผู้ใหญ่บางคนยังแยกไม่ออก
• กลิ่นรส หวานหอมแบบขนมหรือลูกอมดึงดูดเด็ก และทำให้เข้าใจผิดว่า "ไม่อันตราย"
• นิโคติน ถูกใส่ในระดับที่ดูเหมือนน้อย แต่ใช้สูตรดูดซึมไว ทำให้ "ติดเร็วแบบไม่รู้ตัว"

นอกจากนี้ ยังมีการให้ข้อมูลบิดเบือนไม่ครบถ้วน นำเสนอแต่ภาพด้านบวก เช่น การโฆษณาว่าเป็นนวัตกรรมที่ช่วยให้ เลิกบุหรี่ ได้ง่ายขึ้น และปลอดภัยกว่าบุหรี่ธรรมดา แต่เมื่อสำรวจลึกลงไปพบว่าคนที่ "เลิกบุหรี่" ด้วย "บุหรี่ไฟฟ้า" กลับไปติดบุหรี่ไฟฟ้าแทน และจากผลทางการแพทย์การเปลี่ยนจากบุหรี่ธรรมดามาติดบุหรี่ไฟฟ้า ก็อาจไม่ใช่ทางออกที่ปลอดภัยอย่างที่โฆษณา เพราะอันตรายจากบุหรี่ไฟฟ้านั้น ส่งผลกระทบต่อปอด หัวใจ และระบบประสาทอย่างชัดเจน

วันนี้ไม่ใช่แค่เด็กมัธยมเท่านั้นที่เข้าใกล้ บุหรี่ไฟฟ้า แม้แต่เด็กประถมก็เริ่มมีโอกาสสัมผัสกับสินค้านี้ผ่านเพื่อน รุ่นพี่ หรือโลกออนไลน์ โดยมีประโยคชักชวนที่ว่า พี่เขาให้ลองดู...มันหอมเหมือนลูกอม, เพื่อนในห้องมีอันหนึ่ง สีรุ้ง น่ารักมาก, หนูเห็นในคลิป TikTok เขาบอกว่าไม่อันตราย ซึ่งเด็กๆ อาจยังรู้ไม่เท่าทันว่าเบื้องหลังความสดใสนั้นคือ สารเสพติดตัวร้าย ที่ทำลายสมองและปอดแบบเงียบๆ และรวดเร็ว 

นิโคติน: ศัตรูสมองของวัยเรียน ทำลายเซลล์สมอง

หนึ่งในสารอันตรายหลักใน บุหรี่ไฟฟ้า คือ นิโคติน ซึ่งจะเข้าไปรบกวนการทำงานของระบบประสาทและสมอง โดยเฉพาะวัยเด็กและวัยรุ่นซึ่งถือเป็น "ช่วงเวลาทอง" ที่สมองกำลังพัฒนาอย่างต่อเนื่องทุกวัน 

• 10 วินาทีแรกสมองก็เริ่มเสียหาย นิโคตินจากการสูบบุหรี่ไฟฟ้าหนึ่งครั้ง สามารถพุ่งตรงถึงสมองได้ใน 10 วินาที 
• ยิ่งทันสมัย ยิ่งอันตราย บุหรี่ไฟฟ้ารุ่นใหม่ๆ จำนวนมากผสมสาร nicotine salts หรือนิโคตินแบบเกลือ ซึ่งมีความเข้มข้นของนิโคตินสูงเป็นพิเศษ ทำให้ดูดซึมเข้ากระแสเลือดเร็วและแรงกว่าแบบเดิมหลายเท่า 
• ทำลายสารสื่อประสาทที่อยู่ในสมอง นิโคตินก็คือตัวร้ายที่แอบแทรกตัวเข้าไปตัดสายไฟในสมองทีละเส้น จนทำให้สารเคมีในสมองทำงานผิดปกติไป สมาธิสั้นลง ความจำเสื่อมถอย คิดวิเคราะห์แย่ลง อารมณ์แปรปรวน เสี่ยงต่อภาวะซึมเศร้า หรือมีพฤติกรรมเสี่ยงอื่นๆ ตามมา
• ความสุขลวงตา นิโคตินยังหลอกสมองให้หลั่ง "โดพามีน" หรือสารแห่งความสุข แต่เป็นวิธีที่ผิดธรรมชาติ ทำให้สมองเสพติดความรู้สึกดี จนอยากสูบอีกเรื่อยๆ 

แค่การสูบเพียงไม่กี่ครั้งจึงอาจทำลายสมองและอนาคตของเด็กคนหนึ่งไปตลอดชีวิต

ไม่ใช่แค่สมอง...แต่ "ปอด" ก็เสียหาย จากสารเคมีอันตราย

นอกจาก นิโคติน ตัวร้าย ใน บุหรี่ไฟฟ้า ยังอัดแน่นไปด้วยสารเคมีอันตรายมากมายที่ทั้ง "ตั้งใจใส่" และ "แอบแฝง" มาด้วยกัน ทำให้ปอดเสียหายโดยไม่รู้ตัว:

• สารพิษสารหนู และสารโลหะหนักแอบแฝงในน้ำยา อย่างสารหนู เบนซีน และโลหะหนัก เช่น ตะกั่ว นิกเกิล ดีบุก แคดเมียม โคบอลต์ โครเมียม เหล็ก ทองแดง และสังกะสี โดยถูกถ่ายโอนจากขดลวดความร้อนไปยังน้ำยาบุหรี่ไฟฟ้า ทั้งหมดนำไปสู่โรคทางเกี่ยวกับทางเดินหายใจ มะเร็งปอด มะเร็งผิวหนัง และมะเร็งกระเพาะปัสสาวะได้
• โพรพิลีนไกลคอล (Propylene Glycol) ถูกเติมในน้ำยาเพื่อสร้างควันและความรู้สึกคล้ายการสูบบุหรี่จริง แต่ทำให้คอแห้ง ไอ แน่นหน้าอก และระคายเคืองผิวหนังและดวงตา
• กลีเซอรีน (Glycerin) คือเบื้องหลังควันขาวหนาทึบที่ดูเหมือนไม่อันตราย แต่ เมื่อสูดเข้าไปจะเคลือบผิวปอด ทำให้ระคายเคือง และเสี่ยงปอดอักเสบเฉียบพลัน
• ฟอร์มาลดีไฮด์ (Formaldehyde) สารดองศพที่เกิดจากกระบวนการให้ความร้อนกับน้ำยา กลายเป็นสารระเหยรุนแรง ทำลายเยื่อบุทางเดินหายใจโดยตรง และเพิ่มความเสี่ยงต่อมะเร็งโพรงจมูก ลำคอ และปอด
• ฝุ่นพิษขนาดเล็กจิ๋วระดับ PM1.0 แฝงมากับควันบุหรี่ไฟฟ้า สามารถแทรกทะลุปอดเข้าสู่กระแสเลือดได้โดยตรง อาจส่งผลร้ายแรง เช่น ปอดอักเสบ หอบหืด โรคปอดอุดกั้นเรื้อรัง พังผืดในปอด และก่อให้เกิดโรคมะเร็ง 

เมื่อผู้ปกครองไม่ทันระวัง...ภัยร้ายก็เข้ามาใกล้ตัว

แค่ลองไม่กี่ครั้งปอดอาจจะพังได้ทั้งในระยะสั้นและระยะยาว มันคือความเสี่ยงที่เด็กๆ หลายคนไม่เคยรู้ และผู้ปกครองจำนวนมากก็ยังไม่ทันระวัง 

ผู้ปกครองจำนวนไม่น้อยยังไม่ทันระวังหรือไม่รู้ว่า บุหรี่ไฟฟ้า ในปัจจุบันมีหน้าตาอย่างไร กลิ่นเป็นแบบไหน หรือแม้แต่วิธีการใช้งาน หลายคนยังคิดว่า "ลูกเราไม่น่าไปยุ่งกับของพวกนี้หรอก" หรือ "ของแบบนี้คงไม่เข้ามาถึงโรงเรียน" ความเข้าใจเช่นนี้อาจทำให้เรามองไม่เห็นภัยที่อยู่ใกล้ตัวที่สุด เพราะบุหรี่ไฟฟ้าอาจอยู่ในกระเป๋า ในห้องนอนของลูก โดยที่ผู้ใหญ่ไม่เคยสังเกตเห็น

31 พ.ค. ของทุกปี องค์การอนามัยโลก (WHO) ประกาศให้เป็น วันงดสูบบุหรี่โลก โดยสาระสำคัญหรือประเด็นหลักในปีนี้ คือ "กระชากหน้ากากธุรกิจบุหรี่ บุหรี่ไฟฟ้า : นิโคตินเสพติด จน ตาย" สสส. และภาคีเครือข่ายเพื่อลดการสูบบุหรี่ไฟฟ้าในไทย อยากเชิญชวนประชาชนโดยเฉพาะกลุ่มเป้าหมายตระหนักถึงความอันตรายของบุหรี่ไฟฟ้าที่ซ่อนอยู่ภายใต้การออกแบบ การตลาดที่เชิญชวน ซึ่งเป็นภัยเงียบที่คุกคามสุขภาพของคนไทย โดยเฉพาะกลุ่มเยาวชน ให้มีภูมิคุ้มกันทางความรู้ และไม่ตกเป็นเหยื่อของกับดักล่อลวง 

สำหรับผู้ที่กำลังสูบบุหรี่ไฟฟ้า หรือผู้ปกครองที่มีบุตรหลานใกล้ชิดกับ บุหรี่ไฟฟ้า สามารถดาวน์โหลด "คู่มือบุหรี่ไฟฟ้า ภัยร้ายซ่อนลึก" เพื่อเข้าใจอันตรายที่แท้จริง และเริ่มต้นการปกป้องตัวเองและคนที่คุณรักตั้งแต่วันนี้ คลิก

กดติดตามข้อมูลข่าวสาร แคมเปญที่น่าสนใจ และกิจกรรมดีๆ จาก สสส. เพิ่มเติมได้ที่ :

Facebook : Social Marketing Thaihealth by สสส.

Line : @thaihealththailand

Tiktok: @thaihealth

Youtube: SocialMarketingTH

Website : Social Marketing Thaihealth