ยกระดับ วงการ ‘หนังสือ’ สู่นานาชาติ ต้องลงดาบ! ผู้ละเมิดลิขสิทธิ์

การร่วมพูดคุยกันเพื่อหาทางออกถึงการจัดการการละเมิดลิขสิทธิ์ ‘หนังสือ’ ที่มีมานาน และมีเพิ่มขึ้น เรียกร้องให้นักอ่าน-นักเขียน ตระหนักและร่วมมือช่วยกัน

KEY

POINTS

การปราบปรามการละเมิดลิขสิทธิ์เป็นสิ่งจำเป็นเพื่อยกระดับวงการหนังสือไทย ปกป้องภาพลักษณ์ และสร้างความน่าเชื่อถือของประเทศในเวทีนานาชาติ
ผู้คนในวงการมองว่าปัญหาการละเมิดลิขสิทธิ์ไม่ใช่แค่เรื่องกฎหมาย แต่เป็นเรื่องของจรรยาบรรณ การขาดความเคารพต่อศักดิ์ศรีของผู้สร้างสรรค์ และสามัญสำนึก

การละเมิดลิขสิทธิ์ ในวงการ หนังสือไทย มีมานานแล้ว แต่เพิ่งจะมีการจัดการอย่างจริงจังครั้งแรกกับผู้ละเมิดลิขสิทธิ์ในวงการวรรณกรรมไทย ในงานมหกรรมหนังสือระดับชาติครั้งที่ 30 วันที่ 9-19 ตุลาคม 2568 ที่ผ่านมา

เมื่อ ณัฐกร วุฒิชัยพรกุล นายกสมาคมผู้จัดพิมพ์และผู้จำหน่ายหนังสือแห่งประเทศไทย (PUBAT) ไม่อนุญาตให้มีการจำหน่ายหนังสือละเมิดลิขสิทธิ์เกิดขึ้นในงาน

แต่ในภาพรวมในวงการหนังสือไทย การละเมิดลิขสิทธิ์ ก็ยังคงเกิดขึ้นเรื่อย ๆ ล่าสุด มีกรณีการประกวดหนังสือเวทีหนึ่ง เล่มที่ได้รางวัลชนะเลิศ เป็นที่น่าสงสัยถึงที่มาของหนังสือ

ลิขสิทธิ์ ของผู้สร้างสรรค์ ไม่ควรถูกละเมิด

"ผมทำทั้งสำนักพิมพ์และคอนเทนต์ YouTube ลิขสิทธิ์เกี่ยวข้องแทบทุกส่วน ทั้งการดูแลลิขสิทธิ์ให้นักเขียน การซื้อลิขสิทธิ์จากต่างประเทศมาแปล หรือแม้แต่การทำคลิปที่ต้องขออนุญาตใช้ภาพหรือเสียง หลายคนอาจมองว่า แค่นิดเดียวเอง แต่สำหรับผม การทำให้ถูกต้องและเซฟตัวเองไว้ก่อนสำคัญที่สุด"

ยกระดับ วงการ ‘หนังสือ’ สู่นานาชาติ ต้องลงดาบ! ผู้ละเมิดลิขสิทธิ์

Cr. Kanok Shokjaratkul

จักรกฤต โยมพยอม ผู้ก่อตั้งสำนักพิมพ์ Avocado Books และกรรมการสมาคมผู้จัดพิมพ์และผู้จำหน่ายหนังสือแห่งประเทศไทย (PUBAT) กล่าวในงานเสวนา Beyond copyright สิทธิ ความรับผิด และศักดิ์ศรีของผู้สร้างสรรค์ ในงาน PAGES and PINTS วันที่ 20 ธันวาคม 2568 ณ River City สี่พระยา กรุงเทพมหานคร

"สิ่งที่น่ากลัวกว่าคนไม่รู้กฎหมาย คือ รู้แต่ไม่ยอมรับ เพราะกลัวเสียหน้า

ขณะที่สำนักพิมพ์เล็ก ๆ พยายามซื้อลิขสิทธิ์อย่างถูกต้องเพื่อให้เกียรติคนทำงาน

ในมุมของครีเอเตอร์ ศักดิ์ศรีคือการที่เราเคารพคุณค่าของงานและตัวเอง

งานส่วนใหญ่อาจไม่ใช่สิ่งใหม่ 100% แต่เราหยิบของเดิมมาปรับปรุง ใส่ทัศนคติและวิธีการเล่าแบบของเราเข้าไปเพื่อสร้างคุณค่าใหม่ สิ่งนี้คือหัวใจของ Fair Use ที่ผมยึดถือมาตลอด

เราควรสร้างสังคมที่ตระหนักรู้ เพื่อให้คนที่ทำงานถูกต้องมีศักดิ์ศรี และคนทำผิดยอมเปลี่ยนพฤติกรรมเพื่อที่จะยืนอยู่ในแวดวงนี้ได้อย่างสง่าผ่าเผย"

ยกระดับ วงการ ‘หนังสือ’ สู่นานาชาติ ต้องลงดาบ! ผู้ละเมิดลิขสิทธิ์

Cr. Kanok Shokjaratkul

เหตุผลที่ต้องดึงดาบออกมาตัดคอ

ผู้สร้างปรากฏการณ์ลงดาบผู้ละเมิดลิขสิทธิ์ให้กับแวดวงหนังสือไทย ณัฐกร วุฒิชัยพรกุล นายกสมาคมผู้จัดพิมพ์และผู้จำหน่ายหนังสือแห่งประเทศไทย (PUBAT) กล่าวว่า ปัญหาหนังสือละเมิดลิขสิทธิ์ มันถูกซุกอยู่ใต้พรมมานานหลายสิบปี ไม่มีใครกล้าไปแตะ เพราะจะไปขัดผลประโยชน์ของเพื่อนพ้อง เลยเลือกที่จะปล่อยผ่าน

"การที่ผมตัดสินใจไม่สนับสนุนให้นำ หนังสือแปล ละเมิดลิขสิทธิ์ มาจำหน่ายในงานมหกรรมหนังสือฯ ครั้งที่ 30 เพราะสมาคมฯ มีกฎข้อบังคับ ผมในฐานะนายกสมาคมฯ ต้องปฏิบัติตาม ส่วนสมาชิกสมาคมฯก็ต้องไม่ละเมิดลิขสิทธิ์ผู้ใด

ผมยอมเสียเพื่อนเสียพี่ที่เคารพรักเพื่อทำในสิ่งที่ถูกต้อง ในยุคที่หนังสือไทย กำลังจะก้าวไกลสู่เวทีโลก

เหตุผลที่ผมต้องดึงดาบออกมาตัดคอ ไม่ใช่เรื่องแค้นส่วนตัว แต่มันคือหน้าที่

ถ้าเราไม่ทำ มันก็จะเละเทะไปทั้งประเทศ ต่างชาติเขาไม่ได้มองแค่สำนักพิมพ์เดียว แต่เขามองว่า ประเทศไทยละเมิด ซึ่งมันทำลายความน่าเชื่อถือของชาติ เราทำเพื่อปกป้องนักอ่านและภาพลักษณ์ของประเทศ"

ยกระดับ วงการ ‘หนังสือ’ สู่นานาชาติ ต้องลงดาบ! ผู้ละเมิดลิขสิทธิ์

Cr. Kanok Shokjaratkul

ในอีกด้านหนึ่ง ณัฐกร ยังเป็นผู้ก่อตั้งสำนักพิมพ์ World Wonder อีกด้วย

"ในฐานะสำนักพิมพ์ที่เน้นงานแปล 100% เรื่องนี้เป็นเรื่องสากล เราต้องไม่ไปละเมิดคนอื่น

และการจ่ายค่าลิขสิทธิ์ให้ถูกต้องคือพื้นฐานสำคัญ

กฎหมายลิขสิทธิ์ควรเป็นปราการด่านสุดท้าย เหมือนป้ายบอกทางหรือรั้วกั้นก่อนจะตกเหว

ในฐานะมนุษย์ที่ทำงานสร้างสรรค์ เราควรมีจิตสำนึกก่อนจะไปถึงจุดที่ต้องใช้กฎหมายตัดสิน

หลายคนอ้างว่าเป็นสำนักพิมพ์เล็กเข้าไม่ถึงนักเขียนใหญ่ แต่ความจริงมันอยู่ที่ความพร้อมและจรรยาบรรณ

อย่างการซื้อลิขสิทธิ์ Stephen King ของผมก็ติดต่อผ่านเอเจนซี่ตามขั้นตอนปกติ มันไม่ได้ยากเกินไปถ้าเราตั้งใจจะทำให้ถูกต้อง

การติดต่อซื้อ ลิขสิทธิ์ ถ้าติดต่อไม่ได้ หรือเขาไม่ขายให้ ไม่ว่าจะหาทางไหนก็ไม่ได้ นั่นแปลว่าเราก็ไม่มีสิทธิ์ และไม่มีสิทธิ์ไปละเมิดเขา

คำว่า ความพร้อม ของผมไม่ใช่แค่เรื่องเงิน แต่หมายถึงเราต้องมีนักแปลและคนทำปกที่ดีพอที่จะทำให้สมศักดิ์ศรีของนักเขียนระดับโลก ซึ่งเขาพิถีพิถันมาก

ยกระดับ วงการ ‘หนังสือ’ สู่นานาชาติ ต้องลงดาบ! ผู้ละเมิดลิขสิทธิ์

Cr. Kanok Shokjaratkul

สิ่งที่เราควรทำคือการไม่ไปฝืนหรือละเมิดต่างหาก

ศักดิ์ศรีของผู้ซื้อลิขสิทธิ์ไม่ใช่แค่เรื่องเงิน แต่มันคือการที่นักเขียนระดับโลกอย่าง Stephen King หรือ Patrick Ness ยอมรับเราเป็นพาร์ทเนอร์

การได้เห็นลายเซ็นของตัวเองคู่กับลายเซ็นนักเขียน ในสัญญามันทำให้ ใจฟู และเป็นความภูมิใจสูงสุดที่เงินซื้อไม่ได้

การทำงานกับนักเขียนที่ติดต่อยาก เราต้องแสดงความจริงใจ ทำโปรไฟล์และแผนการตลาดอย่างพิถีพิถันเพื่อให้เขามั่นใจว่าเราจะดูแลงานเขาได้ดีที่สุด

การสนับสนุนของละเมิด คือ การเอามีดไปเฉือนหัวใจนักเขียนที่คุณรัก

เงินไม่ได้สำคัญเท่ากับการที่ผู้ทำผิดต้องยอมรับผิดและขอโทษ"

ยกระดับ วงการ ‘หนังสือ’ สู่นานาชาติ ต้องลงดาบ! ผู้ละเมิดลิขสิทธิ์

Cr. Kanok Shokjaratkul

การละเมิดลิขสิทธิ์แบบประกอบร่าง แล้วอ้างว่า Fair Use

"ในฐานะเอเจนซี่ที่สอนเรื่อง How to ในการซื้อขายลิขสิทธิ์ สิ่งที่เน้นย้ำเสมอคือ จรรยาบรรณ

ลิขสิทธิ์ ไม่ได้บอกแค่ว่าห้ามทำอะไร แต่ในฐานะผู้สร้างสรรค์ เราต้องคิดว่าจะทำอย่างไรให้ดี

ปัญหาคือบางคนพยายามหาช่องว่างทางกฎหมายเพื่อเลี่ยงลิขสิทธิ์

ทั้งที่จริง ๆ แล้ว สามัญสำนึก (Common sense) เป็นเรื่องพื้นฐานที่ควรมี แต่มันกลับมีราคาแพงและหาได้ยากในปัจจุบัน"

วสุรีย์ พิศุทธิ์สินธพ ผู้ก่อตั้ง Monster Agency แสดงความคิดเห็นในเวทีเดียวกัน

"ปัญหาที่พบมากที่สุด รู้แต่ไม่ยอมรับผิด บางคนกลัวเสียหน้าเพราะอยู่มานาน หรือพยายามสร้างชุดคำอธิบาย มาซัพพอร์ตความผิดของตนเอง เช่น อ้างว่าทำเพื่อช่วยให้คนรุ่นใหม่ได้อ่านงานดี ๆ ราคาถูก ทั้งที่จริง ๆ แล้วมันคือการขโมย

ยกระดับ วงการ ‘หนังสือ’ สู่นานาชาติ ต้องลงดาบ! ผู้ละเมิดลิขสิทธิ์

Cr. Kanok Shokjaratkul

การซื้อลิขสิทธิ์ไม่ได้ยากอย่างที่คิด เราสามารถติดต่อเอเจนซี่หรือนักเขียนโดยตรงได้

อย่างกรณีสำนักพิมพ์ของคุณบอยที่ได้ลิขสิทธิ์งานของ Stephen King ก็เริ่มจากการแสดงความพร้อมและความเป็นมืออาชีพให้เขาเห็น

การละเมิดลิขสิทธิ์ บางคนไม่ได้ยกมาทั้งเล่ม แต่ใช้วิธี ประกอบร่างแบบแฟรงเกนสไตน์ คือตัดหัวคนนั้น แขนคนนี้ มาประกอบเป็นงานใหม่แล้วอ้างว่าเป็น Fair Use

แต่สุดท้ายศาลจะดูที่เจตนา ถ้าคุณได้ผลประโยชน์และเจ้าของงานเสียผลประโยชน์ นั่นก็คือการละเมิด"

ยกระดับ วงการ ‘หนังสือ’ สู่นานาชาติ ต้องลงดาบ! ผู้ละเมิดลิขสิทธิ์

Cr. Kanok Shokjaratkul

การละเมิดลิขสิทธิ์ คือการเฉือนแขนเฉือนขาของนักเขียน

"ในฐานะนักเขียน ผู้ถูกละเมิด เคยมีกรณีที่นิยายเรื่อง ใครในกระจก ถูกคนในภูมิภาคอเมริกาใต้นำฉบับภาษาอังกฤษไปแปลเป็นภาษาสเปนแล้วขายในกลุ่มปิด ซึ่งเขาขายได้เป็น 1,000 ก๊อปปี้ มากกว่าต้นฉบับเสียอีก

แม้แต่บทความใน Facebook ที่เราอ้างอิงงานวิจัยมาอย่างดี ก็ยังมีคนก๊อปปี้ไปใช้ทั้งยวงเพื่อเปิดคลาสสอนเขียน โดยอ้างว่าไม่เคยอ่านงานของเราทั้งที่ข้อมูลตรงกันเป๊ะ"

นายแพทย์อุเทน บุญอรณะ นักเขียนและอายุรแพทย์ โรคระบบประสาทและสมอง กล่าวบนเวทีเดียวกัน

"ปัญหาที่พบมากที่สุด คือ ความไม่เข้าใจแต่คิดว่าตัวเองรู้ บางคนมั่นใจมากว่าสิ่งที่ทำไม่ผิด

ทั้งที่ความรู้เรื่องลิขสิทธิ์ที่เขามีอาจไม่ถึง 30% ของความจริงด้วยซ้ำ

สุดท้ายแล้ว ลิขสิทธิ์ ไม่ควรต้องจบที่การใช้กฎหมายตัดสินเสมอไป หากคนในวงการมีจรรยาบรรณและให้เกียรติคนทำงานสร้างสรรค์ร่วมกัน

ยกระดับ วงการ ‘หนังสือ’ สู่นานาชาติ ต้องลงดาบ! ผู้ละเมิดลิขสิทธิ์

Cr. Kanok Shokjaratkul

เราต้องสร้างนิเวศที่เป็นธรรม ในเชิงสมองและสังคม คนที่ละเมิดมักจะอยู่ใน นิเวศของโจรทางวรรณกรรม พวกเขาได้รับแรงเสริมทางบวก (Positive Reinforcement) จากกลุ่มคนประเภทเดียวกัน จนเข้าใจว่าสิ่งที่ทำอยู่ถูกต้อง

มาตรฐานและกลไกสมองของคนกลุ่มนี้กับเราอยู่คนละเส้นกัน

มันสะท้อนถึงการเติบโตและการเลี้ยงดูที่ขาดการปลูกฝังเรื่อง คุณค่าของผู้อื่น

ศักดิ์ศรีในการทำงานลิขสิทธิ์ สำหรับนักเขียน งานเขียนคือการแบ่งตัวตนลงไปใส่ในหนังสือ

การละเมิดลิขสิทธิ์ จึงเหมือนการเฉือนแขนเฉือนขาหรือจิตวิญญาณของผู้เขียน แม้นักเขียนจะตายไปแล้ว แต่ตัวหนังสือยังทำให้เขามีชีวิตอยู่ การละเมิดจึงไม่ต่างจากการลบหลู่คนตาย

การละเมิดจึงเป็นเรื่องของ สามัญสำนึก (Common Sense) ที่ต่างกันตามการบ่มเพาะ

บางคนหาช่องว่างทางกฎหมายเพื่อผลประโยชน์ส่วนตัวโดยไม่สนจริยธรรม

ยกระดับ วงการ ‘หนังสือ’ สู่นานาชาติ ต้องลงดาบ! ผู้ละเมิดลิขสิทธิ์

Cr. Kanok Shokjaratkul

หากถามว่า เส้นแบ่งระหว่าง แรงบันดาลใจ กับ การละเมิด อยู่ตรงไหน ยกตัวอย่างกรณี Lexicon vs JK Rowling เส้นแบ่งจะชัดเจนเมื่อมีการ แสวงหาผลประโยชน์ แม้จะไม่ได้ก๊อปปี้มาทั้งหมด แต่ถ้าคุณนำงานเขามาสรุปขายจนกระทบต่อต้นฉบับ นั่นคือการละเมิด

ทุกอย่างกลับมาที่เรื่อง จริยธรรม และ จรรยาบรรณ ถ้าเราเคารพกัน กฎหมายแทบไม่ต้องหยิบมาใช้เลย

ตอนนี้สมาคมนักเขียนฯ ก็เริ่มขยับตาม เรากำลังจะเชิญเอเจนซีต่างชาติมาพูดคุยเพื่อสร้างกลไกช่วยเหลือนักเขียนและสำนักพิมพ์เล็ก ๆ ที่ถูกต่างชาติละเมิด

โดยศึกษาโมเดลจากเกาหลีใต้ ที่มีระบบเอเยนซี่และภาครัฐคอยปกป้อง เพื่อไม่ให้นักเขียนตัวเล็ก ๆ ต้องมืดแปดด้าน ให้มีทางออกไม่ต้องโดดเดี่ยว

ฝากถึงนักอ่าน เงินทุกบาทที่คุณซื้อหนังสือละเมิด ไม่เคยไปถึงนักเขียนที่คุณรัก แต่มันคือ มีด ที่ไปเฉือนหัวใจนักเขียน

อย่าเป็นเครื่องมือในการทำชั่ว และขอให้มีภูมิคุ้มกันในการเลือกสนับสนุนสิ่งที่ถูกต้อง"

ยกระดับ วงการ ‘หนังสือ’ สู่นานาชาติ ต้องลงดาบ! ผู้ละเมิดลิขสิทธิ์