Becoming Human รักฉัน อย่าลืมฉัน I หนังเล่าโลก

Becoming Human (2025) ผลงานของ Ly Polen ผู้กำกับชาวกัมพูชาที่มีความสนใจในประเด็นสังคมและสิ่งแวดล้อม อำนวยการผลิตโดยบริษัท Anti-Archive ผู้พาภาพยนตร์อินดี้กัมพูชาหลายเรื่องไปเฉิดฉายในเทศกาลหนังต่างประเทศ รวมถึงเรื่องนี้ด้วยเช่นกัน ที่ได้ทุนสนับสนุนจาก Venice Biennale College Cinema โดยโปรดิวเซอร์เล่าว่า Becoming Human ใช้เวลาสร้างเพียงเก้าเดือนเท่านั้น

ภาพยนตร์เรื่องนี้ บอกเล่าเรื่องราวของ ไฮ นักข่าวหนุ่มผู้แอบเข้าไปถ่ายรูปในโรงหนังร้างแห่งเมืองพระตะบองที่กำลังจะโดนทุบทิ้ง จนได้เจอกับ ธิดา ผีเจ้าที่ที่เฝ้าโรงหนังมาตั้งแต่ยุคเขมรแดง ทั้งคู่กลายเป็นเพื่อนที่ดีต่อกัน และได้แลกเปลี่ยนมุมมองระหว่างคนเป็นกับคนตาย ธิดา คือผียุคสงครามที่ไม่อยากไปเกิดใหม่ เพราะมองว่ามนุษย์มีแต่เรื่องทรมาน อยู่เป็นผีไปเรื่อยๆ ก็เป็นอิสระดีอยู่แล้ว ส่วน ไฮ มนุษย์ยุคหลังสงครามที่ดิ้นรนใช้ชีวิตในกัมพูชายุคใหม่ แต่ก็ชอบการเป็นมนุษย์เพราะได้ลงมือทำ ดีกว่าเป็นผีที่ได้แต่มอง แต่ทำอะไรไม่ได้

จากที่หนังเล่าโลกได้เห็นการประชาสัมพันธ์ของหนังเรื่องนี้มาสักพัก ตอนแรกเข้าใจว่าหัวใจสำคัญของหนังเรื่องนี้คือ “โรงหนัง Prasat Meas” (โรงหนังปราสาททอง) ที่พระตะบอง เพียงอย่างเดียว แต่เมื่อดูไปได้ครึ่งเรื่อง หนังได้พาเราไปรับรู้ปัญหาการบุกรุกพื้นที่ชาวบ้านเพื่อทำเหมืองในจังหวัดพระตะบอง ซึ่งสร้างผลกระทบด้านสิ่งแวดล้อมอย่างร้ายแรง และเกี่ยวข้องกับผู้มีอำนาจในประเทศ ซึ่งตัวพระเอกที่เป็นนักข่าวก็โดนผู้มีอิทธิพลในพื้นที่ใช้อำนาจกดดันให้เลิกทำข่าวด้วยการเผารถมอเตอร์ไซค์ เป็นการขู่กลายๆ ว่า “อย่ามายุ่ง ถ้าไม่อยากเจอดี”

กัมพูชาเป็นหนึ่งในประเทศที่มีการตัดไม้ทำลายป่ามากที่สุดแห่งหนึ่งของโลก และได้สูญเสียพื้นที่ชุ่มน้ำของประเทศไปแล้วประมาณครึ่งหนึ่ง หนึ่งในต้นตอของปัญหาเกิดจากการจัดการกรรมสิทธิ์ที่ดินจากทางรัฐ ที่เปิดทางให้ผู้มีอำนาจเข้ามา “พัฒนา” พื้นที่ทางธรรมชาติที่มีชุมชนดั้งเดิมอาศัยอยู่ จนทำให้ธรรมชาติเสียสมดุล คนที่เคยอยู่ในพื้นที่โดนไล่ที่ นักกิจกรรมด้านสิ่งแวดล้อมหลายคนโดนจับ หรืออุ้มหาย เป็นหนึ่งในปัญหาที่รัฐไม่อยากให้คนจดจำ

นอกจากคนเป็นแล้ว คนตายก็หนีไม่พ้นจากปัญหาสิ่งแวดล้อมในกัมพูชา มีตัวละครหนึ่งในภาพยนตร์ที่เคยเป็นผีเจ้าที่ทะเลสาบ แต่ทะเลสาบก็โดนถมเพื่อเอาไปสร้างเป็นวิลล่าหรู เธอจึงหมดหน้าที่ กลายมาเป็นหนึ่งในเจ้าหน้าที่ที่ดูแลผีตนอื่นๆ ในโลกแห่งความตาย

ความน่าสนใจของภาพยนตร์เรื่องนี้คือ ผีเจ้าที่ไม่มีพลังที่จะช่วยอะไรมนุษย์ได้ ที่แน่ๆ ไม่มีผีเจ้าที่ตนไหนสามารถปกป้องสถานที่ที่ตนเองปกปักรักษาได้เลย เมื่อสถานที่แห่งนั้นถูกทำลาย ผีเจ้าที่ก็โดนไล่ที่ไปด้วย

สำหรับธิดา หลังจากผ่านการเดินทางกับนักข่าวหนุ่ม เธอตัดสินใจไปเกิดใหม่โดยไม่ยอมดื่มน้ำยาลบความทรงจำของชาติก่อน Becoming Human จึงไม่เพียงพูดถึงการเกิดใหม่ของผี หากแต่คือการ “จดจำ” บาดแผลของอดีตและปัจจุบัน เพื่อเป็นพลังต่อสู้กับอำนาจในอนาคต