ชาวศรีสะเกษ แห่ทำบุญให้บรรพบุรุษ 'แซนโฎนตา'

วันที่ 1 ตุลาคม 2559 ที่ วัดไพรพัฒนา อำเภอภูสิงห์ จังหวัดศรีสะเกษ ได้มีบรรดาญาติ – โยม ทั้งชาวไทย และชาวกัมพูชา ที่ขออนุญาตข้ามพรมแดน ตรงจุดผ่านแดนช่องสะงำ ได้นำข้าวต้มมัด ข้าวต้มพวง ข้าวต้มสาย ปิ้งไก่ ข้าวปลา อาหารคาว – หวาน เดินทางมาร่วมทำบุญเพื่ออุทิตส่วนกุศลให้กับผีบรรพบุรุษ ตามจารีตประเพณี "แซนโฎนตา" คำว่า แซน คือ การเซ่นไหว้ โดนตา ก็คือ ผีปู่ย่า ตายาย นั้นเอง ซึ่งชมเผ่าไทยเชื้อสายเขมร ร่วมทั้งชาวกัมพูชา ได้นับถือ ดำเนินการตามประเพณีสืบทอดกันมาร่วมพันๆ ปีแล้ว โดยเชื่อกันว่า ในวันพระยมโลกจะเปิด เพื่อให้ผีสาง ที่ยังตกอยู่ในขุมนรก อเวจี ยังไม่ไปพุดไปเกิด ไปสรวงสวรรค์ เปิดยมโลกให้ผีเหล่านี้ได้มารับส่วนบุญ มารับข้าวปลาอาหารจากลูกหลานที่มาร่วมทำบุญอุทิตให้

หลวงพ่อ พุฒ วายาโม หรือ พระครูโกศล สิกขกิจ ได้เทศนาให้ญาติที่มาร่วมทำบุญในวันนี้ ได้รับฟังถึงประเพณี "แซนโฎนตา" ว่า เป็นการสอนให้ลูกหลานได้กตัญญู ต่อบรรพบุรุษ งดละเว้นการทำบาป การทำร้ายผู้สูงอายุ นับถือผู้ใหญ่ ไม่ก้าวร้าว เพราะคำว่า แซนนั้นหมายถึงการเซ่นไหว้ เคารพนับถือต่อบุพากรี ต่อผู้มีพระคุณ พ่อแม่ ปู่ย่า ตายาย ทั้งที่ล่วงลับไปแล้ว และยังมีชีวิตอยู่ ซึ่งลูกหลานไม่ว่าจะอยู่ที่แห่งหนตำบลใดก็จะต้องเดินทางกลับมาบ้าน เพื่อมากราบไหว้บุพการี มาเซ่นไหว้ผีบรรพบุรุษ เพื่อให้ได้รับพรจากผีปู่ย่า ตายาย แต่หากไม่มาทำบุญ ผีปู่ย่าตายาย ก็จะไม่ได้กินอาหาร อาจจะสาปแช่งให้ลูกหลาน ป่วย ไม่สบาย ทำการสิ่งใดก็อาจจะไม่ประสบผลสำเร็จ

ซึ่งในวันนี้ตั้งแต่เช้า ได้มีพิธีนะข้าวปลามาถวายเพื่อทำบุญไปให้ผู้ปู่ย่าตายาย เรียกว่า พิธี ตะบัดตะโบร ซึ่งเป็นภาษาเขมร แปลว่า ห่อข้าวที่อุดมสมบูรณ์ ห่อข้าวที่พร้อมทั้งข้าวปลา อาหาร เปิดทานได้ทันที มาใส่ลงในตะกร้า ขัน หรือ ถ้วย มาถวายพระสงฆ์ ก่อนที่จะนำไปแจกจ่ายลูกหลานได้รับประทานกันต่อ ถือว่าเป็นข้าวมงคล อาหารมงคล โดยวันนี้ได้มีประชาชนทั้งชาวไทย และชาวกัมพูชา มาร่วมทำบุญ ถวายภัทราหารเพลแด่พระสงฆ์ก่อนกลับยังหมู่บ้านตนเอง