'วิมานหนาม' การต่อยอด ‘ภาพยนตร์’ สู่ ‘นวนิยาย’ ที่ปอกเปลือกความสงสัยได้หมดจด

นวนิยายไทยเรื่อง วิมานหนาม มีที่มาจากภาพยนตร์ชื่อดังของค่าย GDH ได้กลายเป็นปรากฏการณ์ที่โด่งดังอย่างมาก ในงาน มหกรรมหนังสือแห่งชาติ ที่ผ่านมา ด้วยเรื่องราวที่เข้มข้นและดุเดือดของนวนิยายเล่มนี้

โดยก่อนหน้านั้น ภาพยนตร์เรื่อง วิมานหนาม ประสบความสำเร็จอย่างสูง ทำรายได้ในประเทศทะลุ 100 ล้านบาท และคว้ารางวัลสุพรรณหงส์ครั้งที่ 33 มาได้ถึง 5 รางวัล

แต่เบื้องหลังการทำงานนั้นไม่ง่ายเลย

การะเกด นรเศรษฐาภรณ์ ทีมเขียนบทภาพยนตร์ เรื่อง วิมานหนาม บอกเล่าถึงที่มาของการต่อยอดมาเป็นหนังสือหรือนวนิยายว่า เกิดขึ้นจากคุณจี (จาก GDH) ที่รู้สึกว่าเรื่องนี้สามารถต่อยอดเป็นหนังสือได้ 

"เนื่องจากมีรายละเอียดและความรู้สึกของตัวละครหลายอย่างที่ไม่ได้ถูกนำเสนอออกมาทั้งหมดในภาพยนตร์ 

ซึ่งเมื่อนำมาทำเป็นหนังสือก็จะสามารถอธิบายและไล่เรียงความรู้สึกทั้งหมดของตัวละครได้ดียิ่งขึ้น ซึ่งผู้ที่ได้รับการทาบทามให้เป็นผู้เขียนเป็นชื่อแรกคือคุณ ลาดิด

ขั้นตอนการทำงานเป็นไปอย่างรวดเร็วและเข้มข้น เพราะคุณลาดิดใช้โปรแกรม Excel วางโครงเรื่อง และมีการตรวจทานงานแบบบทต่อบท (เขียน 1 บท ตรวจ 1 บท) เพื่อให้มั่นใจว่าเข้าใจตรงกันและลดการแก้ไขย้อนหลัง

ในด้านการขยายความตัวละคร ได้มีการนำแบคกราวด์ที่เคยคิดไว้ในตอนเขียนบทภาพยนตร์มาให้คุณลาดิดเลือกใช้ และเน้นย้ำว่า การเพิ่มรายละเอียดเหล่านี้จะต้องไม่ทำให้ความรู้สึกเดิมของเรื่องหายไป

ซึ่งคุณลาดิดทำได้ดี เพิ่มรายละเอียดเบื้องหลังความสัมพันธ์ของโหม๋และจิ่งนะ (น้องชายของทองคำ) เข้าไปอย่างลึกซึ้ง ทำให้ผู้อ่านเข้าใจความรักและความผูกพันของสองพี่น้องคู่นี้มากขึ้น

ในส่วนของภาพยนตร์ เลือกให้จบแบบสูญเสียตัวละคร เพื่อให้คนได้จดจำ ความเจ็บปวดและการต่อสู้ของทุกตัวละคร ที่อยู่ในเรื่อง

Cr. Kanok Shokjaratkul

ภาพยนตร์เรื่อง วิมานหนาม ถูกเขียนขึ้นในช่วงที่ยังไม่มี กฎหมายสมรสเท่าเทียม แต่ยังไม่ได้สร้างแล้วเวลาก็ผ่านมาเรื่อย ๆ จนกฎหมายสมรสเท่าเทียมผ่านแล้ว ซึ่งตอนที่เราเขียนนั้น เราตั้งใจให้เรื่องนี้เป็น หมุดหมาย ให้คนจำได้ว่าสิ่งนี้เคยเกิดขึ้นในสังคมบ้านเรา

ฉากประทับใจ ของภาพยนตร์เรื่องนี้ที่ติดอยู่ในใจจนถึงปัจจุบัน คือ ฉากที่โหม๋ปักธูปกลับหัว เป็นฉากที่สื่อถึงความแค้นต่อวิญญาณและเหมาะสมกับบริบทของเรื่อง แล้วยังสื่อสารข้อความทั้งหมดว่า "ฉันไม่รักเธอแล้ว แล้วฉันแค้นเธอด้วย" และ "ฉันจะเป็นอีกคนหนึ่งที่มีความคิดอีกแบบหนึ่ง" ได้ในแอคชันเดียว

อีกฉากที่ติดตรึงใจคือช่วงที่ตัวละคร โหม๋ พยายามให้แม่แสงยกที่ดินให้ แต่เกิดการทะเลาะกัน โหม๋ขึ้นไปบนบ้านเพื่อเอาเสื้อผ้า แต่แม่แสงตะโกนตามพื้นมาว่า "มาแต่ตัวก็ไปแต่ตัว" โหมจึงเอาเสื้อที่เช็ดเยี่ยวแม่ใส่แล้วเดินจากไปคนเดียว ตัวละครโหม๋ถูกมองว่าเป็นผู้ที่ ไม่มีอะไรเลย แม้ว่าจะไม่ใช่คนดี 100% ก็ตาม

และหากมีภาคสอง อนาคตของโหม๋ ดูแล้วชะตากรรมมืดมน ยากที่จะคิดทางลงให้ตัวละครนี้ได้อย่างสงบสุข เนื่องจากโหม๋ขาดทั้งทรัพยากรส่วนตัวและทรัพยากรที่รัฐจัดสรรให้

และเธอเป็นผลผลิตจาก สวัสดิการที่มันล้มเหลว แล้วถ้าหากโหม๋ตั้งท้อง เธอก็จะกลายเป็น แม่แสง 2 และวนกลับไปสู่จุดเดิมในวงจรชีวิตที่สิ้นหวัง"

• นักเขียนต้องรับผลที่ตามมาจากสิ่งที่ตัวเองเขียน 

ลาดิด (LADYS) หรือ ณชนก ยุวภูมิ (นักศึกษาแพทย์ที่ลาออกมาเพื่อเป็นนักเขียน มีผลงานเข้ารอบซีไรต์ 3 เรื่อง อันกามการุณย์, คุณเคนต์และข้าพเจ้า, พัทยาและมาหยา) ผู้เขียนนวนิยายเรื่อง วิมานหนาม เผยว่า ตัดสินใจรับงานนี้เพราะดูภาพยนตร์แล้วรู้สึก เข้าใจ ในสิ่งที่ต้องการสื่อ

"และเชื่อว่าการเขียนหนังสือจำเป็นต้องเข้าใจตัวละครก่อน นอกจากนี้ยังรู้สึกว่าการได้ทำงานจาก วัตถุดิบอื่น จะช่วยขยายขอบเขตความสามารถในการสร้างสรรค์งานเขียนของตัวเองด้วย

แต่งานนี้ก็มีความกดดันไม่น้อย เพราะเป็นการดัดแปลงผลงานจากภาพยนตร์ที่คนรู้จักในวงกว้าง ทำให้เกิดความเครียด

แต่เลือกที่จะโฟกัสแค่ในส่วนที่ตนทำได้ เพราะไม่ว่าเราจะทำยังไงมันก็ไม่สามารถทำให้คนทุกคนพอใจทั้งหมดได้ จึงเลือกทำตามที่ทีมงานผู้สร้างพึงพอใจ

การเล่าเรื่อง ใช้วิธีเล่าผ่านมุมมองของตัวละครหลักสองคน คือ ทองคำ และ โหม๋ โดยสลับบทเล่าผ่านตัวละครทั้งสอง (บทที่เป็นเลขคี่จะเป็นทองคำ ส่วนเลขคู่จะเป็นโหม๋)

เหตุผลที่เลือกวิธีนี้ เพราะตัวละครทองคำและโหม๋มีที่มาจากสองฝั่งของเรื่อง และเหตุการณ์สำคัญส่วนใหญ่สามารถเล่าผ่านสองคนนี้ได้ครบถ้วนในทุกด้าน

นอกจากนี้ ตัวละครทั้งสองยัง ผลัดกันได้เปรียบเสียเปรียบ หรือ ผลัดกันรุก ผลัดกันรับ ตลอดเวลา ซึ่งเสริมความรู้สึก เจ็บใจ ที่เป็นแกนหลักของเรื่อง

อีกทั้งการเล่าเรื่องนี้ยังตั้งใจให้เป็นการเล่าให้กับ เสก (ตัวละครที่ตายไปแล้ว) ฟังด้วย เนื่องจากตัวอักษรไม่สามารถแสดงสีหน้าหรืออารมณ์ได้ชัดเจนเท่าภาพยนตร์ การเพิ่มเสียงในหัวที่พูดกับวิญญาณจะช่วยเสริมอารมณ์ที่รุนแรงและชดเชยสิ่งที่ภาพยนตร์ทำได้ดีกว่าได้

ที่น่าสนใจก็คือ ภาพยนตร์และหนังสือเรื่องนี้ทำให้ประเด็นการเมืองกลายเป็นเรื่องส่วนตัว เช่น การดูแลผู้สูงอายุ ซึ่งหากระบบสวัสดิการของเราดีกว่านี้ ก็อาจไม่มีความขัดแย้งในครอบครัวนี้เกิดขึ้น

โหม๋ เป็นตัวละครที่เปราะบางและอยู่ในสถานะที่เปราะบางมาก ๆ งานดูแลแม่ของทองคำที่โหม๋ทำอยู่ ไม่มีการให้ค่าทางกฎหมาย และไม่มีการวัดเป็นมูลค่า

ทำให้โหมอยู่ในฐานะที่ ไม่มีทางที่จะมีปากมีเสียง เลย

Cr. Kanok Shokjaratkul

ซึ่งถ้าภาพยนตร์เรื่องนี้มีแค่ประเด็น สมรสเท่าเทียม ก็จะไม่รับมาเขียนแน่นอน แต่เพราะมีประเด็นแวดล้อมอื่น ๆ ที่น่าสนใจและแข็งแรง หลากหลาย จึงรับงานนี้

นักเขียนสามารถเขียนอะไรก็ได้ แต่ต้อง รับผลที่ตามมา จากสังคมที่ตามมาด้วย

หากงานที่สร้างขึ้นทำให้เกิดความเชื่อที่ไม่ถูกต้อง (เช่น ลูกที่เกิดมาเชื่อว่าสามารถรับผู้ชายที่ข่มขืนตัวเองได้) ก็ต้องรับผิดชอบร่วมกัน

ความท้าทายคือการพูดถึงประเด็นสังคมที่ซีเรียสแต่ให้ เข้าหูคน และ ไปถึงหัวจิตหัวใจคน โดยไม่ทำให้รู้สึกเหมือนกำลังอ่าน paper เพราะสุดท้ายแล้วหนังสือก็ยังเป็นสื่อบันเทิง

Woke ไม่ใช่คำด่า แต่คือการมองเห็นคำตอบหรือมองเห็นโลกที่เป็นไปได้ที่มันดีกว่าวันนี้ พวกเขากำลังบอกว่าโลกนี้สามารถดีกว่าที่เป็นอยู่และได้ประโยชน์ร่วมกันได้มากกว่านี้

Cr. Kanok Shokjaratkul

อย่างไรก็ตาม เมื่อผลงานออกไปสู่สาธารณะแล้ว การที่ใครจะบอกว่างานนั้น "โวคหรือไม่โวค" ก็เป็นเพียง "อีกแค่หนึ่งความเห็น" ที่ผู้เสพมีต่อชิ้นงาน

หรือบางคนใช้คำว่า โวค มาตำหนิผลงาน ซึ่งการที่คนเริ่มคิดได้ว่าอะไรคือแนวคิด โวค ก็แสดงว่าเขาได้มองเห็นคอนเซ็ปต์นั้นในระดับหนึ่งแล้ว

และการ โวค ไม่ได้แปลว่าดีกว่าคนอื่น แต่เป็นเพียงชุดความเชื่อที่แตกต่างกัน

สื่อและวรรณกรรมสามารถ สร้างแรงกระเพื่อม ให้สังคมได้ และการทำงานแก้ไขปัญหาสังคมนั้นต้องทำร่วมกันระหว่างนักเขียน, นักกิจกรรม (activist) และ ส.ส. เพื่อผลักดันให้เกิดการเปลี่ยนแปลง"

Cr. Kanok Shokjaratkul

• ไม่ใช่หนังสือเบื้องหลังภาพยนตร์ แต่เป็นนวนิยาย

จีระวุฒิ เขียวมณี บรรณาธิการบริหาร นวนิยายเรื่อง วิมานหนาม (ซึ่งเป็นหนังสือไทยเล่มแรกของสำนักพิมพ์ Biblio) เล่าถึงเบื้องหลังการทำงานร่วมกับนักเขียนและทีมผู้เขียนบทว่า เป็นการทำงานแบบ 3 องค์ประกอบ (นักเขียน / ทีมเขียนบท /บรรณาธิการ) ทำให้การตัดสินใจภาพรวมของหนังสือทำได้ง่ายขึ้น

"แนวคิดหลักในการทำหนังสือเล่มนี้คือการ ตีความ ภาพยนตร์มาเป็นนิยาย โดยไม่ต้องการทำหนังสือที่ให้ความรู้สึกเหมือนเบื้องหลังภาพยนตร์ แต่ต้องการให้ภาพตัวละครยังคงอยู่ในหัวของผู้อ่านโดยใช้จินตนาการ

บ.ก. ได้ช่วยเสริมเนื้อหาในส่วนที่ขาดไป เช่น การเพิ่มความรู้สึกของตัวละครเสกหลังจากสูญเสียทองคำ และมีการขอความรู้จากผู้เชี่ยวชาญเพื่อตรวจสอบความแม่นยำของ ภาษาไทใหญ่ ที่ปรากฏในหนังสือ

ในส่วนของการทำงานร่วมกันระหว่างผู้สร้างงาน แทนที่จะคุยกันผ่านเสียง จะใช้ ข้อความที่ไปคอมเมนต์ใน DOC" ทำให้ บ.ก. สามารถเห็น หลักฐานทั้งหมด 

และใช้เหตุผลในการถกเถียง (ดีเบต) ระหว่างนักเขียนและทีมเขียนบทก่อนที่จะมีการตัดสินใจขั้นสุดท้าย

นอกจากนี้ รูปเล่ม ของหนังสือยังมีการซ่อนสัญลักษณ์ต่าง ๆ ไว้ตั้งแต่ต้นจนจบ โดยเฉพาะภาพประกอบ ผลทุเรียน ที่ค่อย ๆ เติบโต ในแต่ละช่วง ซึ่งเป็นกิมมิคที่ตอบโจทย์การเล่าเรื่องได้เป็นอย่างดี..."

...............................

อ้างอิง : งาน Book Talk : วิมานหนาม ปอกเปลือกทุกความเปราะบางและความเหลื่อมล้ำบนวิมานแห่งการแย่งชิง วันที่ 29 พฤศจิกายน 2568 ณ ร้าน Kinokuniya สาขา Siam Paragon

Cr. Kanok Shokjaratkul

Cr. Kanok Shokjaratkul